به گزارش کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی، یکشنبه ۴ اسفند ۱۳۹۸ علی عزیزی، فعال ترک (آذربایجانی) بدون ارائه حکم از سوی ماموران امنیتی در منزل پدری خود بازداشت شد.

از دلایل بازداشت و موارد اتهامی این فعال ترک آذربایجانی اطلاعی در دست نیست.

آقای عزیزی پیش تر در جریان اعتراضات سراسری به گرانی ناگهانی بنزین در آبان ماه سال جاری در محل کار خود بازداشت و به بازداشتگاه اطلاعات نیروی انتظامی ارومیه منتقل شده بود.

این فعال ترک آذربایجانی شنبه ۲ آذرماه ۱۳۹۸، با تودیع قرار وثیقه تا زمان پایان دادرسی به صورت موقت آزاد شده بود.

این شهروند ساکن ارومیه در روز شنبه ۱۱ خردادماه، به صورت تلفنی به شعبه ۶ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ارومیه احضار شده‌بود.

آقای عزیزی روز یک‌شنبه ۱۲ خرداد ۱۳۹۸، در شعبه ۶ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ارومیه برای ارائه دفاعیات خود حاضر شده‌بود که بازپرس شعبه پس از تفهیم اتهام جدید “اقدام علیه امنیت ملی” قرار وثیقه آقای عزیزی را به ۱۵۰ میلیون تومان افزایش داد و پس از اتمام وقت اداری او را روانه بازداشتگاه کرد.

این فعال ترک آذربایجانی روز شنبه ۲۵ خرداد ۱۳۹۸، با سپردن وثیقه ۱۵۰ میلیون تومانی، به صورت موقت، تا پایان مراحل دادرسی، از زندان مرکزی ارومیه آزاد شده‌بود.

علی عزیزی، پیش‌تر در خرداد ۱۳۹۴ از سوی ماموران امنیتی در ارومیه بازداشت و با سپردن وثیقه، به‌صورت موقت تا پایان مراحل دادرسی آزاد شده‌بود.

پیش از این اتهام “تبلیغ علیه نظام” در زمان بازداشت در سال ۱۳۹۴ به آقای عزیزی تفهیم شده بود.

در سال ۱۳۹۵ از سوی بازپرسی شعبه ۶ دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان اورمیه در خصوص این پرونده قرار منع تعقیب صادر شده بود که معاون دادستان از صدور قرار منع تعقیب ممانعت کرده و خواستار جریان یافتن دوباره پرونده شده‌بود.

آقای عزیزی، به دفعات و طی سال‌های گذشته با حضور در شعبه مربوطه نسبت به تعلل در روند رسیدگی به این پرونده اعتراض خود را نشان داده‌اند.

مارکوس گروبل، مسئول دولت آلمان در امور آزادی ادیان در جهان نسبت به سرکوب مسلمانان اویغور ابراز نگرانی کرده است. گروبل خواستار تحقیق مستقل درباره نقض حقوق اقلیت دینی ایغور در چین از سوی سازمان ملل متحد شده است.

هر روز اسناد و شواهد بیشتری پیرامون سرکوب مسلمانان اویغور در چین منتشر می‌شود. دولت چین به رغم اعتراضات گسترده جهانی، در راستای نفی هویت این اقلیت دینی حرکت می‌کند و مسلمانان اویغور را سرکوب کرده و به زندان می‌اندازد.

روز چهارشنبه، ۳۰ بهمن (۱۹ فوریه) مارکوس گروبل، مسئول دولت آلمان در امور آزادی ادیان در جهان، گفت‌وگویی با خبرنگار دویچه وله داشته است. لازم به یادآوری است که نائومی کنراد، خبرنگار دویچه وله اخیرا گزارش مبسوطی پیرامون وضعیت اویغورها در چین منتشر کرده است

گزارشی که دویچه وله در ارتباط با بدرفتاری و سرکوب اقلیت اویغور در چین منتشر کرده متکی بر سندی است که اخیرا در اختیار رسانه‌های بین‌الملل و از جمله دویچه وله قرار گرفته است. در همین رابطه، دویچه وله گفت‌وگویی با مارکوس گروبل داشته است.

