مالزی کشوری کثیرالمله!
#مالزی به لحاظ زبانی، فرهنگی، نژادی، مذهبی و … کشوری است به شدت متکثر که در سایه درک صحیح از چگونه زیستن در انبوهی از تفاوت‌ها توانسته راهی به سوی پیشرفت یافته و به الگویی قابل تامل برای کشوهای #کثیرالملله تبدیل گردد.
#تنوع_زبانی (بهاسا، تامیل، ماندارین)، دینی (اسلام، هندوئیسم، بودیسم، مسیحیت) و اتنیکی (مالائی، هندی، چینی) به جز یک مورد (۱۳ می ۱۹۶۹)، هیچگاه منجر به بروز تقابل نگشته و تمامی ادیان، زبانها و اتنیک‌ها از حقوق بالنسبه مساوی برخوردار هستند و نشانی از تفکرات برتری جویانه زبانی، تاریخی و نژادی مشاهده نمی‌گردد.
کافی است نگاهی داشته باشیم به تعطیلات رسمی مالزی تا میزان عقب ماندگی خود را در فهم تکثر و احترام به تفاوت‌های اتنیکی ، مذهبی، تاریخی و زبانی، درک کنیم. در مالزی دو نوع تعطیلات عمومی وجود دارد؛ «تعطیلات ملی» و «تعطیلات ایالتی» بر پایه دین، اتنیک و ایالت.
پرهیز از تبعیض در مالزی، تا آن جا پیش رفته است که در بسیاری از تبلیغات از افراد منسوب به گروه‌های مختلف اتنیکی استفاده می‌نمایند تا مبادا شائبه خودبرتر بینی ایجاد گردد.
قیاس کنید با تفکرات احمقانه بخش بزرگی از جامعه ایرانی که معتقد به برتری زبان فارسی بوده و تاریخ ایران را محدود به تاریخ ایران مرکزی نموده و با انکار ترک‌ها، عرب‌ها و … آنها را ترک‌زبان، عرب‌زبان و … خطاب می‌نماید.
تبعیض نژادی چیست؟ تعریف تبعیض نژادی در کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض نژادی
واژه‌ی نژاد در وهله اول تداعی‌کننده سه گروه انسانی سفیدپوست، سیاه‌پوست و زرد پوست در ذهن عام است؛ که در دوره‌ای عبارت نژادپرستی نیز حول این نوع برداشت از واژه نژاد در غرب مطرح می‌شد و به طور کلی به سلسله رفتارهای تبعیض نژادی سفیدپوستان علیه سیاهپوستان اطلاق می‌گردید. این موضوع به قدری وسیع از سوی رسانه‌ها، فیلم‌ها و نوشته‌جات تبلیغ شده است که ذهنیت عموم در مورد تبعیض نژادی حول نژادپرستی سفیدپوستان بر سیاهپوستان شکل گرفته است. این در حالی است که به لحاظ آکادمیک و آنچه که در اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی آمده تبعیض نژادی به هر نوع تمایز و ممنوعیت یا محدودیت و یا رجحانی که براساس نژاد و رنگ یا نسب و یا منشأ ملی و یا قومی مبتنی باشد گفته می‌شود. طبق این تعریف علمی از تبعیض نژادی، هرگونه محدودیت علیه ملل و اقوام به عنوان مورد تبعیض نژادی قابل طرح می‌باشد.
در طول تاریخ نژادپرستی که همواره به برتریت و تفوق یک گروه انسانی از دیگری تاکید دارد؛ با پشتیبانی یک ایدئولوژی فراگیر همراه بوده است. در بریتانیا و آمریکا استثمار سیاهپوستان از پشتیبانی «مذهب» بهره‌مند بود و در آلمان این موضوع با ایدئولوژی نازیسم گره خورده بود. نژادپرستی با تکیه بر توجیحات ایدئولوژیک فکری، مشروعیت یافته و سپس در جامعه انتشار می‌یابد و موجب اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها علیه نژاد درجه دو توسط نهادهای قدرت می‌شود.
امروزه اعلامیه جهانی حقوق بشر به عنوان اولین سند حقوق بشری سازمان ملل متحد، علی‌رغم محتوای کلی‌اش، به آزادی و برابری از لحاظ حقوق انسان تاکید داشته و این مساله را فارغ از کاتگوری‌هایی چون دین، مذهب، زبان، عقیده، رنگ، جنس، ملیت، وضع اجتماعی، ثروت و ولادت و یا هر موقعیت دیگر بیان می‌کند. به دنبال اعلامیه جهانی حقوق بشر، اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی که تاکنون به امضای اعضای این سازمان رسیده چهارچوب دقیقی از حقوق ملیت‌ها و ائتنیک‌ها و زبانها، نژادها، کودکان، زنان و غیره برای اعمال در کشورهای عضو ارائه می‌دهد.
ماده دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر در بند یکم بیان می‌دارد که «هرکس می‌تواند بدون هیچگونه تمایز مخصوصا از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا هر عقیده دیگر و همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت و یا هر موقعیت دیگر، از تمام حقوق و کلیه آزادی‌هایی که در اعلامیه ذکر شده است، بهره‌مند گردد.»
همچنین در بند دوم همین ماده بیان می‌کند که «هیچ تبعیضی بعمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری و قضایی یا بین‌المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه این کشور مستقل، تحت قیومیت یا غیرخودمختار بوده یا حاکمیت آن بشکلی محدود شده باشد.»
بنا بر بند یک و دو ماده دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر و با استناد به ماده اول آن مبنی بر اینکه تمامی انسان‌ها از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند؛ زبان و ملیت و گروه ائتنیکی و سرزمین نمی‌تواند موجب برتریت و یا محدود شدن آزادی افراد و جوامع گردد.
اعلامیه جهانی حقوق بشر در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده است و بعد از اینکه به امضای اکثر اعضای عضو سازمان ملل رسیده کنوانسیون‌های جزئی دیگری با عناوین کنوانسیون بین المللی رفع هرگونه تبعیض نژادی در تاریخ ۲۱ دسامبر ۱۹۶۵، میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی به تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۹۶۶ برای تفصیل و توضیح دقیق حقوق بشر تنظیم و تصویب شده است.
کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض نژادی قراردادی بین‌المللی است که طبق طبقه‌بندی کارل واساک در نسل سوم حقوق بشر قرار می‌گیرد. طبق طبقه‌بندی واساک از حقوق بشر، حقوق نسل اول حقوق مدنی و سیاسی، مربوط به حقوق زندگی و مشارکت سیاسی است. حقوق نسل دوم مربوط به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است و حقوق نسل سوم هم حقوق جمعی و گروهی، که حقوق مربوط به صلح و حقوق پاکسازی محیط زیست را دربرمی‌گیرد. این کنوانسیون به منظور جرم انگاری تبلیغ هرگونه برتری نژادی و نفرت‌پراکنی و همچنین تشویق دولت‌ها برای ایجاد تعهد در بین کشورها برای ایجاد تلورانس بین گروه‌های نژادی و رفع کردن هرگونه تبعیض تنظیم و در ۲۱ دسامبر ۱۹۶۵ میلادی برابر با سی‌ام آبانماه۱۳۴۴ شمسی در تصویب شده است.
کنوانسیون بین‌المللی رفع هر نوع تبعیض نژادی بند اول خود بیان می دارد که :
« نظر به اینکه منشور ملل متحد مبتنی بر اصول حیثیت ذاتی و تساوی کلیه افراد انسانی و کلیه دول عضو ملل متحد متعهد شده‌اند که منفرداً و مشترکاً با همکاری سازمان برای نیل به یکی از هدفهای ملل متحد یعنی توسعه و تشویق احترام جهانی و واقعی به حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همگان بدون تمایز نژاد یا جنس یا زبان و یا مذهب اقدام نمایند.»
طبق ماده اول این کنوانسیون تبعیض نژادی به صورتی که در ذیل آمده تعریف می‌شود:
«تبعیض نژادی اطلاق می‌شود به هر نوع تمایز و ممنوعیت یا محدودیت و یا رجحانی که براساس نژاد و رنگ یا نسب و یا منشأ ملی و یا قومی مبتنی بوده و هدف یا اثر آن از بین بردن و یا در معرض تهدید و مخاطره قراردادن شناسایی یا تمتع و یا استیفاء در شرایط متساوی از حقوق بشر و آزادیهای اساسی در زمینه سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و یا در هر زمینه دیگری از حیات عمومی باشد.»
این کنوانسیون ابتدائا اعلام می‌کند که مفهوم عبارت تبعیض نژادی بازه وسیعی را در نظر گرفته که شامل زبان و مذهب نیز می‌شود و بکارگیری صرف واژه نژاد به معنای تحت‌الفظی آن نبوده و مفاهیم جنس، زبان، مذهب و نژاد را شامل می‌شود.
بدین ترتیب این کنوانسیون کاملا قابل استناد برای بررسی کشورهای کثیرالمله و چند قومیتی است و هرگونه سیاست‌های تبعیض‌آمیز و ناعادلانه بین ملل، گروه‌های ائتنیکی، زبانها و مذاهب در داخل یک کشور قابل بررسی با این مصوبه سازمان ملل متحد می‌باشد.
