برخی رسانه‌های افغانستان به خاطر مشکلات مالی مسدود شده اند

برخی رسانه‌های افغانستان به خاطر مشکلات مالی مسدود شده اند

در شمال افغانستان رسانه‌های خصوصی زیادی به دلیل نداشتن امکانات مالی نمی‌توانند به نشرات شان ادامه بدهند. خشونت و ناامنی نیز فعالیت رسانه‌ها را مشکل‌تر کرده است

وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می گوید در حال حاضر ۳۱۰۰ رسانه دیداری، شنیداری، چاپی و الکترونیک در این کشور فعالیت می کنند و در این وزارت ثبت شده اند اما برخی از این رسانه‌ها در سال‌های اخیر مسدود شده و یا در معرض تعطیلی قرار دارند. دلیل اصلی مسدود شدن این رسانه‌ها ناامنی نه، بلکه نبود منابع مالی است مشکلات امنیتی هنوز هم برای رسانه ها و کارمندان شان بسیار جدی است. سازمان خبرنگاران بدون مرز در سال ۲۰۱۹ نیز افغانستان را خطرناک ترین کشور جهان برای کار رسانه ای عنوان کرد. سال گذشته میلادی ۱۰ خبرنگار در ۳۰ ماه اپریل در حملات تروریستی کشته شدند در ماه اپریل سال جاری، مردان مسلح به استدیوی رادیو «همصدا» در تخار وارد شده و دو گوینده رادیو را در جریان برنامه زنده در شهر تالقان مرکز این ولایت کشتند سیمین حسینی، رئیس این رادیو می گوید این رویداد بر روحیه همه رسانه های بغلان تاثیر منفی گذاشت: «قبلا ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب هم برنامه داشتیم، اما حالا کارمندان می‌ترسند و از عصر به بعد در دفتر نمی مانند

بیشتر بخوانید…

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در مقاله‌ای برای واشنگتن پست نوشت: “پنجاه تن در حمله تروریستی به مساجد کریستچرچ نیوزیلند جان خود را از دست دادند، تعداد زیادی از مسلمانان که برای ادای نماز جمعه گرد هم آمده بودند با جراحت‌هایی زنده ماندند. پیشینه زیادی درباره سلاح‌های کشتار و مانیفستی که عامل این حمله منتشر کرد وجود دارد او بار‌ها از ترکیه وشخص من نام برده که عجیب و قابل تامل است.

مقام‌های ترکیه کشف کرده‌اند که هریسون تارانت، عامل حمله دوبار در سال ۲۰۱۶ به ترکیه سفر کرده و در بخش‌های مختلف کشور بوده است. به علاوه فهمیده‌ایم که تارانت به جا‌های دیگر از جمله مراکش، اسرائیل و کرواسی نیز رفته است. آژانس‌های اطلاعاتی و مجری قانون ترکیه در همکاری با نیوزیلند و دیگران به تلاش برای روشنگری در باره این حادثه و ممانعت از حملات آتی ادامه خواهند داد.

عامل کشتار کریستچرچ تلاش کرده تا دیدگاه‌های خود را با تحریف تاریخ جهان و مسیحیت مشروعیت بخشد. او به دنبال کاشتن بذر نفرت میان انسان‌ها است. به عنوان یک رهبر که بار‌ها تاکید کرده‌ام تروریسم مذهب، زبان یا نژاد ندارد، هرگونه تلاش برای مرتبط سازی این حملات تروریستی با آموزه‌ها، اخلاقیات و یا تفکرات مسیحیت را رد می‌کنم. آنچه در نیوزیلند رخ داد بدون هیچ تردیدی میوه مسموم غفلت و نفرت است.

این اولین بار نیست که مرم ترکیه شاهد تحریف تاریخ بدست تروریست‌ها هستند، داعش، سازمان تروریستی که هزاران غیرنظامی مسلمان را طی سال‌های اخیر کشته است به دنبال “فتح مجدد” استانبول بود – نظیر مهاجم کریستچرچ که قول داده استانبول را باردیگر یک شهر مسیحی کند.