ابراز نگرانی عمیق

مارکوس گروبل در گفت‌وگوی خود با دویچه وله ضمن اشاره به وضعیت اسفناک اقلیت اویغور در چین، چنین گفته است:

«وضعیت حاکم بر زندگی ایغورها باعث نگرانی عمیق من شده است. آزادی ادیان عملا در چین برچیده شده است. من همه روزه گزارش‌هایی درباره اوضاع اسفناک شین‌جیانگ دریافت می‌کنم. ما نمی‌بایست در برابر نفی خشن هویت اویغورها و تلاش برای یکسان‌سازی اجباری آن‌ها از سوی دولت چین سکوت کنیم. بسیاری از انسان‌ها در چین تنها به خاطر باورهای‌شان به زندان می‌افتند، کودکان را از والدین‌شان جدا می‌کنند و دولت چین بر همه شئون زندگی کنترل و نظارت می‌کند. یک زندگی توام با عزت در سایه چنین سیاست‌هایی غیرممکن شده است. ما به تحقیق مستقل اوضاع اقلیت ایغور در چین از سوی سازمان ملل متحد نیاز داریم. و این دقیقا همان چیزی است که دولت چین تا کنون مانع از اجرای آن شده است.»

تازه به تهران آمده بودم. سال دوم دانشکده مدیریت که آن زمان خارج از محوطه دانشگاه تهران بود؛ در خ پهلوی، چهار راه تخت جمشید. سال ۵۰ بود به گمانم. البته حالا هم خارج از دانشگاه تهران است در گیشا. در همان سال اول با دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی آشنا شدم. استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود و شاید هنوز هم باشد. علقه مشترک ما، عربی دانی او بود. گاه نزد او می رفتم و در باره شعر و ادبیات عرب و مساله فلسطین و دنیای عرب و حتی عرب های خودمان گپ می زدیم.
یک بار به من گفت برویم به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. مناسبتی ادبی بود و مجتبی مینوی در سالن بزرگ کتابخانه سخنرانی داشت. کتابخانه – که اکنون یکی از بزرگترین کتابخانه های ایران است – تازه افتتاح شده بود.
مینوی در صحبت های خود به نیما اشاره کرد و به تمسخر لباس طبری اش پرداخت. او که در باره مناسبتی و دیداری با نیما صحبت می کرد گفت : « نیما لباس محلی طبری پوشیده بود و با آن شکل و شمایل مسخره آمده بود که من به او گفتم این چیست که پوشیده ای، برو و از تن بیرون کن» و کلی در این باره سخن گفت و به تحقیر جامه طبری پدر شعر نو فارسی پرداخت. شفیعی که آن هنگام حدود سی ویک دو سال داشت رو به من کرد و لبخندی زد. اما من این تعرض و تحقیر نیما یوشیج را فراموش نکرده ام. شفیعی هم هنوز شاش اش نگرفته بود تا به روی زبان ما غیر فارس ها بشاشد. این کار پارسال صورت گرفت.
بعدها در باره سخنان تحقیر آمیز مینوی نسبت به نیما که شامل شعرش هم می شد بسیار تامل کردم. یک زمانی طبرستانی ها – مازندرانی های مناطق کوهستانی – که دارای زبان، فرهنگ و جامه خاص خود هستند، گاه شورش هایی علیه حکومت مرکزی پهلوی اول می کردند که جنبه اتنیکی داشت. حتی احسان طبری نیز در جوانی در آنها شرکت کرده بود.
نیما یوشیج به فرهنگ بومی و ملی خود دلبستگی داشت و این را می توان هم در اشعار طبری و هم فارسی اش دید. این خصلت باعث شده بود تا بر خلاف شاعران ملیت چیره، در آثارش از فعل زشت عرب ستیزی، ترک ستیزی و دیگر ستیزی دور باشد. او از این بابت با نویسندگان ترک فارسی نویس همانند غلامحسین ساعدی و صمد بهرنگی مشابهت دارد.
در سال ۲۰۱۲ که محمود دولت آبادی به لندن آمده بود و در جایی سخنرانی داشت، من هم به هوای دوستی گذشته به آنجا رفتم. پس از پایان سخنرانی و خوش و بش و پرسیدن احوال دوستان اهل قلم در تهران، ناگاه از من پرسید: « آن دستار چیه که گاهی به سرت می کنی». چفیه را می گفت که گاه به گاه در مناسبت های مختلف می پوشم. گفتم: « این لباس محلی و ملی ما عرب هاست». ساکت شد و دیگر چیزی نگفت. من هم خداحافظی کردم و رفتم. گرچه دولت آبادی را نسبت به دیگر هم قلمان، کمتر عرب ستیز می دانستم اما حس کردم، این پدیده در جامعه ایران در سال های اخیر رشدی شگفت انگیز داشته اشت.
برگردیم به مجتبی مینوی (۱۲۸۲-۱۳۵۵ش) که بزرگ شده سامرای عراق و پدرش در آنجا طلبه علوم دینی بود، عربی را خوب می دانست اما از تحقیر هویت ملی نیما یوشیج و دیگر آثار و کارهای ادبی اش فهمیدم گرفتار عقده خودبرتر بینی پارسی است. او از موسسان رادیو بی بی سی فارسی در سال های پس از جنگ جهانی دوم در لندن بود. پوشش رادیویی تاجیکستان و افغانستان – به رغم وجود برنامه مستقل به زبان دری – توسط رادیو بی بی سی فارسی میراث مجتبی مینوی است. هم اکنون وقتی می بینم که رادیو- تلویزیون بی بی سی فارسی به حوادث این دو کشور بیش از برخی مناطق پیرامونی ایران اهمیت می دهد یا در اعلان اخبار هواشناسی، کابل و دوشنبه وهرات را بعد از تهران و اصفهان و مشهد و شیراز اعلام می کند و اهواز و زاهدان و سنندج و بوشهر را زیر سبیلی در می کند یاد او می افتم.( عكس نيما يوشيج در زادگاه اش يوش مازندران)