طبق تعریفی که از تبعیض نژادی ارائه می‌شود، مقصود از تبعیض نژادی تنها رنگ پوست نبوده و هرگونه تبعیض فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را شامل می‌شود که در بین ملل و گروه‌های ائتنیکی اعمال شده و به هدف از بین بردن فرهنگ و آزادیهای سیاسی آن ملت و یا گروه ائتنیکی اعمال می‌شود
با توجه به آنچه که در ابتدا بیان شد؛ اگرچه در ذهنیت عموم، نژادپرستی و تبعیض نژادی به عنوان بی‌عدالتی و نابرابری بین گروه‌های اصلی نژادی از جمله سیاهپوستان و سفیدپوستان و زردپوستان تلقی می‌شود؛ اما این ذهنیت بکلی اشتباه بوده و موضوع تبعیض نژادی امروزه در تعریف سازمان ملل متحد به گونه‌ای وسیع‌تر بیان گردیده و تعریف شده است. اگر در این تعریف دقیق شویم می‌توانیم این موضوع را مطرح کنیم که امروزه مبحث نژادپرستی و تبعیض نژادی به کلیه‌ی نگرش‌ها و رفتارهایی مربوط می‌شود که یک گروه انسانی با ویژگی‌های فرهنگی، زبانی، منطقه‌ای را مورد محدودیت، اهانت و ممنوعیت قرار می‌دهند. به عبارت دیگر اعمال محدودیت و ممنوعیت بر یک گروه اتنیکی، قومی، ملت می‌تواند به عنوان نژادپرستی و تبعیض نژادی مورد پیگرد قرار گیرد.
ماده ۴
دول عاقد هر نوع تبلیغات و تشکیلاتی را که از افکار و نظریه‌های مبتنی بر تفوق یک نژاد و یا گروهی از اشخاصی که رنگ و یا منشأ قومی معین دارند الهام بگیرد و یا هر نوع تنفر و تبعیض نژادی را توصیه یا تشویق کند ـ تقبیح می‌نماید و متعهد می‌شوند که به منظور ریشه‌کن ساختن این چنین تحریکات یا تبعیضات و به طور کلی برای محو هر قسم تبعیض نژادی سریعاً تدابیر لازم را اتخاذ نمایند ـ و در این راه اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر و نیز حقوقی را که در ماده پنجم این قرارداد تصریح گردیده است مورد توجه قرار دهند.
ماده چهارم کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض نژادی به صورت واضح بیان می‌کند که «تبلیغ هر نوع افکار و نظریه‌هایی که مبتنی بر برتری نژادی، یا هر نوع تنفر و تبعیض نژادی باشد» باید تقبیح و جلوی آن گرفته شود. به این ترتیب نشر هرگونه افکار و نظریه‌هایی که نشانگر برتریت یک نژاد و یا گروهی از اشخاصی که رنگ و یا منشأ قومی متفاوت دارند جرم بوده و قابل پیگرد قانونی است. توهین به ملل، اقوام و تحقیر و تمسخر فرهنگ و زبان آنها از نشانه‌های افکار و نظریه‌هایی است که به تفوق یک نژاد بر نژاد دیگر تاکید می‌کند و موجب نفرت‌پراکنی قومی- ملی می‌گردد؛ که این هم به عنوان تبعیض نژادی مطرح شده و طبق کنوانسیون مذکور باید جلوی این قبیل رفتارها گرفته شود.
ماده ۷
دول عاقد متعهد می‌شوند به منظور مبارزه با تعصباتی که منجر به تبعیضات نژادی می‌شود و نیز برای تعمیم و بسط تفاهم و روح گذشت و سازش و مودت در میان ملل و گروه‌ها و نژادها و اقوام مختلف و ترویج نیات و اصول منشور ملل متحد و مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر و اعلامیه ملل متحد درباره رفع تبعیضات نژادی و مفاد این قرارداد اقدامات مؤثر علی‌الخصوص در زمینه تعلیم و تربیت فرهنگ و نشر اخبار معمول دارند.
همچنین ماده هفتم این کنوانسیون بیان می‌کند که دول عاقد متعهد هستند به منظور مبارزه با تعصباتی که منجر به تبعیضات نژادی می‌شود و نیز برای تعمیم و بسط تفاهم و روح گذشت و سازش و مودت در میان ملل و گروه‌ها و نژادها و اقوام مختلف اقدام کنند.
کنوانسیون رفع هر نوع تبعیض نژادی بعد از تعریف دقیق تبعیض نژادی، در ماده 4 انتشار افکار و نظریه‌های نژادپرستانه را تقبیح می‌کند و ماده‌ای است که این عمل را «جرم» تعبیر می‌کند. در ماده 7 نیز دولت‌ها را نیز موظف و متعهد می‌کند تا جلوی اشاعه این افکار و تعصبات، راهکارها و اقدامات لازم را به عمل آورده و موجب تلورانس و مودت بین ملل و گروه‌ها و نژادها و اقوام مختلف شود.
وستا قادر ابر مرد تاریخ سردشت
به چهره‌اش نگاه کنید، به چشمانش خیره شوید، اشتباه نکنید این که در چشمان او می بینید آب نیست، آتش است، آتشی که اگر ما را نسوزاند و با آن بیدار نشویم، حقمان است که بمیریم. به چشمانش نگاه کنید، باور کنید او را می شناسید. اندکی به مغزتان فشار بیاورید، او روح سرگردان ملت ماست که شباهنگام بر فراز شهرهای ما به پرواز می آید تا ما را هشیار کند، تا ما را از خواب بیدار کند، تا چشمانمان را به واقعیت دنیای بیرون باز کند، تا مفهوم جنگ را برای ما عریان به زبان آورد؛ اما ما خواب آلوده تر از آنیم که با ناله‌های این روح سرگردان از خواب بیدار شویم.
یک بار دیگره به چهره اش نگاه کنید. شناختیدش؟ او «وَستا قادر» است، همان استاد قادر بنای خودمان که ساکن روستای «رَش هَرمه» سردشت بود. باز هم نشناختیدش؟ اگر نمی شناسید، بدانید شما ملتی هستید که تاریخ ندارید، بدانیم که ما باید آنقدر در کلاس تاریخ بمانیم و آن را تکرار کنیم تا دیگر تاریخ را فراموش نکنیم. بدانیم که ما به آلزایمر ملی گرفتار شده ایم. ما آنقدر در تصاویر دروغین خودمان و سیاستمدارانمان گم شده ایم که دیگر خودمان را هم نمی بینیم.
عصرْ هنگامِ هفتم تیرماه بود، سال ۱۳۶۶. وَستا قادر در روستای کناری، آخرین ردیف قلوه سنگ‌های کوهی را روی دیوار گذاشته بود و داشت بین آنها را با شن و سیمان پر می‌کرد، کم کم داشت آماده می‌شد تا دستهایش را بشوید و به روستای خود بازگردد. از دور از پشت درختهای روی تپه دید که چند نفر دارند چند قاطر را به طرف او می‌آورند. صدای ناله می‌آمد و سوارانی که بر پشت حیوان‌ها، خمیده و بی‌قرار بودند. نزدیک تر که شدند همسرش را دید که بر پشت قاطری به خود می‌پیچد، روی قاطر بعدی ناصر خردسالش بود و قاطر بعدی مالمال برادر دوقلوی ناصر، و قاطر بعدی شهین گیانش (شهین جانش) را می آورد، دختر شش ساله‌ای که عزیز بابا بود. چشم‌هاشان تورم کرده بود، بدن‌ها سوخته بود، به سختی تنفس می کردند. وَستا قادر گیچ شده بود، چه بلایی بر سر عزیزانم آمده است؟ گمان می‌کرد خانه آتش گرفته است؟ فریاد زد چه شده است؟ کسی نمی‌دانست چه بگوید؛ کسی به درستی نمی‌دانست چه شده است و کسی نمی دانست چه باید کرد؟ فقط گفتند خانه ات بمباران شده است. وَستا قادر خوشحال شد. گفت خدا را شکر که همسر و فرزندانم زنده اند. وَستا قادر کنار همسرش رفت و سر در گوش محبوب کرد و پرسید حال بچه مان چطور است؟ آخر همسر وَستا قادر پا به ماه بود. مادر فقط گریست، چون تنفس هم برایش سخت بود، سخن گفتن که هیچ.
ماشینی صدا زدند، خانواده اش را سوار کرد و به سرعت به سوی سردشت حرکت کردند. وقتی به شهر رسید همه جا پریشان بود گفتند چهار نقطه شهر بمباران شیمیایی شده است و هواپیماهای عراقی بقیه بمب‌های خود را بر سر روستاهای اطراف ریخته اند. یکی از روستاها، همان «رَش هَرمِه»، روستای وَستا قادر بود. بیمارستان سردشت جای سوزن انداز نداشت. در یک شهر ۱۲ هزار نفری، هشت هزار نفر به گاز خردل آلوده شده بودند و دهها نفر در همان آغاز بمباران جان داده بودند. خانواده وَستا قادر را به بانه اعزام کردند. در بانه، بیمارستان آنها را نپذیرفت. گفتند اول بروید مصدومین را شستشو کنید تا آلودگی شیمیایی آنها شسته شود و بعد بیاورید. وَستا قادر سه کودک نیم جانش را به نیش کشید و با همسرش که دیگر توان راه رفتن نداشت، به خانه دوستی رفت و خودش آنها را در حمام شست‌وشو کرد. وقتی آب با پودرهای باقی مانده بر تن بچه ها مخلوط شد واکنش شیمیایی نشان داد و تازه پوست آنها را شرحه شرحه کرد. بچه ها و همسرش را دوباره به بیمارستان برد. گفتند باید به تبریز منتقل شوید.