در این راستا درمی‌یابیم که هیچ اختلافی میان قاتلی که مردم بیگناه را در نیوزیلند کشت و کسانی که حملات تروریستی در ترکیه، فرانسه، اندونزی و دیگر جا‌ها انجام می‌دهند، وجود ندارد.

پس از حملات داعش، سیاستمدار و مفسر غربی نماند که اقدامات تروریستی را به اسلام و مسلمانان نسبت ندهد، کسانی که عقایدشان بسیار شبیه سناتور استرالیایی آقای فریزر آنینگ است. در آن زمان ما با هرگونه مرتبط دانستن دینمان با تروریسم مخالفت کردیم و قول دادیم که اجازه هیچ گونه تلاش تروریستی یا ربودن دینمان را نمی‌دهیم. متاسفانه اسلام هراسی و بیگانه‌ستیزی در میان دیگر اقدامات ناسازگار با ارزش‌های لیبرال در اروپا و دیگر بخش‌های جهان غرب با سکوت روبرو شده است. ما نمی‌توانیم باز هم اجازه این کار را بدهیم. اگر جهان می‌خواهد از حملات بیشتر مشابه حملات نیوزیلند جلوگیری کند باید این را درک کند که آنچه رخ داد محصول یک کمپین هماهنگ شده فاسد بوده است.

باید تاکید کنم که مردم ترکیه هرگز حاضر نخواهند بود به درخواست تروریست‌ها کشورشان را ترک کنند و هرگز اجازه نخواهند داد قاتلان از هدف‌گیری هیچ جامعه مذهبی، کشور یا گروهی سخن بگویند. ترکیه، وارث امپراتوری عثمانی، از اعضای خانواده اروپا، پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ فورا به ائتلاف علیه تروریسم پیوست و ما به این همکاری با دوستان و متحدان خود در جنگ با تمامی گروه‌های تروریستی ادامه خواهیم داد.

پس از قتل عام کریستچرچ غرب مسئولیت‌های خاصی دارد. جوامع غربی و دولت‌هایشان نباید اجازه دهند نژادپرستی، بیگانه‌ستیزی و اسلام هراسی که در این سال‌ها بشدت افزایش داشته، عادی شود. حیاتی است این تفکر تبیین شود که ایدئولوژی‌های متفاوت نظیر یهودستیزی مصداق جنایت علیه بشریت است. به علاوه برای ممانعت از تراژدی‌های آتی باید تمامی جنبه‌های وقوع یک رخداد و اینکه چطور یک تروریست افراط‌گرا می‌شود و ارتباطاتش با گروه‌های تروریستی مورد بررسی قرار گیرد. در آخر رهبران غرب باید از شجاعت، رهبری و صداقت نخست‌وزیر نیوزیلند جاسیندا آردرن بیاموزند و مسلمانان ساکن در سرزمینشان را با گرمی پذیرا باشند. “

آیا وطن پرستی و میهن دوستی همان نژاد پرستی است؟

در روزهای گذشته، پس از انتشار بعضی از مقاله های نگارنده که در آن ها از ایرانیان، رک و پوست کنده درخواست شده بود تا تکلیف شان را ابتدا با خودشان و هویت شان مشخص کنند سپس قدم های بزرگ را برای آزادی وطن بردارند، عده ای معلوم الحال که بسیار روشن است که سیل اعتراضات شان از کجا آب می خورد، نگارنده را متهم به نژاد پرستی کردند و اعلام کردند که نباید میهن پرستی را با سایه نژاد پرستی لکه دار کرد.

حال در پاسخ به این گونه انسان های سطحی نگر و زود قضاوت کن، نگارنده  را بر آن داشت  تا چند نکته را یادآور شود و تفاوت های میان نژاد پرستی و میهن دوستی را برای آن دوستان مشخص کند تا بیش از این، این دو واژه و صفت کاملا جدا از هم را، به یکدیگر ربط ندهند و یک فرد وطن پرست را با یک دیوانه نژاد پرست اشتباه نگیرند.