نویسنده:
یوسف عزیزی بنی طرف

شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران کیانوش اصلانی و توحید امیر امینی دو فعال ترک (آذربایجانی) را مجموعا به ۱۲ سال و شش ماه حبس تعزیری محکوم کرد. این شهروندان پیشتر توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ترتیب به ۹ سال حبس و ۵ سال حبس محکوم شده بودند.

براساس این حکم که توسط شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران به ریاست قاضی زرگر صادر شده است، توحید امیر امینی به ۷ سال و شش ماه حبس تعزیری و کیانوش اصلانی به ۵ سال حبس تعزیری محکوم شده‌اند. همچنین کیانوش اصلانی به مدت دو سال از عضویت در گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی محروم شده است.

این شهروندان تیرماه امسال توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری مجموعا به ۱۴ سال حبس محکوم شده بودند. توحید امیر امینی از بابت اتهامات “اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت ملی” و “فعالیت تبلیغی علیه نظام” جمعا به ۹ سال حبس و کیانوش اصلانی از بابت اتهام “اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت ملی” به ۵ سال حبس و دو سال محرومیت از عضویت در گروه‌ها و دسته‌جات سیاسی محکوم شده بودند. همچنین کیانوش اصلانی از بابت اتهام “فعالیت تبلیغی علیه نظام” که در جلسه دادگاه علیه وی مطرح شده بود، تبرئه شد.

توحید امیر امینی و کیانوش اصلانی، اوایل اسفند ۹۷ به دلیل پخش تراکت تبریک روز جهانی زبان مادری در تهران بازداشت و به بازداشتگاه ۲۰۹ وزارت اطلاعات منتقل شدند.