در راه تبریز همسرش گاهی ماسک اکسیژن را از روی دهانش برمی‌داشت، ناله‌ای می کرد و با صدایی که از حلقومش به سختی بیرون می‌آمد بخشی از واقعه را در گوش وَستا قادر نجوا می‌کرد. برایش تعریف کرد که وقتی نزدیک درخت گردو کنار نهر آب داشته است بچه ها را شست‌وشو می‌داده، بمبی در نزدیکی درخت گردو بر زمین خورده است، انفجاری در کار نبوده اما گازی همراه گرده‌هایی از بمب خارج می‌شده است. با ضربه بمب، گردوها مانند برگ خزان از درخت می‌ریزند. همین‌‌که گاز در هوا پراکنده می‌شود، گنجشک‌ها هم از آسمان بر زمین می‌ریزند. به زمین که نگاه می‌کنی نمی‌دانی اینها که می‌بینی گنجشک است یا گردو! و گاز خردل و پودرهای داخل بمب در آب نهر روانه می شود تا به دور دست ها برود و آنان که شادمانه بر سر نهر می‌آیند تا آبی بنوشند را نیز مسموم کند. گویی این قانون جنگ است که تو حتی در دور دست‌ها هم حق خندیدن و شادمانی نداری.
آمبولانس پس از شش ساعت رانندگی در پیچ و خم جاده‌های کوهستانی، که هر دقیقه اش برای وَستا قادر طعم مرگ می‌داد و در هر دست‌اندازش، بخشی از تاول روی پوست همسر و بچه‌هایش پاره می‌شد، بالاخره به تبریز رسید. چند ساعتی پس از بستری شدن در بیمارستان تبریز، همسرش زایمان می‌کند و دختری به دنیا می آورد. کل زمانی که همسرش دراتاق عمل بوده است برای زایمان، کمتر از نیم ساعت است. بلافاصله پس از زایمان همسرش، بیمارستان تصمیم می‌گیرد همه خانواده را به تهران اعزام کند. وَستا قادر التماس می‌کند بگذارید بچه نوزادم را ببینم. می‌گویند وقتی از تهران برگشتی او را تحویلت می‌دهیم. پسر عموی وَستا قادر که برای کمک به او از بانه با او همراه شده است، به علت آنکه خودش هم آلوده به مواد شیمیایی شده است، بینایی اش را از دست می‌دهد و دیگر نمی‌تواند یاور او باشد. حالا دیگر وَستا قادر تنهای تنهاست. با چهار مصدوم بدحال شیمیایی روی دست و نوزادی که داغ دیدنش را بر دلش گذاشتند. وَستا قادر مجبور می شود همسرش را و سپس یک به یک بچه هایش به کول بکشد و از بیمارستان به داخل آمبولانس ببرد. آمبولانس راه افتاد تا آنها را به فرودگاه برساند. در راه به همسرش گفت دوست دارد اسم نوزادشان را «ژیان» بگذارد. و این معجزه انسان است که در اوج مرگ و رنج و ناامیدی اسم فرزندش را ژیان، که در زبان کردی به معنی «زندگی» است، می‌گذارد.
در پای هواپیما دوباره وَستا قادر همسرش و بچه هایش را یک به یک بر دوش می کشد و از آمبولانس به داخل هواپیما می‌برد. نخست همسرش را به داخل هواپیما برد، سپس دخترش را برد و بعد پسرش مالمال را. وقتی برگشت تا پسر دیگرش ناصر را به داخل هواپیما ببرد، دید بچه نفس نمی کشد و پرستار داخل آمبولانس سرش را به دیوار آمبولانس تکیه داده و اشک می‌ریزد. اجازه ندادند پیکر پسرش را به داخل هواپیما ببرد.
وَستا قادر زانوانش بریده بود. جلوی آمبولانس روی زمین نشست. نه می توانست پیکر جگر گوشه اش را در فرودگاه تبریز رها کند و نه می‌توانست همراه همسر و بچه‌های بیمارش به تهران نرود. به او قول می‌دهند که پیکر پسرش را به سردشت بفرستند. او پیشتر، بخشی از وجودش را، نوزدای که نگذاشتند او را ببیند، در بیمارستان تبریز جا گذاشته است، اکنون بخش دیگری از وجودش را نیز در فرودگاه تبریز جا می‌گذارد.
در تهران این قافله مرگ را به بیمارستان بقیه‌الله می‌برند. پسر دومش، مالمال هم در بیمارستان بقیه‌آلله پر می‌کشد. همسر و دخترش را در بیمارستان تهران می‌گذارد و برای تدفین پسرها راه می‌افتد. جسد مالمال را از بیمارستان تحویل می‌گیرد و با جسد به تبریز می‌رود تا جسد ناصر را هم تحویل بگیرد. در تبریز به او می‌گویند جسد را به سردشت فرستاده‌ایم. پس با جسد مالمال از تبریز به سمت سردشت راه افتاد. اما راننده آمبولانس حاضر نمی‌شود وارد شهر شود. میگوید سردشت آلوده به مواد شیمیایی است و من وارد نمی‌شوم. وَستا قادر جنازه مالمال را به دوش می‌گذارد و پای پیاده به شهر می رود. در سردشت جسد ناصر را هم تحویل می‌گیرد و سپس جنازه سردارانش را سوار قاطر می‌کند و به سوی روستای خودش حرکت می‌کند. وَستا قادر در راه اشک می‌ریخت و ترانه قدیمی «لای لای» کردی را با غمناک ترین صدا زمزمه می‌کرد:
وَستا قادر گاه می‌ایستاد و رو به آسمان می‌نگریست، نمی‌دانست به خدا از که و از چه شکوه کند؟ و نمی‌دانست از او چه طلب کند. دلش می‌خواست طلب مرگ کند تا در کنار پسرانش بیارامد. اما وقتی یادش می‌آمد که محبوبش و شهین گیانش در بیمارستان تهران منتظر او هستند و وقتی به ژیان چند روزه اش که در بیمارستان تبریز است می‌اندیشید، گام‌هایش را به شتاب بر می داشت تا هرچه زودتر به روستا برسد بچه ها را به دامن خاک بسپارد و به تهران بشتابد تا پس از درمان همسرش به تبریز برود و ژیانش را در آغوش بگیرد تا غم‌هایش فراموش کند.
وقتی به روستا می‌رسد اقوام و دوستان به کمکش می‌آیند و مراسم تشییع و تدفین پسران انجام می‌شود. تا نیمه شب درگیر این مراسم است. همان نیمه شب با پای پیاده ده کیلومتر راه می‌رود تا به جاده برسد و خود را به تهران برساند. وَستا قادرکه روز قبلش طولانی ترین روز تاریخ را با همراهی پیکر دو پسر خردسالش طی کرده است اکنون طولانی ترین شب تاریخ را آغاز کرده است. دستانش به علت تماس مکرر با بدن شیمیایی شده پسرانش تاول زده است اما تاولی که بر جگرش زده است آنقدر سوزناک است که متوجه تاول‌های دستانش نمی‌شود. به تهران که می رسد یک راست به بیمارستان می‌رود و سراغ همسر و دخترش شهین گیان را می‌گیرد. در می‌یابد که شهین جانش هم پریده است. چند ساعتی کنار تخت همسرش می‌نشیند و فقط به هم نگاه می‌کنند و می‌گریند. چیزی برای گفتن وجود ندارد. به که نفرین کنند؟ که را مقصر بدانند؟ آنان کجای بازی بوده اند؟ در کدام ایستگاه سیاست از آنان نظر خواسته‌اند؟
وَستا قادر برای آرامش دادن به همسرش حتی جرأت نکرد دستان همسرش را در دست بگیرد. پوست سوخته و چروکیده دستان همسرش جایی برای تسکین بخشی نگذاشته بود. وستا قادر چند روز مدام کنار همسرش نشست. در چشمان او نگریست و با هم اشک ریختند. آنگاه لاجرم از همسرش اجازه گرفت تا جسد دختر را به روستا ببرد و در کنار برادرانش به خاک بسپارد. و همسرش با اشاره چشمان به او اجازه داد. وَستا قادر عقب عقب رفت و با چشمان سبزش به چشمان همسرش خیره شده بود. گویی می‌ترسید دیگر این چشمان را نبیند. از اتاق که خارج شد، همه اش دو روز شد. به شتاب جسد شهین را بُرد و در کنار ناصر و مالمال به خاک سپرد و به تهران برگشت. اما وقتی به بیمارستان رسید همسرش برای همیشه به خواب رفته بود و دیگر چشمان او را ندید که ندید. حتی جنازه اش را هم ندید.
ظاهرا ساعاتی پس از آن که وَستا قادر جسد دخترش شهین را تحویل می‌گیرد و به سوی سردشت روانه می‌شود، طاقت همسرش طاق می شود و روحش به سوی بچه هایش پرواز می‌کند. بیمارستان هم روز بعد جسد همسرش را به سردشت می فرستند. یعنی وقتی وَستا قادر پس از دفن دختر، از سردشت به تهران می‌شتافت تا در کنار همسرش باشد، پیکر همسرش به سوی سردشت روانه شده بود. وَستا قادر به بیمارستان که رسید و خبر مرگ همسرش را شنید، تمام شد. همان جا کنار دیوار راهروی بیمارستان نشست. دلش می‌خواست همان‌جا دراز بکشد و برود پیش همسر گیانش، پیش ناصر گیانش، پیش مالمال گیانش و پیش شهین گیانش. بدنش کرخت شده بود. نه گریه‌اش می‌آمد و نه توانی داشت که برخیزد و بایستد و گام بردارد. نشست، به امید آن که همان جا جانش به آرامی از تنش پرواز کند. اما هر چه نشست و هر چه منتظر ماند و هرچه به سقف خیره شد، خبری نشد. نمی‌دانست که چرا روحش توان پرواز ندارد.