ا

نژاد پرستی چیست؟

نژادپرستی نوعی تبعیض بسیار مخرب میان انسانها و یک رفتار بسیار تند و خشن و پر قدرت بر اساس نژادشان است. باوری را میتوان نژادپرست نامید که ادعا کند یک گروه از انسانها بصورت ذاتی و درونی و غیر اکتسابی نسبت به بقیه انسانها والاتر یا پست ترند و لذا شایسته احترام و برخورداری از حقوق برابر با سایر انسانها نیستند. این طرز تفکر از نظر نگارنده بسیارعقب افتاده و مشمئز کننده است و تنها می تواند میان انسان ها و به خصوص میان مردمان کشوری همانند ایران که از اقوام گوناگونی تشکیل شده است اختلاف و جدایی بیاندازد و منجر به تجزیه کشور و از بین رفتن دوستی، عشق و اتحاد میان مردمان یک سرزمین شود.

هیچ کسی نمی تواند به خاطر نژادش، رنگ پوستش،زبان مادری اش و کشوری که در آن متولد شده است، از شخص دیگری بالاتر و بهتر باشد، اینگونه تفکرات دیوانگی محض است و کسی که اینگونه می پندارد باید بدون لحظه ای درنگ خود را به تیمارستان معرفی کند چرا که مغز او ذره ای قدرت فکر کردن و سبک – سنگین کردن مسائل را ندارد.

وطن پرستی چیست؟

برای دانستن معنای وطن پرستی نخست به معنای وطن پرداخته شود؛ معنی واژه وطن در لغت ‌نامه‌ دهخدا: جاباش مردم ، جای باشش مردم، جای باشش، محل اقامت ، مقام و مسکن و … .
معنای آمده در فرهنگ فارسی معین نیز به معنای مقیم شدن در جایی، اقامت در جایی، محل اقامت، جای ‌باش، شهر زادگاه و نیز کشوری که شخص در یکی از نواحی آن متولد شده و نشو و نما کرده آمده است. همچنین در جایی برای وطن ریشه‌ای ایرانی را قائل شده و آن را بهتر از تن معنا کرده‌ بودند.

اما برای دانستن معنای واژه پرستش نباید به ریشه آن توجه شود، این واژه مشتق از واژه پرستار و آن نیز مشتق از پرسیتار می‌باشد. حال باید دید پریستار چیست و به چه معنایی است:
پرسیتار از دو جزء تشکیل شده است، جزء نخست آن پرسی که معنای پیرامون و دورا دور را می دهد و جزء دوم ایستار، همان ایستادن یا ماندن هست.
منظور از این واژه پرستش یعنی دورا دور هستی یک چیزی گشتن و آنرا به تمامی حفظ کردن است، بسان پرستاری که دورا دور بیمارش می‌گردد تا از هستی او دفاع کند، بنابراین وطن پرستی به معنای دورادور هستی وطن گشتن و آنرا حفظ کردن و آن را از هر گونه گزند و زخمی دور ساختن و محافظت کردن است.

حال باید دید وطن فقط مشتی خاک است که باید دورا دورش چرخید و از چهارگوشه آن مراقبت کرد و یا وطن را باید خاکی فرا انسانی، فرا مذهبی و فرا معنوی دید که با هستی و نیستی و گوشت و پوست و خون یک انسان گره خورده است؟ نگارنده بر این باور است که وطن را باید ورای همه چیز و همه کس دید، وطن برای یک انسان باید مهم ترین و با ارزش ترین دارایی باشد.

حال آیا محافظت از وطن فقط به معنای دفاع از آن در برابر هر گونه تجاوز بیگانگان است و یا وطن در خود هویت، تاریخ، فرهنگ و هنر و ادبیات کهن و غنی و بی نظیری دارد که باید بسان تخم چشم از آنان در مقابل هجمه اجنبی ها و بیگانگان محافظت کرد و دست نخورده و ناب و تحریف نشده، آن را تقدیم نسل های آینده کرد؟
ایران بدون تاریخ چند هزار ساله معنایی دارد؟ آیا ایران بدون کوروش و خشایار و داریوش و اردشیر و یا ایران بدون فردوسی و حافظ و سعدی و یا ایران تهی از قهرمانانی چون آرش و رستم و سیاوش، فقط و فقط مشتی خاک همانند همه دیگر نقاط دنیا نیست؟
این فرهنگ و هنر و تاریخ ماست که ایران را از دیگر کشورهای جهان متمایز می کند و احترام و ستایش جهانیان را بر می انگیزد و اگر نه که یک فرد خارجی به خاطر دریای مازندران و یا طبیعت غرب ایران، قدم بدین کشور نمی گذارد چرا که می تواند دریایی با ساحلی بهتر و یا طبیعتی بکر تر و زیباتر را در جاهای دیگر دنیا بیابد.