سپیده قلیان، فعال سیاسی و کارگری و زندانی سیاسی در ادامه افشاگری‌هایش از مشاهداتش در زندان، گفت که زندانیان عرب حتی در زیر شکنجه اجازه سخن گفتن به عربی نداشته، «نجس» خوانده شده و ضمن تهدید شدن به مرگ، مجبور بودند فارسی صحبت کنند.
روایت دهم از ۹۰روایت از اهواز: سپیده قلیان در رشته توئیتی که آن را «روایت دهم از ۹۰روایت از اهواز» نامیده از زندانی عربی به نام اسماعیل نام برده که در زیر «ضربه‌های باتوم و کابل» بازجویانش و در پاسخ به آنها که از او نام «عملیات» را پرسیدند، به عربی پاسخ داده که نمی‌داند و این امر سبب بیشتر شدن شکنجه‌ها شده و «شکنجه‌گران» به او گفتند: « نجس فارسی صحبت کن ».
نیمه شب پنج‌شنبه است، امشب از کمر درد خواب به چشمم نیامد، خاموشی شد و حالا با خودم میگویم خب امشب تا صبح کسی شکنجه نمی‌شود کمی مانده تا چشمانم سر شود، یکهو با داد و فریاد از خواب میپرم: ها! دیگه زنده بیرون نمیری. ها! دیگه تموم شد.
میکشیمت نجس!
او توصیف کرد که در ادامه بازجویی ماده‌ای سوزان و احتمالا آب جوش روی تن این زندانی عرب ریخته تا او را وادار به اعتراف کنند. قلیان نوشت: «انگار که بر تن اسماعیل عرب که بلد نبود درست فارسی صحبت کند آب جوش ریخته باشند، یکهو داد و فریادش جوری می‌شود که من پلک چپم شروع به پریدن می‌کند: «سوختم، سوختم، سوختم!» اخ من هم سوختم، «شما بگو چه عملیاتی من انگشت می‌زنم اما من فقط به خدا ایمان دارم.»
سپیده قلیان پیش از این نیز از وجود صدها زن عرب زندانی در زندان‌های اهواز خبر داد که تنها به دلیل «زن بودن» و «عرب بودن» زندانی ‌شده‌اند.
این فعال کارگری که تاکنون بارها بازداشت و زندانی شده است، در یک مجموعه توئیت از زندانیان زن عربی نام برد که در دوره حضورش در زندان‌های اهواز با آنها آشنا شده و با «خواهر عرب» خواندن یکی از آنها، نوشت: «زهرا یکی از صدها زن عربی‌ست که در اهواز تحت بازداشت/شکنجه/ستم است‌، به دو دلیل : یک زن است، دو عرب است.»
شادی صدر، وکیل، فعال حقوق زنان و مدیر اجرایی سازمان عدالت برای ایران با بازنشر توئیت سپیده قلیان، او را «صدای بی‌صدایان» خواند.
مونا سیلاوی، فعال حقوق زنان نیز پیشتر درباره اهمیت آنچه سپیده قلیان فاش کرده، به العربیه گفته بود: «سابقه مبارزاتی خانم قلیان و با در نظر گرفتن اینکه او شاهد عینی اتفاقات زندان‌های اهواز بوده، اهمیت اخباری که او درباره زندانیان زن عرب منتشر کرده را دو چندان می‌کند. به بیان دیگر او یک منبع دست اول از آن چیزی است که روایت می‌کند.»

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به اینکه چرا دانش آموزانی را در مناطق دوزبانه داریم که تا پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی درس می‌خوانند اما هنوز به زبان فارسی مسلط نیستند، گفت: متاسفانه زمانی که دانش‌آموزان نتوانند به زبان برنامه درسی که زبان ملی است تسلط پیدا کنند، امکان فراگیری و موفقیت تحصیلی را از دست می‌دهند.معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: “در برخی مناطق دانش‌آموزانی داریم که با وجود حضور در مدرسه مهارت‌های زبانی لازم را ندارند تا زبان فارسی را خوب متوجه بشوند. اینها در معرض آسیب‌های جدی برای ترک تحصیل قرار دارند”.
وی همچنین افزود: “متاسفانه زمانی که دانش‌آموزان نتوانند به زبان برنامه درسی تسلط پیدا کنند، امکان فراگیری و موفقیت تحصیلی را از دست می‌دهند”.
با این توضیحات بسیاری از کودکان که از تحصیل به زبان مادری محروم هستند به اجبار ترک تحصیل میکنند

🔹 ساختار قدرت شؤوونیستی حاصل تکاپوی روشنفکران و باستانگرایان فارس با ماهیت پنهان و آشکار اهمیت به زبان فارسی در محتوا و بازنمایی آن در اشکال نمادین ساختارهای قدرت بروکراتیک و فرهنگی در امر بیرونی پان ایرانستی خیزش خود را در قبضه قدرت و مالکیت مطلق ممالک محروسه، از یک طرف ساختار ائتنیکی و فرهنگی را به فارسگرایی تقلیل، از سویی دیگر آن را به ایرانشهری و پان ایزانیزم با تمسک به انواع امکانات بروکراتیک و برنامه ریزی‌های فرهنگی، اجتماعی در سراسر ممالک محروسه به پان ایرانیزم تعمیم و بسط داد.