در همین حال و هوا بود که یک مرتبه به یادش آمد که ژیان جان نوزادش، این آخرین حلقه اتصال او با این جهان، در بیمارستان تبریز منتظر اوست. گویی پاهایش قوت گرفت نفهمید چگونه خودش را به پایانه اتوبوس‌ها رساند و با اولین اتوبوسی که به غرب می رفت راه افتاد تا خودش را به سردشت برساند. می‌خواست یک بار دیگر قبل از خداحافظی نهایی، همسرش را ببیند. اما وقتی به روستای شان رسید، همسرش تشییع شده و به خاک سپرده شده بود. وَستا قادر رفت و کنار همان نهری که بچه‌هایش حمام می‌کردند ساعت ها نشست و به آب خیره شد و به آسمان نگریست و زیر لب چیزهایی گفت که هیچکس نفمهید.
فردای همان روز برای گرفتن نوزادش، شتابان به تبریز رفت. در بیمارستان تبریز به او گفتند نوزاد را به علت آن که کسی سراغش را نگرفته است تحویل شیرخوارگاه داده اند. در شیرخوارگاه دهها نوزاد را به او نشان دادند و گفتند بچه تو یکی از این هاست. اگر می‌توانی او را شناسایی کن و ببر. وَستا قادر به تک تک آنها نگاه کرد. دلش می‌خواست همه آنها را در آغوش بکشد. هر کدام را که می‌خواست انتخاب کند تنش می لرزید، نکند بچه من نباشد، نکند این را ببرم و پدر و مادرش تا آخر عمر پریشان به دنبالش بگردند. هر چه نگاه کرد پریشان‌تر شد. آخر پس از تولد کودکش در بیمارستان حتی یک بار هم اجازه نداده بودند او نوزادش را ببیند و بعد برود. او هیچ تصویری از نوزادش نداشت. بالاخره دلش نیامد که به دروغ یکی از بچه ها را انتخاب کند و بگوید این فرزند من است. داغ از دست دادن ژیان را از شیرخوارگاه با خود آورد و تا آخر عمر هرگاه از او پرسیدند چه آرزویی داری گفت آرزوی دیدن ژیان گیانم.
وقتی از شیرخوارگاه بیرون می‌آمد به وضوح کمرش خم شده بود. زانوانش همراهی نمی‌کردند، چشمانش دیگر نای دیدن نداشت چه رسد به نای گریستن. این بار دیگر عجله ای برای رفتن نداشت. گویی دیگر در این جهان جایی برای رفتن نداشت. تمام اعضای خانواده اش را در حادثه ای که او هیچ مداخله ای در پدیداری آن نداشتِ، از او گرفته بودند.
وَستا قادر ۳۰ سال پس از مرگ عزیزانش زنده ماند و هر هفته در کنار گور آنان حاضر می شد و با آنها به نجوا می پرداخت. اما ما عُرضه آن را نداشتیم که او را به نماد مقاومت انسانی تبدیل و به جهانیان معرفی کنیم. جهانیان پیش‌کش، حتی او را به ملت خودمان هم معرفی نکردیم. در سراسر ایران غیر از اهالی سردشت چه کسی نام وَستا قادر را شنیده است؟ ما حتی عُرضه نداشتیم داستان زندگی این اسطوره روح مقاوم انسانی را بنویسیم و منتشر کنیم.
محسن رنانی
لوسیل بریجز، قهرمان مبارزه با نژادپرسنتی
لوسیل آن مادر شجاع و بی‌نظیری است که در سال ۱۹۶۰، دختر کوچک‌اش روبی را در مدرسه‌ی سفیدپوستان در نیواورلئان ثبت‌نام کرد.
روبی شش‌ساله همراه مارشال‌های قضایی درحالی که بچه‌ها و والدین سفیدپوست سنگ می‌انداختند، گوجه و تخم‌مرغ پرت می‌کردند، تف می‌کردند و تمسخر وارد مدرسه شد.
حتی پلیس‌های محلی شهر جلوی راه او را بستند. اما مارشال‌های قضایی که روبی را همراهی می‌کردند با اصرار پلیس‌های سفیدپوست را کنار راندند تا او وارد مدرسه شود.
بعد از آن هم بریجز برای بیش از یک سال، از لابلای تظاهرات و تحقیر نژادپرستان، هر روز روبی را تا مدرسه مشایعت می‌کرد. به خاطر فرستادن کودکش به مدرسه، کارش را هم از دست داد، مغازه‌ها و بقالی‌ها شهر حاضر نبودند به او چیزی بفروشند.
اگر حمایت سازمان‌های مردم‌نهاد سیاهپوستان نبود به سختی می‌توانست گذران زندگی کند. همسایه‌ها و دوستان هر روز به نوبت مواظب خانه و زندگی‌اش بودند تا از حمله‌ی نژادپرستان در امان باشد.
روبی در مدرسه هم روزگار سختی داشت. تنها یک معلم سفیدپوست حاضر شد به روبی درس بدهد، آن‌هم در کلاس یک‌نفره‌ای که تنها شاگرد بود. زنگ تفریح تنها بود و باید با خودش بازی می‌کرد.
با همهی اینها روبی حتی یک روز غیبت نداشت. دختر کوچولوی شش ساله با پشتکار درسش را ادامه داد و فارغ‌التحصیل شد. راه مادر را هم ادامه داد، بنیادی غیرانتفاعی به راه انداخت تا کمک کند دیگر بچه‌های سیاه‌پوست هم بتوانند از حق تحصیل برخوردار شوند.
لوسیل بریجز یکی از قهرمانان بی‌ادعای من است. ۸ کلاس سواد داشت، سال‌ها در زمین کشاورزی جان می‌کند، دستش به زحمت به دهانش می‌رسید اما باور داشت که تحصیل، راه نجات است و بهترین آموزش را برای هر شش بچه‌اش می‌خواست.
تصویر کار شجاعانه‌ی او بعدها در نقاشی مشهوری از نورمن راکول با عنوان «مشکلی که همه با آن زندگی می‌کنیم» جاودانه شد.
چندسال پیش مصاحبه‌ای با لوسیل بریجز را گوش می‌دادم.
ازش پرسیدند نگران نبود که دخترش روبی دچار تروما شود؟ گفت «با همهی وجود.» اما باز شب قبل از اولین روز مدرسه، پشت میز آشپزخانه‌اش نشست و قاطع فکر کرد حتا اگر بچه‌ی من، پاره‌ی تن من، تراما بگیرد می‌ارزد به اینکه بساط ظلم جداسازی نژادی برچیده شود.
گفت چیزهایی هست مهم‌تر از چهاردیواری خانه‌ی شما، «امنیت» نیم‌بند و پوشالی شما، چیزهایی مثل کثافت نژادپرستی و جداسازی نژادی که باید بساط‌اش برچیده شود. می‌ارزد تمام زندگی‌ات حتا بچه‌ات را به خطر بیندازی؟ بله، معلوم است که می‌ارزد.
لوسیل بریجز در سن ۸۶سالگی درگذشت.
پان ایرانیسم خطری که هویت ایرانی را تهدید می‌کند
تاریخ کشور را نباید با نفرت و تحقیر دیگران ساخت.
اقوام ایرانی همواره جزو افتخارات این سرزمین بوده اند؛ هم با زبان هایشان، هم با فرهنگ هایشان و هم با سنت ها و تاریخشان، این را من هم درباره ترک های ایران می گویم، هم درباره عرب ها، کردها، بلوچ ها، گیلک ها و سایر اقوام ایرانی. چه دلیلی دارد که ما امروز با رویکردهای شوینیستی به مقابله با غنای فرهنگی خود برویم، جز آنکه تعمدی داشته باشیم که اقوام و فرهنگ های متفاوت و رنگارنگی را که هزاران سال است با هم زندگی می کنند به جان هم بیاندازیم.
اینکه گروهی طرفدار کورش و ایران باستان باشند، به نظر من به خودی خود هیچ ایرادی ندارد و شاید خوب هم باشد. البته از نظر عقلانیت مدرن این بسیار مضحک است، همانقدر مضحک که امروز کسی در یونان بگوید طرفدار آلکساندر مقدونی است یا کسی در فرانسه بگوید طرفدار ناپلئون بناپارت است (سخنانی که فقط فاشیست های عقب مانده از لحاظ فرهنگی و اجتماعی انجام می دهند) اما بهر حال فرایندهای «ملت سازی» در اروپا و آمریکا هم برای خود تاریخ ملی به وجود آوردند. مساله در این نیست؛ مساله در این است که اعتقاد به چیزی که دقیقا چندان اطلاعی از آن نداریم بسیار خطرناک است و همیشه امکان دستکاری شدن به وسیله دیگرانی را فراهم می کند که مایلند احساسات و عواطف افراد را به سمت و سوهایی که مایل هستند، بکشانند.
من مطمئن هستم اکثریت کسانی که از برتری فرهنگ ایران و دوران طلایی باستان و این قبیل سخنان غیرعلمی دفاع می‌کنند، کمترین اطلاعی از تاریخ ایران باستان و پیچیدگی آن همچون همه تاریخ‌های باستانی ندارند. امروز چه در یونان باشیم، چه در مصر، چه در چین باشیم و چه در هند، یعنی در همه تمدن های بزرگ باستانی، هیچ کسی جز افراطیون فاشیست از نظریه‌های ملی گرایی افراطی و باستان‌گرایی دفاع نمی‌کند.
