فوتبال زنان در افغانستان حدود دوازده سال عمر دارد. زنان در افغانستان تا پیش از سرنگونی طالبان نه تنها حق فوتبال بازی کردن نداشتند بلکه سایر ورزشها نیز برای آنان ممنوع شده بود.
حکومت طالبان اعتقادی به حضور اجتماعی زنان نداشت به همین دلیل فوتبال زنان در افغانستان، بسیار دیرتر از دیگر کشورها پاگرفت.
در افغانستان نیز مانند ایران، فوتبال بازی کردن برای زنان نه فقط به عنوان یک ورزش، بلکه به نوعی مبارزه علیه شرایط سرکوب و تبعیض تبدیل شده است.
هاجر ابوالفضل، بازیکن سابق تیم ملی افغانستان در این رابطه میگوید: “فوتبال نمایش تلاش و سختکوشی قشری از اجتماع است که برای رسیدن به آرزوهایشان به مستطیل سبز پای گذاشتهاند. فوتبال برای زنان افغان فراتر از یک ورزش و راهی برای موفقیت و حضور خوبتر در اجتماع است. بازیکنان تیم ملی فوتبال زنان افغانستان با فوتبال ناگفتههای خود را بیان میکنند و پیام صلح و مهربانی مردم افغانستان را به مردم دنیا میرسانند. همیشه گفتهاند: فوتبال یعنی زندگی و برای دختران تیم ملی فوتبال افغانستان، فوتبال چیزی فراتر از زندگی است.”
فوتبال زنان در افغانستان برای اولینبار در سال ۲۰۰۷ بهصورت رسمی شکل گرفت، زمانی که فدراسیون فوتبال این کشور کمیتهای را بهنام زنان تشکیل داد تا تمام فعالیتهای زنان از آن پس تحت رهبری این کمیته قرار گیرد.
برای تشکیل تیم ملی، به دلیل نبود لیگ فوتبال زنان، مسئولان اقدام به برگزاری مسابقات انتخابی در کابل کردند تا در جریان این مسابقات بتوانند بهترین بازیکنان زن را شناسایی کنند.
تیم ملی فوتبال زنان افغانستان در همین سال در اولین تورنمنت خود در پاکستان شرکت کرد و پس از آن اردوهای مختلفی را در کشورهایی مانند آلمان و نروژ برگزار کرد.
در سال ۲۰۱۶، فدراسیون فوتبال این کشور با دعوت از مربی و کمک مربی آمریکایی، زمام امور تیم ملی را به آنان سپرد و تحول بزرگی در تیم ملی زنان ایجاد کرد. اکنون پس از گذشت یک دهه، فوتبال زنان در افغانستان در مسیر رشد قرار گرفته است.
لیگ فوتبال زنان
در افغانستان لیگ فوتبال زنان برای اولینبار در سال ۲۰۱۴ با حضور چهار تیم از چهار شهر افغانستان در شهر کابل برگزار شد.
در سال ۲۰۱۵ نیز این روند ادامه یافت، اما از سال ۲۰۱۶ بهخاطر مشکلات امنیتی برگزار نشد.
در افغانستان هنوز مخالفت خانوادهها و فامیل یکی از مهمترین عواملی است که دختران کمتر میتوانند به سمت ورزش و به خصوص فوتبال بروند.
هرچند که فدراسیون فوتبال در این سالها با برگزاری کلاسها و دورههایی تلاش کرده است به آگاهسازی جامعه بپردازد.
با این حال هنوز تیمهای زیادی در سراسر افغانستان برای حضور در لیگ فوتبال زنان وجود ندارند. در حال حاضر تیمهای فوتبال و فوتسال در بیش از ده شهر افغانستان از جمله کابل، بلخ، هرات، سرپل، جوزجان، غور و مزار وجود دارند.
هماکنون بیش از ۲۰ تیم فوتبال دختران در کابل مشغول فعالیت هستند که محل فعالیت این تیمها بیشتر در چوکات مکاتب و دانشگاههاست.
کمبود امکانات، نداشتن زمینهای تمرینی مناسب و ناامنی، از دیگر از مشکلات اساسی است که فوتبالیستهای زن افغان با آن مواجهاند. درحالی که زمینهای تمرینی و باشگاههای ورزشی در تمام ساعات روز برای مردان در دسترس هستند، برای زنان ورزشکار اما محدودیتهای زیادی برای استفاده از امکانات ورزشی وجود دارد.
برآورد میشود در سراسر افغانستان حدود هزار زن فوتبال بازی کنند.
معضل پوشش زنان فوتبالیست
در جریان بازیهای دوستانه سال ۲۰۱۷ در اردن، پس از آنکه بازیکنان تیم ملی با پوشش آزاد وارد زمین مسابقه شدند، با واکنشهای تندی از سوی چهرههای مذهبی و سنتی این کشور مواجه شدند.