🔹 در ايران اعمال سياست هاى شوونيستى عليه مليت هاى غيرفارس بويژه رويه شوم نابودى عناصر و مؤلفه هاى فرهنگى ملت تورک را نبايد صرفا با روى كار آمدن سلسله پهلوى موازى دانست زيرا در پشت تمامى افكار آنتى تركى رضاشاه (که بعد ها بر خلاف تمامی خاندان خاقان‌های تورک، هیچگونه پشتوانه ایلی و مقبولیت محبوبیت و مشروعیت برگرفته مؤلفه‌هایی نظیر مذهبی سیاسی نداشت با شناسایی یک افسر انگلیسی به مقام شاهی رسانده شد) قبل از قبضه قدرت و سلطنت، نخبگان راسيست فارس قرار داشت كه با انتشار نشريه هايى با محوريت پان آريانيستى، نظير مجله آينده و محافل باستانگرایانه فارسی و لژهای فراماسونری به تبليغ افكار ضد توركى مى پرداختند بعد از دسيسه انحلال سلطنت قاجار و انتقال قدرت به رضا شاه هر كدام از اين شؤونيست های اکثرا ماسون، در دولت پهلوى به مناصب و مقام هاى دولتى گماشته شدند.
و خود رضاشاه نيز از آبشخور فكرى همین شؤوونیست‌ها تغذيه ميكرد و با وضع قوانين و ايجاد نهادهايى نظير سازمان پرورش افكار متشكل از كميته هاى تاريخ (جعل و تاريخ سازى)، جغرافيا (تغيیر اسامى جغرافیايى توركى به فارسى)، فرهنگ (بزرگنمايى اغراق فرهنگ مادى و معنوى، تحقير فرهنگ توركى) و… به رياست احمد متين دفترى و تأسيس فرهنگستان زبان فارسى، اين برنامه ها با سرعت و شدت هر چه بيشتر عملياتى مى شد. اکنون نیز با اینکه نظام سلطنتی پهلوی با مجاهدت  تمام اقشار اجتماعی و ملتهای ممالک محروسه سرنگون شده است ولی از منظر زیر ساخت‌های تشکیل دهنده دولت- ملت، و بنیان های فرهنگی و سیاسی آن با محوریت زبان بواسطه سیاستهای واضعان و نظریه پردازان پان ایرانیستی باز نمایی و تکثیر میشود. اگر در دوره پهلوی تکلم دانش آموزان به زبان تورکی در مدارس با استفاده از قوه قهریه قدغن و یا جریمه دار میشد اکنون با تغییر روش قوه قهریه به عبارتی علاج قبول از وقوع کرده و طرح ضد انسانی (بسندگی فارسی) را در قبل از ورود دانش آموز غیرفارس به مدرسه اجرا میکنند یعنی زبان را نطفه خفه کردن!

🔹 تمام نظریه‌هایی که روزگاری امثال جواد شیخ الاسلامی ها، افشارها و ورجاوندها میدادند اکنون روح و اندیشه نژادپرستی آنها در بطحایی‌ها و جواد طباطبائی‌ها به قول معروف (دوْن به دوْن) شده و برای از بین بردن فرهنگ و زبان ملل غیر فارس از هیچ دسیسه‌ای فرو نمی گذارند. اگر قبلا پان ایرانیستهای باستانگرا در سایه و نهادهای مطالعاتی برنامه می دادند هم اکنون آشکارا در بدنه دولت حضور دارند.

🔹 واضح و مبرهن است كه زبان گنجينه، و نماد هويت فرهنگى و ملي است. انتقال و فهم مواريث فرهنگى و ادبي از طريق زبان امكانپذيراست. يكي از ويژگي هاي هويت تداوم است زبان هم عامل و هم مصداق «تداوم هويت ملى» و فرهنگى در گذر زمان است. كتابت و نوشتار به عنوان رسانه اى مكتوب؛ كه واسطه انتقال و آموزش زبان است؛ يكي از مؤلفه ها و نهاد اصلى جامعه پذيرى و فرهنگ پذيرى به شمار مى رود. تدوام هویت تورکی ما را در این قرن اخیر بریده- بریده کردند حافظه تاریخی ما را در بین نسل امروز و گذشته مخدوش و یا آلوده کردند.

🔹 خط و نوشتار زبان مادري و آثار مكتوب به آن زبان در نهاد و سرشت آحاد يك ملت سبب انگيزش خود بالندگي، حس برتري جويى، احساس غرور و فخر به نياكان، ايجاد ارتباط نسل حال با پيشينيان و آيندگان و در نهايت به تحريك احساسات ملي گرايانه مى انجامد.

🔹 و از آنجا كه وسايل ارتباط جمعي خصوصا مطبوعات به اندازه مدرسه و نهادهاى آموزشى داراي كاركردهاى مهم اجتماعي است، زبان مورد استعمال اين رسانه ها موجب افزايش پديده هايى تحت عنوان «تحرك روانى» و «يگانگى عاطفى» ميان همزبانان آن ملت ميشود.

🔹 یگانگی عاطفی ما را در این قرن اخیر خواستند بگسلند چنانکه یک تورک از میانه با یک تورک از ساوه‌ خاطره و حافظه تاریخی و ملی و فرهنگی مشترکی نداشته باشد در حالیکه خودشان سعی کردند از اقوامی که سنن، آداب زبان، فولکلور، موسیقی و دیگر مؤلفه‌های مشترک یک ائتنیک، را اشتراکا دارا نبودند با تعمیم زبان فارسی پروژه ملت سازی را آغاز کنند تا مارا به زبان خودشان وابسته و پیوستگی فرهنگی ما را منقطع نمایند.