اجازه ندهیم سراب های گذشته زندگی ما را به سوی افراطی گری های ملی و باستان گرایانه ببرند.
اینکه ما همچون همه کشورهای جهان برای خود یک تاریخ و هویت ملی بسازیم به هیچ عنوان به ما حق نمیدهد که این تاریخ را علیه و یا با تحقیر دیگران بسازیم. مثالی بزنم اگر مساله به قدمت باشد، تمدن های بین النهرینی یعنی آشوریان، عیلام، عرب ها، یهودیان، آرامیان و … بسیار از ایرانیان مرکزی هم قدرتمند تر بوده و هم زودتر تمدن‌های خود را با فاصله‌ای بین پنج تا سی قرن پیش از ما بر پا کرده‌اند. پس آیا این امر به آنها حق می دهد که ما را تحقیر کرده و ساکنان جدید ایران بدانند.
به همین ترتیب نیز هویت و تاریخ یک کشور را نباید با نفرت و با تحقیر و خوار شمردن دیگران ساخت، بلکه باید بر نکات مثبت تاکید کرد. چه دلیلی دارد که ما امروز با رویکردهای شوینیستی به مقابله با غنای فرهنگی خود برویم، جز آنکه تعمدی داشته باشیم که اقوام و فرهنگ‌های متفاوت و رنگارنگی را که هزاران سال است با هم زندگی می‌کنند به جان هم بیاندازیم.
دکتر ناصر فکوهی
مدیر موسسه انسان شناسی و فرهنگ
بیشتر بخوانید
چرا باید طرفدار تیم ملی فوتبال ایران باشم؟
این سوالیست که من از خود می پرسم و بررسی می کنم چرا باید طرفدار این تیم باشم؟
چه چیزی در این تیم وجود دارد که من با آن احساس اشتراک داشته باشم؟
چرا عواطف و احساسات من همراه این تیم باشد؟
این سوال ها مهم هستند، چرا که در طول تاریخ فوتبال ایران حتی یک بازیکن فوتبال بلوچ در این تیم وجود نداشته است. نه تنها در تیم ملی ایران بلکه در باشگاه های لیگ برتر ایران نیز بازیکن بلوچی وجود ندارد.
ممکن است بگویید:
“شما هویت طلب ها شورش رو در آوردید! دلت خوشه خب حتما بلوچی نبوده که فوتبال در این حد بلد باشه!”
اما…
لیست فقط و فقط تعدادی از بازیکن های حرفه ای بلوچ در کشورهای عربی:
-محمد قاسم جمعه علی البلوشی بازیکن تیم ملی امارات متحده عربی
-عبدالله موسی محمد البلوشی بازیکن تیم ملی امارات متحده عربی
-داود علی شنبه البلوشی بازیکن تیم ملی امارات متحده عربی
-بلال جلال البلوشی دروازه بان تیم ملی عمان و از بهترین بازیکنان المپیک
-طلال البلوشی بازیکن باشگاه العربی قطر
-عبدالله البلوشی بازیکنن تیم ملی نوجوانان کویت
ویادی هم کنم از اسطوره فوتبال کویت در دهه هفتاد و هشتاد میلادی عبدالله البلوشی که همراه تیم کویت به موفقیت های قابل توجهی در رقابت های آسیایی رسیدند.
در حالیکه بلوچ ها در لیگ های حرفه ای کشورهای عربی توپ می زنند در ایران حتی حق بازی کردن در لیگ برتر را ندارند.
چندی قبلی با یک مربی فوتبال از بلوچستان (چابهار) صحبت می کردم.
از بنده خواهش می کرد که برای صحبت کردن با مسئولین فوتبال باشگاهی در کشورهای عربی وساطت کنم تا استعدادهای فوتبال در بلوچستان به این کشورها مهاجرت کنند چرا که در ایران هیچ باشگاه حرفه ای آن ها را نمی پذیرد.
و من این سوال را از شما میپرسم: چرا باید طرفدار تیم ملی فوتبال ایران باشم؟
انعام دهواری
چه کسانی پان فارسیست هستند؟
ادعای عده ای تمامیت خواه و برتری طلب، مبنی بر تجزیه طلب و پان تركیست نامیدن تركان آذربایجان كه با فعالیت مدنی خود خواستار برخورداری از حقوقی همچون حقوق همكشوری های فارس زبان هستند ، ادعایی نابخردانه و ناشی از تفكرات پان فارسیستی و شوونیستی و بی اعتقادی آنان بر ابتدایی ترین حقوق انسانی تركها و ملل و اقوام غیر فارس دیگر در ایران است!
از دلایل ناسیونالیستهای افراطی و شوونیست ها جهت تجریه طلب و پان ترکیست نامیدن فعالین مدنی آذربایجان ، علاقه این فعالین به یادگیری خواندن و نوشتن به زبان مادری یعنی ترکی آذربایجانی و بیزاری آنها از جوکهای تحقیر آمیزی که در مورد ترکان و اقوام دیگر ایرانی گفته می شود .
داشتن اشتیاق به آشنایی و مطالعه آثار ادبی کلاسیک قرون گذشته و معاصر به زبان ترکی ، فعالیت آنان در دانشگاههای کشور برای اجرای برنامه های ادبی ، فرهنگی هنری به زبان ترکی و اجرای موسیقی آذربایجانی ، احساس تبعیض آنها به علت عدم سرمایه گذاری کلان و ملی در استانها و مناطق آذربایجان تاریخی شبیه آنچه در شهرهای اصفهان و کرمان و دیگر مناطق مرکزی و فارس نشین صورت می گیرد، می باشد.
اتهام پان ترکیست و تجزیه طلب بودن فعالین مدنی آذربایجان توسط شوونیست ها بخاطر مسائلی که توضیح داده شد در شرایطی صورت می گیرد که همه امکانات کشور ایران که کثیرالمله بودن و تنوع زبانی آن یکی از خصوصیات بارز آن است .
هر کدام از ملل و اقوام کشور به اندازه کثرت جمعیتشان حق برخورداری از همه امکانات کشور در آموزش و تحصیل به زبان خود تا توسعه آن و استفاده از بقیه امکانات را در حوزه های مختلف دارند تنها در اختیار زبان و فرهنگ فارسی است و آنچیزی که فعالین مدنی آذربایجان آرزوی جامه عمل پوشیدن فقط قسمتی اندک از آن را دارند همکشوریهای فارس زبان ۹۰ سال است که همه آن امکانات را یکجا در اختیار دارند.
ترکان، فارسهای افراطی را که می گویند:
غیر از زبان فارسی، زبان هیچ ملتی در کشور نباید تدریس و تحصیل شود ، همه رادیو تلویزیون و مطبوعات کشور فقط و باید به زبان فارسی و در خدمت زبان فارسی باشد، تمام بودجه کشور که برای توسعه زبان و فرهنگ در کشور به تصویب می رسد فقط و باید در اختیار زبان فارسی باشد.
همه باید بر کوروش و داریوش افتخار کنند ولی بر پادشاهان غزنوی، سلجوقی، خوارزمشاهی و بر بقیه سلاطین ترک حاکم بر ایران، چه برخوب و چه بر بدشان باید نفرت ورزید و آنها و ملت ترک را وحشی و بیگانه نامید و با تحقیر و تحریف زبان و فرهنگ غنی ترکی و آذری نامیدن ترکان آذربایجان آنها را در دیگ یکسان سازی فارسی حل کرد .
در کلّ، فارسهایی را که خودشان را برتر و بالاتر و تافته جدابافته تر از ملل و اقوام غیر فارس ایران دانسته و حتی درصد اندکی از حقوق مادی و معنوی را که بر خود و بر زبان و فرهنگ خود لازم و واجب می دانند بر غیر فارس زبانان کشور قائل نیستند را شوونیست و پان فارسیست می دانند؛ همین!
آنها فراموش کرده اند نه تنها در هرکدام از کشورهای جهان اولی و پیشرفته ای چون کانادا، بلژیک، سوئیس دو و سه زبان رسمیت دارند، حتی در کشورهای جهان سومی و همسایه دیوار به دیوار ایران چون افغانستان و عراق هم این معضل حل شده و در افغانستان دو زبان دری (فارسی) و پشتو، و در عراق زبانهای عربی و کردی رسمی و سرتاسری هستند؛
در این کشورها علاوه بر دو زبان رسمی و سراسری که متکلمین آنها جمعیت بیشتری نسبت به بقیه زبانها دارند و این زبانها در کلیه رسانه ها و مطبوعات کشور به کار گرفته شده و در همه مقاطع تحصیلی ابتدایی تا عالی تدریس می شوند، بقیه زبانهای کم جمعیت نیز در مناطق و استانهای خود تا مقطع خاصی در مدارس تدریس می گردند.
تحقیر نژادی عرب ها و ترک ها، فاشیسم ایرانی
از نظر من تمام اتنیک های داخل و خارج ایران محترم بوده و دارای حقوق انسانی برابرند و لذا هرگونه تحقیر نژادها، اتنیک ها و ملل دیگر را سرآغاز برخوردهای نژاد پرستانه و واگرایانه با دیگران تلقی می کنم.
به نظر من ساکنان ایران کنونی در برخورداری از دیدگاههای واگرایانه و غیریت ساز (به دلایل سیاسی و فرهنگی و ذهنیت تاریخی اقتدارگرایانه) دست تمام جهانیان را از پشت بسته اند، دشمنی با عرب و ترک هم که از نهضت شعوبیه و از کنش های کسانی مانند بشار بن برد طخارستانی آغاز و در شاهنامه فردوسی تجلی آشکاری یافته و آنگاه به روح ایرانی جماعت رسوخ یافته، اکنون روح غالب فرهنگ سیاسی ما را تشکیل می دهد.