تاج ملک اعلم “مربی پیشین تیم ملی کریکت و مشاور برحال کریکت بورد افغانستان” با گذاشتن پستی در صفحه فیسبوکش به بازیکنان و مربیان تیم ملی لعنت فرستاد و با حضور زنان در میادین فوتبال مخالفت کرد.
یکی از مسئولان تیم ملی فوتبال زنان در گفتگویی با رسانهها اعلام کرد که پوشش بازیکنان مشکلی نداشته است، اما افزایش اعتراضها باعث شد تا رئیس فدراسیون فوتبال افغانستان رسما عذرخواهی کند.
کرامالدین کریم گفت که بازیکنان تیم ملی فوتبال لباسهایی را بر تن کرده بودند که فدراسیون فوتبال افغانستان آن را “غیرشرعی و خلاف قوانین” این فدراسیون میداند.
این درحالی بود که بیشتر بازیکنان تیم افغانستان در اروپا زندگی میکردند و با پوشش معمول در مسابقه حاضر شده بودند.
دو سال پیش از این جنجال یعنی در سال ۲۰۱۵، شرکت البسه هومل در دانمارک اعلام کرد که برای بازیکنان افغانستان، لباسهایی را طراحی کرده که در آن مساله حجاب پیشبینی شده است.
مالک این شرکت گفته بود: “ما شاید اسپانسر بزرگترین تیمهای جهان نباشیم اما اسپانسر تیمها و باشگاههایی هستیم که داستانی برای گفتن دارند مثل افغانستان.”
با اینحال پس از اخبار منتشر شده در مورد سوءاستفاده و آزار دختران فوتبالیست از طرف مسئولان فدراسیون فوتبال افغانستان، این شرکت اعلام کرد که به همکاری خود با فدراسیون این کشور پایان میدهد.
درحال حاضر تیمهای فوتبال زنان با لباسهای پوشیده در میادین حاضر میشوند.
“سوءاستفاده جنسی” در فدراسیون فوتبال افغانستان
در اکتبر ۲۰۱۸روزنامه گاردین، چاپ بریتانیا با انتشار گزارشی از سوءاستفاده جنسی اعضای تیم ملی فوتبال زنان توسط مسئولان فدراسیون فوتبال خبر داد. خالده پوپل، مسئول پیشین فوتبال زنان افغانستان که در سال ۲۰۱۶ میلادی از افغانستان مهاجرت و در دانمارک سکونت دارد، شبنم مبارز و مینا احمدی، از بازیکنان پیشین تیم ملی و کیلی لیندسلی، مربی آمریکایی سابق تیم ملی زنان افغانستان، در مورد بدرفتاریهای جنسی و فیزیکی با روزنامه گاردین صحبت کرده بودند.
این روزنامه از قول این افراد نوشت که این آزار و اذیت در دفتر فدراسیون فوتبال افغانستان در کابل و در اردوی تمرین تیم ملی فوتبال افغانستان در کشور اردن در فوریه ۲۰۱۷ اتفاق افتاده است.
یک ماه پس از این اتهام، در ماه نوامبر، اشرف غنی رئیسجمهور افغانستان، دستور بررسی این موضوع را صادر کرد. فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) نیز در دسامبر ۲۰۱۸، رئیس فدراسیون فوتبال افغانستان و چندین مقام دیگر را تعلیق کرد.
فدراسیون فوتبال افغانستان اتهامات مطرح شده علیه کرامالدین کریم، رئیس این فدراسیون را رد کرد و در بیانیهای آنها را بیاساس خواند. در این اعلامیه گفته شد: “فدراسیون فوتبال افغانستان از بازیکنان زن در برابر تمامی انواع آزار و بدرفتاری حمایت کرده و هیچگونه بدرفتاری را تحمل نمیکند.”
ادعای آزار جنسی در مورد حداقل هفت بازیکن مطرح شده، هرچند نامی از این بازیکنان آورده نشده است. با این حال پس از انتشار گزارش گاردین و جنجالهای درگرفته بر سر این گزارش، بسیاری از بازیکنان تیم ملی زنان این اتهامات را رد کردند. اما این مسأله باعث شد تا بسیاری از مخالفان حضور زنان در ورزش و همچنین خانواده بازیکنان، بتوانند مخالفتهای خود را علنی کرده و دختران خود را وادار به ترک فوتبال کنند.
یکی از بازیکنان سابق تیم ملی امید افغانستان در این خصوص گفته بود: “قبلا از عضویت در تیم ملی فوتبال به خود میبالیدم اما پس از انتشار این گزارش، شرمآور است که عضو تیم باشی و من هم از گفتن آن خجالت میکشم.”
به نظر می رسد زنان افغان که پس از پشت سر گذاشتن دوران طالبان و حذف از حضور اجتماعی، توانسته بودند در عرصه هایی ورزشی حاضر شوند، دوباره با فشار جامعه و خانواده بار دیگر با محدودیتهایی مواجه میشوند و یا حتی در مواردی ناچار به ترک حوزههای مورد علاقهشان هستند.
نویسنده:فریده ریحانی،روزنامهنگار
منبع:بی بی سی فارسی