🔷 علت اصلی تبعیض‌های اقتصادی و سیاسی ائتنیکی ریشه در تبعیض زبانی دارد.

سخن سردبیر

رها بحرینی؛ حقوقدان در یادداشتی برای صفحه ناظران با اشاره به بحث های اخیر در فضای مجازی درباره قومیت/ ملیت ها در ایران به بحث اقلیت ها در ایران و تحلیل نوع نگاه جامعه به آن پرداخته است.

در روز شنبه ۲۰ مرداد سال 1397 سازمان عفو بین‌الملل گزارشی در مورد سرکوب مدافعان حقوق اقلیت ترک آذربایجانی ایران منتشر کرد و با اشاره به دستگیری حدود ۱۲۰ نفر و موارد متعدد شکنجه در یک ماه گذشته، خواهان آن شد که مقامات ایرانی تمام مدافعان حقوق اقلیت ترک آذربایجانی را آزاد و سرکوب تجمعات فرهنگی آنها را متوقف کنند. به دنبال انتشار این گزارش، تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی به استفاده از واژه “اقلیت” در گزارش عفو بین‌الملل اعتراض کردند. انتقادات مطرح شده را می‌توان به دو گروه تقسیم بندی کرد.

یک گروه با نگاه حمایتی از ترک‌های آذربایجان نوشتند که به یک جمعیت عظیم چند میلیونی نباید واژه “اقلیت” را اطلاق کرد، با این پیش فرض ضمنی که این واژه بار تحقیرآمیز دارد و به گفته‌ یک کاربر توییتر شایسته “یک ملت چند میلیونی” نیست. گروه دیگر، که به نظر بیشتر فارس زبان بودند، نوشتند که لزومی به قید اقلیت / اکثریت نیست، این دسته بندی‌ها از بنیان خطاست و بدین ترتیب انکار مسئله‌ای تبعیض اتنیکی علیه ترک‌های آذربایجانی را به ذهن متبادر ساختند.

مجموعه‌ این واکنش‌ها دو جنبه از بن‌بست‌های فکری در رابطه با مسئله اقلیت‌ها در ایران را برجسته ‌می‌کند:

۱) در میان فارس زبانان جامعه‌ ایرانی هنوز این میل قوی وجود دارد که ضرورت شناسایی و بررسی وضعیت گروه‎های اتنیکی در ایران به عنوان اقلیت‌های تحت تبعیض انکار شود. استدلال رایج چنین افرادی این است که ما همه انسان یا ما همه ایرانی هستیم و دسته بندی‌های اکثریت / اقلیت خطاست و مسئله اصلی نداشتن حکومت دموکراتیک در ایران است.

۲) اقلیت بودن آنقدر در جامعه ایران با حس حقارت همراه شده است که حتی گاهی خود اقلیت‌ها هم ترجیح می‌دهند از استفاده از این عبارت پرهیز کنند.

این وضعیت دقیقا برعکس رویکرد غالب در جوامعی است که دارای نظام‌های حقوقی لیبرال هستند و در آنها شناسایی گروه‌های تحت تبعیض به عنوان اقلیت امری مهم و ضروری تلقی شده و متضمن حمایت‌های ویژه می‌شود. در این نظام‌ها، گروه‎های تحت تبعیض از اینکه به عنوان اقلیت دسته بندی می‌شوند عموما اکراه ندارند و اتفاقا خواهان حفاظت‌های حقوقی هستند که به دنبال این دسته‌بندی جاری می‌شود.

اقلیت کیست و چه حقوقی دارد؟

در علوم انسانی جدید، واژه‌ “اقلیت‌” تنها مختص گروه‌هایی که از نظر آماری تعدادشان کمتر باشد نیست. “اقلیت” به گروه‌هایی نیز اشاره دارد که به خاطر ویژگی‌های زبانی، فرهنگی، نژادی، قومیتی، جنسیتی، جنسی و غیره، از نظر جایگاه اجتماعی، دسترسی به تحصیل و اشتغال و به طور کلی بهره‌مندی از حقوق انسانی در جایگاهی فرودست نسبت به یک گروه مسلط در جامعه قرار می‌گیرند.