ما امروز دیگر باید این غیریت سازی و غیریت گرایی و واگرایی با جهان خارج را (که ارتباط وثیقی هم با جهان داخل جامعه ما دارد) رها سازیم، تأثیرات ویرانگر این گونه ایرانگرایی افراطی برای هفت پشت ما بس است.
مخصوصا که این نوع نگاه به ترک و عرب و … در وهله هم موجب آزردگی و گسست روحی و معنوی اعراب و ترک ها و کردهای داخل میهنمان با ما می شود که خودشان اکثریت جمعیت ایران را تشکیل می دهند و لذا باید گفت این ایرانگرایی افراطی (پان ایرانیسم) در وهله اول بر ضد اکثریت جمعیت ایران است و همین کفایت می کند که ما دست از این ایدئولوژی مخرب بشوییم.
ما چگونه می خواهیم نژاد و یا هویت عربی را نژادی ذاتا پست و حقیر بشماریم، در عین حال انتظار داریم جامعه عرب کشورمان ما را به عنوان «استعمارگر» خودشان تلقی نکنند؟! چگونه می خواهیم صبح تا شب تمام پروپاگاندای دولتی و غیر دولتی خود را در داخل و خارج بر ضد ترکان جهان بسیج کنیم و آنگاه واگرایی ترکان داخل کشور را از سیاست های رسمی و غیر رسمی کشور را «غیر واقع بینانه» قلمداد کنیم؟!
ما باید از فهم ذات پندارانه درباره نژادها، اتنیک ها و ملت ها دست بشوییم که باعث تنهایی و سرگشتگی و مشکل ایرانی جماعت در طول تاریخ با جامعه جهانی، با همسایگان و با انشراق های اتنیکی و ملی داخلی بوده است و تازه برخلاف معیارهای اخلاق و منطق هم بوده است.
تاریخ اتفاقا نشان داده که فهم ذات پندارانه ما درباره نژادها، ملت ها و اتنیک ها کاملا غلط است و شاهد آن هم این است که یک نژاد و یک ملت، ممکن است در دوره ای تاریخ و تمدنی شکوفا و پویا داشته باشد و در دوره ای دیگر دچار قهقرای تاریخی و تمدنی شده باشد و این یعنی اینکه گمان ذات پندارانه ما درباره نژادها، ملت ها و اتنیک ها برخلاف واقعیت علمی است.
نمونه اش نیز اتفاقا همین خیز کنونی اعراب و ترکان منطقه برای توسعه و پیشرفت است که برخلاف درجا زنی ما ایرانی جماعت است و حسادت تاریخی و احساس حقارت کنونی ما مانع از دیدن پیشرفت های اعراب و یا ترکان منطقه شده و همیشه سعی در زیر سؤال بردن پیشرفت های آنان و برجسته نشان دادن مشکلات داخلی و خارجی آنها داریم؟؟؟!!!
شما اگر اخبار شبکه های تلویزیونی و مطبوعات داخلی ایران و اپوزیسیون آن در خارج کشور را رصد کنید حتما متوجه خواهید شد که جهت گیری خبری این رسانه ها غالبا ضد ترکی/ضد عربی است. ما باید امروز این ذهنیت تاریخی اقتدارگرایانه خود را درمان کنیم، به نظر من، جامعه امروز ایرانی هر چه با فلاکت بیشتری دست و پنجه نرم می کند، پان ایرانیست ها از آن طرف بیشتر به سورنای گشاد «خودبزرگ بینی تاریخی» ایرانی جماعت می دمند و این باعث فرو رفتن بیشتر ایرانیان در گذشته های موهوم و مالیخولیای تاریخ گرایی و حسرت خوردن آنها به گذ شته و غفلتشان از حال و آینده می شود.
به نظر من راه برون رفت از عقب ماندگی موجود فعلی، نه خودبزرگ بینی تاریخی است و نه حسد ورزیدن به همسایگان کنونی و نه بازگشت به رویای امپراتوری گری گذشته است، اتفاقا می خواهم بگویم همین رویاهای پوچ است که باعث شده ما نتوانیم واقعیت کنونی را به رسمیت بشناسیم و به درمانش بپردازیم. بیماری که واقعیت بیماری خود را به رسمیت نمی شناسد و به فکر درمان آن نیست و به جای آن، این و آن را عامل بیماری خودش معرفی می کند، آیا می تواند از بیماری خود جان سالم بدر برد؟!
نویسنده: محمد حکیم پور
آفریقایی‌تباران ایران ما ایرانی هستیم!
«مهم این بود که نشان دهم آنها چه نوع ایرانی‌ای اند، می‌خواستم جنبه‌ی دیگر ایران را نشان دهم، و بگویم که ایران خیلی متنوع است و اقوام بسیار زیادی در آن ساکن‌اند. اقوامی که فرهنگ و هویت خاص خود را دارند.»
درآمد: بهناز میرزایی، پژوهشگر ایرانی-کانادایی، در بیست سال گذشته به تحقیق دربارهی ایرانیان آفریقایی‌تبار پرداخته و تاریخ نسبتاً ناشناخته‌ی برده‌داری در ایران را مطالعه کرده است.[1]
دانشجویان بهناز میرزایی اغلب می‌گویند که دفتر او مانند یک موزه است. وجود پاره‌سفال‌های باستانی کشف‌شده در کوه‌های سیستان و بلوچستان، گلدان‌های رنگارنگ اصفهان، و نقاب‌های قبایل زنگبار که زینت‌بخش قفسه‌های اتاق است، این حرف دانشجویان را تأیید می‌کند.
میرزایی نزدیک به بیست سال به مطالعه‌ی منشاء دیاسپورای آفریقایی در ایران، تاریخ برده‌داری و الغای آن پرداخته است. در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰، زمانی که او کار پژوهشی خود را آغاز کرد، افراد اندکی از این موضوع آگاهی داشتند و هنوز هم بسیاری از آن بی‌خبرند. میرزایی، که اکنون دانشیار تاریخ خاورمیانه در دانشگاه بروک است، میگوید خود او که همهی عمر را در ایران گذرانده بود، پیشتر هرگز از برده‌داری در ایران چیزی نشنیده بود.
کشف برده‌داری در ایران
میرزایی در سال ۱۹۹۷، و با مدرک کارشناسی ارشد تاریخ و اسلام از دانشگاه آزاد تهران، به کانادا آمد. یک سال بعد تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه یورک در تورنتو آغاز کرد و در پی آشنایی با استاد تاریخ، پل لاوجوی، در مسیر کشف بخشی تقریباً ناشناخته از تاریخ ایران قرار گرفت.
میرزایی میگوید «من از وجود برده‌داری بی‌خبر بودم، چون این موضوع چیزی نیست که مردم درباره‌اش چیزی بدانند یا از آن صحبت کنند». میرزایی پس از تماس با اساتید پیشین خود در ایران دریافت که تاریخ برده‌داری در ایران واقعی است و اسناد و مدارک موجود در بایگانی‌های ایران این واقعیت را تأیید می‌کند.
«برده‌داری را در مطالعه‌ی تاریخ ایران نگنجانیده بودند … شناخت مردم عادی یا حتی دانشگاهیان از آن خیلی محدود بود یا اصلاً اطلاع نداشتند». «هیچ کتاب یا مقاله‌ای در این باره وجود نداشت؛ موضوعی کاملاً جدید بود».
سابقه‌ی تجارت میان ایران مدرن و کشورهای آفریقایی به صدها سال پیش بازمی‌گردد. اما میرزایی دریافته که برده‌داری در ایران عمدتاً در دو بازه رایج بوده: در دوران سلسله‌ی قاجار (۱۹۲۵-۱۷۹۵) و اوایل دوران پهلوی (۱۹۷۹-۱۹۲۵).
بردگی در ایران، مبتنی بر نژاد نبود و تنها به آفریقایی‌ها محدود نمی‌شد؛ نه تنها چرکس‌ها و گرجی‌ها، بلکه بسیاری از ایرانی‌ها هم به بردگی کشیده شده بودند.
میرزایی که پژوهش او بر برده‌داری در ایران مدرن متمرکز است، توضیح می‌دهد که سوداگران عربِ حاشیه‌ی خلیج فارس – سلطان‌نشین عمان، که مناطق وسیع هم‌جوار با اقیانوس هند را تحت کنترل داشت، بر این تجارت مسلط بود – بردگان را از شمال و شمال‌شرقی قاره‌ی آفریقا، از جمله تانزانیا، کنیا، اتیوپی و سومالی به ایران می‌آوردند.
میرزایی میگوید از آنجا که در ادبیات اسلامی قدیمی، به اتیوپی حبشه می‌گویند، بسیاری از بردگان پس از ورود به ایران نام‌خانوادگی حبشی را برای خود برگزیدند تا منشاء اتیوپیایی خود را نشان دهند. بردگانی هم که از زنگبار آمده بودند، نام‌خانوادگی زنگباری را انتخاب کردند.
بردگان، که بخش عمده‌ی آنها در ساحل جنوبی ایران ساکن بودند، عمدتاً به ماهیگیری و کشاورزی اشتغال داشتند، یا خدمتکار، دایه، یا حتی سرباز ارتش بودند.