از این منظر، ترک‎های آذربایجانی صرف نظر از تمام بحث‌ها و مناقشه‌های آماری در مورد جمعیت ترک زبانان و ترک تباران در ایران، همانند دیگر گروه‌های اتنیکی یا ملی در ایران از جمله کرد‌ها، عرب‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها، در تعریف اقلیت می‌گنجند و با تبعیض نژادی رو به رو هستند. مطابق ماده یک کنوانسیون بین‌المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی که ایران هم از اعضای آن است، “تبعیض‌ نژادی‌” اطلاق‌ می‌شود به‌ “هرگونه تمایز، ممنوعیت‌، محدودیت‌ و یا رجحانی‌ که‌ بر نژاد، رنگ، نسب، ملیت‌ یا قومیت‌ مبتنی‌ بوده‌ و هدف‌ یا اثر آن‌ از بین‌ بردن‌ و یا در معرض‌ تهدید و مخاطره‌ قراردادن‌ شناسایی‌، تمتع‌ و یا استیفاء در شرایط‌ مساوی‌ از حقوق‌ بشر و آزادی‌های‌ اساسی‌ … باشد.”

لذا بر خلاف تصور رایج در جامعه ایران، حتی اگر اقلیت های کرد، ترک یا بلوچ الزاما با نژاد متفاوتی دسته بندی نشوند، در صورت آن که تبعیضات علیه آنها در چارچوب تعریف فوق بگنجند، باز هم طبق اسناد بین‌المللی قربانیان “تبعیض نژادی” محسوب می‌شوند.

از جمله مصادیق این تبعیض علیه ترک‎های آذربایجانی که در گزارش به آن اشاره شده است، عبارتند از:

استفاده از زبان فارسی به عنوان تنها زبان تدریس در همه سطوح ابتدایی و متوسطه آموزش و پرورش

ایجاد محدودیت برای انتشار مطلب به زبان ترکی آذربایجانی

بی‌توجهی به مسائل اقتصادی مناطق اقلیت‌نشین

گفتارهای تبعیض‌آمیز و توهین آمیز، بخصوص در برنامه های تلویزیونی و رادیویی دولتی

حفظ زبان فارسی به عنوان تنها زبان رسمی برای ارائه خدمات اداری و دسترسی به سیستم قضایی

سرکوب گردهمایی‌های ترک‌های آذربایجانی برای تجلیل از تاریخ، فرهنگ و زبان خود

صدور احکام حبس برای فعالیت‌های مسالمت‌آمیزی نظیر برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری

متهم کردن مداوم مدافعان حقوق اقلیت‌ها به تنش‌زایی، ایجاد “تفرقه در میان ملت” و تضعیف تمامیت ارضی ایران

در چنین بستر اجتماعی و سیاسی، تاکید بر اقلیت بودن گروه‌های اتنیکی یا ملی فرودست در ایران از نظر حقوقی اهمیت دارد چون در حقوق بین‌الملل، اقلیت‌ها دارای حقوق مشخصی هستند.

برای مثال، ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که ایران عضو آن است، تصریح کرده است که اقلیتهای اتنیکی، مذهبی و زبانی باید از حق برخورداری از فرهنگ خود، اظهار و اجرای مذهب خود و استفاده از زبان خود برخوردار باشند. اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، دینی و زبانی مصوب مجمع عمومی سازمان ملل دولت‌ها را فرا خوانده است که اقدام‌های مثبت و ویژه‌ای را برای ایجاد موقعیت‌های مطلوب برای اقلیت‌ها به منظور یادگیری و ترویج زبان مادری‎شان اتخاذ کنند.

حذف صورت مسئله

اگر به دو بن بست فکری که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد بازگردیم، باید گفت پرهیز از اقلیت نامیدن گروه‌هایی که به خاطر ملیت، قومیت و زبان‌شان در جایگاه فرودست قرار داده شده‌اند، عملا توجه را از استانداردها و موازین بین المللی مربوط به حقوق اقلیت‌ها که برای ایران تعهدآور هستند دور می‌کند.

به علاوه، این اقدام مسئله تبعیض و تحقیر علیه گروه‎های اتنیکی تحت تبعیض را حل نمی‌کند بلکه اتفاقا حذف صورت مسئله است و تقویت کننده همان تفکر و فرهنگ تبعیض‌آمیزی که اقلیت بودن را تحقیر می‌کند و فرودست بودن آنها را طبیعی، عادی و اجتناب ناپذیر جلوه می‌دهد.