افزون بر این، تنها آفریقایی‌ها نبودند که در ایران به بردگی درآمدند. به گفته‌ی میرزایی، «بردگی در ایران، مبتنی بر نژاد نبود و تنها به آفریقایی‌ها محدود نمی‌شد؛ نه تنها چرکس‌ها و گرجی‌ها، بلکه بسیاری از ایرانی‌ها هم به بردگی کشیده شده بودند». همچنین، بسیاری از بردگان دوشادوش کشاورزان ایرانی، که در فقر شدید به سر می‌بردند، مشغول به کار بودند.
بنا به یافته‌های میرزایی، الغای برده‌داری در سال ۱۸۲۸ با پایان یافتن خرید و فروش چرکس‌ها و گرجی‌ها آغاز شد، و درست یک قرن بعد، برده‌داری غیرقانونی شد.
رویارویی با تابو
بررسی تجارت بردگان آفریقایی در ایران و خاورمیانه با پروژه‌ی پس‌کرانه‌ی نیجریه (پپن) آغاز شد. لاوجوی توضیح می‌دهد که این پروژه‌ی تحقیقاتی، که از کمک مالی دولت کانادا بهره می‌برد، بر جابه‌جایی مردم نیجریه و کشورهای همسایه تمرکز دارد.
مبنای کار پپن، طرح ابتکاری یونسکو با عنوان جاده‌ی بردگان بود، که در سال ۱۹۹۴ برای فهم بهتر علل و پیامدهای برده‌داری در سطح جهان شروع شد.
به گفته‌ی لاوجوی – که استاد راهنمای پایان‌نامه‌ی دکترای میرزایی بوده و اکنون صاحب کرسی پژوهش در تاریخ دیاسپورای آفریقایی است- «میرزایی کاری را شروع کرد که خیلی غیرعادی بود».
به گفته‌ی او هنگامی که میرزایی پژوهش خود را آغاز کرد، شناخت جهان اسلام و عرب از برده‌داری بسیار ناچیز بود. “بسیاری از مردم یا نمی‌دانند که در جهان اسلام برده‌داری وجود داشته، یا تصور می‌کنند وضعیت آن قدر با قاره‌ی آمریکا تفاوت داشته که می‌توان آن را نادیده گرفت. در اکثر موارد، این مسئله به قدری با تابوهای مختلف درهم‌تنیده که کسی نمی‌خواهد دربارهی آن صحبت کند”.
به باور لاوجوی، بررسی تاریخ برده‌داری در سراسر جهان بسیار مهم است زیرا می‌تواند درک متقابل در دنیای معاصر را افزایش دهد.
سوداگران عربِ حاشیه‌ی خلیج فارس بردگان را از شمال و شمال‌شرقی قاره‌ی آفریقا، از جمله تانزانیا، کنیا، اتیوپی و سومالی به ایران می‌آوردند.
«مردم دوست ندارند چیزهای بد گذشته را به یاد بیاورند، که از جهاتی می‌توان آن را درک کرد. اما از طرف دیگر، وقتی نژادپرستی همچنان ادامه دارد، باید این واقعیت را پذیرفت و آن را متوقف کرد. راه متوقف کردن نژادپرستی، نه نادیده‌گرفتن گذشته، بلکه فهم علت وقوع رویدادها در گذشته و درک این امر است که دلیلی برای حفظ تصورات قالبی و موهوم وجود ندارد». «باید بر بیان حقیقت پافشاری کنیم، حتی وقتی حقیقت خوشایند نیست، و این همان کاری است که بهناز انجام می‌دهد. او شجاع است».
تاریخی ناشناخته
بنا بر تخمین میرزایی، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از جمعیت جنوب ایران را می‌توان آفریقایی‌تبار دانست. هر چه بیشتر به سمت شمال می‌رویم، از تعداد این جمعیت کاسته می‌شود.
بسیاری از اعضای جامعه‌ی ایرانیان آفریقایی‌تبار، حتی تاریخچه یا خاستگاه خانواده‌ی خود را نمی‌دانند. به گفته‌ی میرزایی «آنها گذشته‌ی خود را نمی‌شناسند و با تاریخ خود بیگانه اند».
ایرانیان آفریقایی‌تبار را اغلب «سیاهان جنوب» می‌خوانند و بسیاری از ایرانیان تصور می‌کنند که تیرگی پوست آنها به علت گرمای بسیار شدید ساحل جنوبی است. میرزایی میگوید «مردم آن را به آب و هوا ربط می‌دهند و فکر می‌کنند که رنگ پوست تیره‌ی آنها ناشی از گرمای شدید جنوب ایران است».
به گفته‌ی جان ثابتی ویلیس، استاد تاریخ آفریقا در کارلتُن کالج آمریکا، تاریخ جوامع آفریقایی در سایر کشورهای خلیج فارس هنوز تا حد زیادی ناشناخته است. ویلیس مشارکت آفریقایی‌ها در صید مروارید در امارات متحده عربی را مطالعه کرده است.
صیادان سیاه مروارید
ویلیس زمانی به این موضوع علاقه‌مند شد که در عکسی در موزه‌ی دبی، صیاد مروارید سیاه‌پوستی را دید. «خیلی تعجب کردم، در سراسر موزه تقریباً هیچ چیزی دربارهی سیاهپوستان وجود نداشت».
او پس از بررسی موضوع دریافت که کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس برای پاسخ‌گویی به تقاضای جهانی مروارید، به کارگران آفریقایی متکی بودند- بسیاری از آنها را به عنوان برده از آفریقای شرقی به آنجا آورده بودند.
«اسناد گوناگون کارگزاران بریتانیایی در مسقط، شارجه، و بحرین نشان می‌دهد که بسیاری از کسانی که در اوایل قرن بیستم به این کار اشتغال داشتند، به بردگی گرفته شده بودند».
«در تعدادی از کشورهای خاورمیانه و حاشیه‌ی خلیج فارس، مردم بیشتر تلاش می‌کنند که به جای پذیرش تبار بردگی خود، این داغ ننگ را پنهان کنند».
ویلیس میگوید به عنوان یک خارجی نمی‌تواند جوامع حاشیه‌ی خلیج فارس را مجبور کند تا با تاریخ برده‌داری در کشورهای خود روبه‌رو شوند. اما او امیدوار است که مردم در باب گذشته‌ی خود و عوامل شکل‌دهنده‌ی آن، از جمله تفاسیر دینی، تأمل و بازبینی کنند.
«فکر می‌کنم که روز به روز ضرورت مواجهه با این مسئله بیشتر می‌شود. به نظرم، سفر به اعماق گذشته و دست‌وپنجه نرم کردن با شیوه‌های تسلط گذشته بر اکنونِ ما، یا نحوه‌ی اسارت ما در زندان گذشته بسیار اهمیت دارد».
ایرانیان آفریقایی‌تبار کنونی
میرزایی میگوید ایرانیان آفریقایی‌تبار خود را ایرانی می‌دانند و گاهی پرسش از تبار آفریقایی‌شان، آنها را می‌رنجاند.
«قبلاً از آنها پرسیده بودم که خودشان را کجایی می‌دانند؟ و جواب آنها این بود که “ما ایرانی هستیم”. پرسش از رابطه‌ی خود با آفریقایی‌ها را نوعی اهانت می‌دانند … انگار شما با این پرسش می‌خواهید بگویید که آنها ایرانی نیستند».
در فیلمی که میرزایی با عنوان زندگی ایرانیان آفریقایی‌تبار تهیه کرده، مردی آفریقایی‌تبار به نام محمود دورزاده میگوید که خانواده‌ی او از زمان پدربزرگش در این سرزمین ساکن بوده‌اند. وقتی از او می‌پرسند که نیاکانش از کجا آمده‌اند، جواب می‌دهد «آنها همین‌جا بودند»، و این نشان می‌دهد که او چیزی از خاستگاه خود نمی‌داند.
مردی دیگر، که نام خود را نمی‌گوید، توضیح می‌دهد که بین خانواده‌های ایرانیان آفریقایی‌تبار تمایزهایی وجود دارد. «دورزاده‌ها خود را برتر از خاندان‌های غلام و نوکر می‌دانند. آنها فکر می‌کنند که خاندان غلام برده بوده، ولی دورزاده‌ها برده نبودند».
ناآشنایی با ایرانیان آفریقایی‌تبار می‌تواند سبب شود که برای ایرانیان ساکن سایر نقاط کشور، اصل و نسب این جوامع مبهم باشد، یا آنها را بیگانه شمارند. اما میرزایی میگوید مواردی از ازدواج میان ایرانیان آفریقایی‌تبار و سایر ایرانیان را ثبت کرده، هرچند این امر خیلی رایج نیست.
بیتا بقولی‌زاده، دانشجوی دوره‌ی دکترا در دانشگاه پنسیلوانیا، می‌نویسد که ایرانیان آفریقایی‌تبار به درجات مختلف، و بسته به این که ساکن کجا باشند، جذب جامعه شده‌اند. «برای مثال، ایرانیان آفریقایی‌تبار در استان سیستان و بلوچستان، از سایر بخش‌های جامعه متمایزند و نوعی نظام کاستی را در درون خود حفظ کرده‌اند که تقریباً به آنها اجازه‌ی تحرک اجتماعی نمیدهد».
در عین حال، به گفته‌ی میرزایی، ایرانیان آفریقایی‌تبار اکثراً جذب نواحی‌ای شده‌اند که در آن زندگی می‌کنند. برای نمونه، ایرانیان آفریقایی‌تبارِ ساکن سیستان و بلوچستان به زبان بلوچی و جمعیت ساکن هرمزگان به زبان بندری صحبت می‌کنند.
امروزه جامعه‌ی ایرانیان آفریقایی‌تبار سنت‌های آفریقایی را با فرهنگ ایرانی درآمیخته‌اند، مانند مراسم جن‌گیری زار، که هنوز در تانزانیا و اتیوپیا هم رواج دارد.