رفع تبعیض علیه اقلیت‌ها از مسیر انکار واقعیت به دست نمی‌آید. دسته بندی‌های اکثریت و اقلیت را مناسبات نابرابر قدرت ایجاد کرده‌اند و این مناسبات بر زندگی، امنیت و رفاه انسان‌های متعلق به گروه‌های اقلیت تاثیرات مخرب واقعی و ملموس گذاشته‌اند. این مناسبات و تاثیرات مخرب آن را باید مرئی کرد تا بتوان آنها را به چالش کشید. تظاهر به نبود این دسته بندی‌ها با شعارهایی نظیر ما همه ایرانی هستیم واقعیت تبعیض را به خودی خود دگرگون نمی‌کند. اصرار به اقلیت نبودن یا بزرگ‌تر جلوه دادن جمعیت آماری گروه مورد ستم هم افتادن به دام منطقی است که اقلیت بودن را مساوی حقیر بودن می‌گیرد.

راه حل عبور از تبعیض، درک صحیح از مفهوم اقلیت و توجه به استانداردهای بین‌المللی در زمینه حقوق اقلیت‌هاست. از این منظر دسته‌بندی ترک‌های آذربایجان ایران و سایر گروه‌های اتنیکی یا ملی تحت تبعیض به عنوان اقلیت، هم ضروری و هم مطلوب است؛ و البته امید این است که روزی اقلیت‌های تحت تبعیض تنها اقلیت‌های آماری شوند و از نظر بهره‌مندی از حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی، از جایگاهی کاملا برابر برخوردار باشند.

نویسنده: رها بحرینیحقوقدان

فاشیسم چیست؟

فاشیسم یک ایدیولوژی ‪ اقتدار گرایانه‬ سیاسی است که برای به دست آوردن اهداف خود به بسیج توده ها میپردازد. و توده ها زمانی زیرلوای فاشیسم گرد می آیند که آنرا یگانه ناجی خود بدانند. به ویژه در زمانی که جنگ، بی امنیتی و فقر دامنگیر انهاشود، فاشیسم میتواند ازین وضع سود برده و از درماندگی ان عده مردمی که شعور شان درگرو یک شکم نان و یا یک روز امنیت درکوچه های شان است، سود برده و آنها را زیرلوای فاشیسم گرد بیاورد. چنانچه در سال 1922 نخستین دولت فاشیستی درایتالیا درشرایط نکبتبارامنیتی و فقرناشی از جنگ جهانی اول، به میان آمد و موسولینی توانست برسرنوشت مردم حاکم گردد.
فاشیسم منافع دولت یا حزب مربوط را بالاتر از منافع اجتماع وأفراد جامعه قرار میدهد. به سخن دیگر در جهانبینی فاشیستی فرد و جامعه فدای منافع دولت یا حزب می گردد كه رهبرى انرا به عهده دارد.
گرایش کلیدی درین جهانبینی عدم تحمل دیگران است، یعنی عدم تحمل مذاهب دیگر، زبان های دیگر، دیدگاه های سیاسی دیگر، نظام های اقتصادی دیگر، آیین های فرهنگی دیگر وغیره. یعنی وحدت ملی در یک نظام فاشیستی با تامین و تحمیل یگانه اخلاق، فرهنگ و مذهبی که حزب فاشیست یا دولت فاشیست به آن وابسته و دلبسته است امکان پذیر است و بس. فاشیسم وحدت ملی را در حذف و حل نمودن تمامی فرهنگ ها، مذاهب، نژاد ها و هویت های قومی دیگر و “غیرخودی” می بیند. اینجاست که برتری جویی و خود برتربینی برذهن و روان پیروان فاشیزم حاکم میگردد. آنها خود را “وارث” کشور، برترین نژاد ، بهترین قوم، برحق ترین حزب، و حتی برگزیدهء خدا میخوانند…
واما در تعریف کلی فاشیسم اندیشه، جنبش و یا نظام سیاسی است که ملت، و بسیارگاهی نژاد، را بالاتر ازفرد قرار داده خواهان یک حکومت مرکزی خودکامه زیر رهبری یک دکتاتور با تحمیل یک نظام اقتصادی و اجتماعی شدیداً کنترول شده وسرکوب هرگونه مخالفت با سرنیزه میباشد.
قانون در این گونه از حکومت ها کمترین ارزش و اعتباری ندارد و همواره قابل تغییر، تعویض، نقض و یا حتی قابلِ خرید است و حکمرانان هر آنچه می خواهند به اسمِ قانون انجام داده و هیچ نظارتی بر چگونگی کردارِ رهبرانِ یک دولت فاشیستی وجود ندارد.