میرزایی میگوید «نمی‌خواستم به آنها بگویم که ایرانی نیستند یا بیگانه‌اند. اکثر آنها جذب جامعه شده‌اند؛ آنها ایرانی‌اند». «مهم این بود که نشان دهم آنها چه نوع ایرانی‌ای اند، می‌خواستم جنبه‌ی دیگر ایران را نشان دهم، و بگویم که ایران خیلی متنوع است و اقوام بسیار زیادی در آن ساکن‌اند. اقوامی که فرهنگ و هویت خاص خود را دارند».
بیشتر بخوانید:
نژادپرستی را متوقف کنیم!
نژاد پرستی در جامعه ایران، امری فراگیر نیست ولی رگه هایی از آن در ایران نیز وجود دارد که البته گاه بسیار هم جدی است.
خودبرتر بینی و تحقیر دیگران که گاه با تمسخر و توهین همراه است و نیز نسبت دادن صفاتی به کلیت یک قوم و قبیله و نژاد، جلوه هایی از نژاد پرستی هستند. این مسأله هم در قبال برخی هموطنان وجود دارد و هم در قبال ملت های دیگری از مردم افغانستان گرفته تا مردم کشورهای عربی.
گاه برخی اتفاقات نیز مزید بر علت می شوند تا خشم از یک واقعه خاص، ابعاد نژاد پرستانه پیدا کند.
مانند زمانی که یک شهروند افغانستانی در ایران مرتکب جرمی می شود و بناگاه همه افغان ها مشمول نگاه های نژادپرستانه می شوند یا وقتی دو مأمور سعودی به دو نوجوان ایرانی تعرض می کنند، همه مردمان عرب، با عبارات کینه توزانه نواخته می شوند ، غافل از این که اگر بنا به تعمیم باشد، مگر خود ایرانی ها مرتکب جرم و جنایت و تجاوز نمی شوند؟
آیا وقتی یک ایرانی در سیدنی استرالیا گروگانگیری کرد و باعث مرگ دو استرالیایی و ترس و وحشت مردم این کشور شد استرالیایی ها، مردم ایران و ایرانی ها را شماتت کردند؟
مگر می توان و اساساً مگر عاقلانه و منصفانه است که خلاف یک ایرانی را به همه ملت ایران نسبت داد؟!
البته اشاره به این نکته نیز مهم است که جامعه ایرانی در حال رشد و بلوغ است. یکی از نشانه های تشخیص این رشد و بلوغ، بررسی میزان حساسیت جامعه نسبت به مسائلی چون حقوق بشر، محیط زیست، نژادپرستی و … است که خوشبختانه توجه به این موارد در ایران به صورت نسبی رو به رشد است.
همزمان باید توجه کرد که نژادپرستی هیچ گاه به صفر نخواهد رسید بلکه کم و زیاد می شود. لذا باید در “مسیر” ریشه کنی نژادپرستی حرکت کنیم تا وجود آن را به “حداقل” برسانیم.
شکی نیست در صورتی که در این زمینه اقدام فوری و جدی انجام ندهیم با توجه به تنوع نژادی، زبانی، مذهبی و دینی در ایران، این پدیده امکان رشد و تهدید ما را به صورت جدی خواهد داشت.
اما برای پایان بخشیدن به نژادپرستی چه باید کرد؟
یک) استفاده از تجربیات دیگران
نژادپرستی یکی از معضلاتی است که کمابیش در بسیاری از کشورهای جهان از توسعه یافته تا کم توسعه وجود دارد. اغلب کشورها نیز به صورت قوی و ضعیف در حال اجرای برنامه هایی برای مقابله با این پدیده اجتماعی هستند.
هر چه کشوری توسعه یافته تر و پیشرفته تر باشد نسبت به نژادپرستی هم حساس تر و برای مقابله با آن برنامه های جدی تر و بیشتری تدارک می بیند. نگاهی به کشورهای اروپایی غربی و آمریکای شمالی موید این حرف است.
برای مقابله با نژادپرستی یکی از بهترین شیوه ها استفاده از تجربیات کشورهای موفق در این زمینه است.
دو) گسترش فرهنگ گفت و گو
گسترش فرهنگ گفت و گو میان بخش های مختلف جامعه یکی از بهترین راه ها برای مقابله با نژادپرستی و حرکت در مسیر محو آن است. دولت باید از طریق اجرای برنامه های مستقیم و غیرمستقیم، فرهنگ گفتگو در جامعه را تقویت کند و آن را تشویق و گسترش دهد. ایجاد زنگ گفتگو در برنامه های درسی مدارس یکی از بهترین اقدامات ممکن در این زمینه است.
علاوه بر این باید در کتاب های درسی، مطالبی درباره تنوع نژادی، مذهبی، زبانی، دینی و فرهنگی مردم ایران، منطقه و جهان گنجانده شود تا دانش آموزان از پایه های نخستین درسی این موضوع را درک کنند و یاد بگیرند که همه مردم ایران کپی خود آنها نیستند و به تبع آن گوناگونی را به رسمیت بشناسند و امری عادی بدانند. باید آموزش داده شود که زبان و نژاد و فرهنگ برتر نداریم بلکه هر زبان و نژاد و فرهنگی همانند گلی، بویی خاص خود دارد و زیبایی ایران به وجود این گلستان است.
یکی از اقدامات مثبت و بسیار تاثیرگذار دهه اخیر برگزاری نمایشگاه ها و جشنوراه های فرهنگی معرفی اقوام، زبان ها ، ادیان و مذاهب مختلف در تهران و دیگر شهرستان هاست.
چنین برنامه هایی باید گسترش یابند و تقویت شوند.
ایجاد موزه های مردم شناسی نیز از دیگر اقداماتی است که می تواند سطح اطلاعات و معلومات مردم عادی و نخبگان را درباره تنوع نژادی، مذهبی، زبانی، فرهنگی و دینی بالا ببرد.
مردم ایران باید از فرهنگ متفاوت هموطنان خود آگاه شوند. این آگاهی خود به خود احترام به فرهنگ های یکدیگر و تفاوت ها را به دنبال خواهد داشت.
سه) نقش آفرینی دولت و سازمان های مردم نهاد
مسؤولیت رسمی مقابله با نژادپرستی به یک مجموعه دولتی سپرده شود و از این مجموعه دولتی خواسته شود اولا برنامه هایی را در راستای رفع نژادپرستی پیشنهاد دهد و اجرای آنها را به صورت مستقیم برعهده بگیرد
. همزمان برنامه هایی را به سایر دستگاه ها برای اجرا پیشنهاد دهد و اجرای آنها را پیگیری کند. ثانیا به صورت سالانه گزارش یا گزارش هایی را درباره حجم نژادپرستی و مبارزه با آن منتشر کند.
از سوی دیگر از سازمان های مردم نهاد (سمن) نیز در راستای فعالیت های آنها در زمینه مقابله با نژادپرستی حمایت شود.
چهار) افزایش ارتباطات
افزایش ارتباطات فیزیکی (جاده، فرودگاه، بندر و … ) و مجازی (تلفن، اینترنت و …) باعث افزایش شناخت انسان ها از یکدیگر و در نتیجه کاهش نژادپرستی می شود. این ارتباطات نه تنها در سطح داخلی بلکه با طرف های خارجی نیز همین نتیجه را دارد.
برای مقابله با پدیده نژادپرستی باید کشور را از انزوا، دور و به حداکثر تعامل با جهان خارج نزدیک کنیم.
کشورهایی که بیشترین تعاملات بین المللی را دارند، کمتر با پدیده نژاد پرستی مواجهند ، هر چند که در این جوامع نیز نژاد پرستی، وجود دارد. گسترش رسانه های آزاد و غیردولتی نیز به افزایش تولید محتوا درباره فرهنگ های مختلف منجر می شود و در نتیجه انسان ها با یکدیگر بیشتر آشنا می شوند.
البته در این زمینه باید توجه داشت که باید از تحمیل یک فرهنگ خاص بر دارندگان فرهنگ متفاوت دوری کرد.
پنج) تلاش در مسیر رفع تبعیض
یکی از مهمترین دلایل شکل گیری نژادپرستی دو طرفه، تبعض است. این تبعیض می تواند به صورت آگاهانه یا غیرآگاهانه به وجود بیاید. توسعه اقتصادی بدون بررسی های فرهنگی و توجه به شرایط فرهنگی یکی از عوامل به وجود آمدن غیرآگاهانه تبعیض است.
دولت و مردم باید برای رفع تبعیض ها به ویژه در مناطق دور از مرکز و کم برخوردارتر و کم توسعه تلاش کنند.
قانون اساسی ایران بر حق آموزش زبان مادری در مدارس تاکید دارد. حسن روحانی در وعده های انتخاباتی اش اجرای این اصل قانون اساسی را مطرح کرد که در صورت تحقق، می تواند برخی حس تبعیض ها را در این زمینه هم بزداید.
اجرای این اصل باعث می شود همه کودکان ایرانی به صورت عادلانه و برابر در خط شروع یادگیری و پیشرفت قرار بگیرند
رشد نامتوازن مناطق مختلف کشور، هر چند ریشه در سوء مدیریت ها یا کمبود منابع دارد ولی می تواند برخی سوء تفاهمات منتهی به حس تبعیض را سبب شود. بنابراین، توسعه فراگیر و متوازن نیز اقدامی زیربنایی برای نفی نژاد پرستی و توسعه اتحاد ملی است.