حال، یک انسان وطن پرست کیست؟

یک انسان وطن پرست، حاضر است جان خود را برای حفظ و زنده نگاه داشتن فرهنگ، هنر، تاریخ و هویت ملی کشور خود که هزاران سال است نسل به نسل چرخیده و سینه به سینه به حال منتقل شده است، بدهد. یک انسان وطن پرست، تاریخ مملکتش را از بر است و سعی می کند راجع به تاریخ کشورش و آنچه که بر سرش آمده بیشتر مطالعه کند تا بتواند دوست را از دشمن و حقیقت را از دروغ تشخیص دهد.

یک انسان وطن پرست بر این باور نیست که نژادش برتر و بهتر از نژادهای دیگر است و انسان هایی از نژادهایی دیگر شایسته احترام نیستند، بلکه یک انسان میهن دوست ضمن احترام به تمامی انسان های دیگر با هر نژاد و رنگ و زبانی، به داشته های تاریخی، فرهنگی و هنری سرزمینش افتخار کرده و در نگهداری و زنده نگاه داشتن آن ارزش های بی نظیر کوشاست.

حال، اگر از نظر دوستان، میهن پرستی و عشق به سرزمین مادری و تلاش برای حفظ و زنده نگاه داشتن فرهنگ اصیل ملی و هویت راستین ایرانی و کوشش برای جلوگیری از تخریب و تحریف تاریخ گوهربار خانه و کاشانه اش، نژاد پرستی است، لطفن نام نگارنده را به عنوان نژادپرست ترین ایرانی، در لیست نژادپرستان خود ثبت کنید.

بیشتر بخوانید

 

 

 

روانشناسی نژاد پرستی و نفرت از غیرخودی نوشته ای است که در وب سایت شخصی دکتر نهضت فرنودی توسط نگارنده منتشر شده است.

متون روانکاوی تا کنون هیتلر را با برچسب هایی چون: مجنون پارانوئید، کودکی «سادیست» و دیگر آزار، ترسوئی پنهان در پشت توّهم شجاعت، برده ای روان نژند در چنگ وسوسه های دیگرآزاری، خود شیفته ای در چنگ حقارت نفس و بالاخره روان پریشی ضد اجتماعی و تشنه ی خون، معرفی کرده اند.
اگر چه این برچسب ها ابعادی از وجود آدلف هیتلر را مشخص می کند، ولی متأسفانه هیتلر و بسیاری از نژاد پرستان هر عصر و زمان، چیزی هستند بیشتر و فراتر از این برچسب ها و میدان و شدت آسیب و گزند آن ها به دیگران بسته به میزان قدرتی است که به دست می آورند. گاه یک کلام و جمله ی آزاد دهنده، نقش این تخلیه ی درونی را بازی می کند و گاه به آتش کشیدن یک قاره و سوزاندن میلیون ها می انجامد.
شناخت این ویژگی «فراتر» از برچسب های روانکاوی، هدف این مقاله است و گامی بسیار کوچک در راه شناخت این جغد شوم که هر زمان بر بام خانه ی قومی، ملتی و یا نژادی می نشیند و خانواده ی بشری را در اندوهی تازه فرو می برد.
بگذارید با یک تصویر سازی شما را به خاستگاه اولیه قدرت ها و ضعف های نیمه ی خودآگاه و ناخودآگاه انسان ببرم، و با هم مروری داشته باشیم از آنچه «تولد روانی انسان» نامیده می شود. تولدی که همزمان با تولد جسمانی ما نیست و طی پنج سال اول عمر و درگذر از مراحل مختلف رشد روانی صورت می گیرد.
کودک انسان در آغاز تولد، مانند مسافری است که با هواپیما در فرودگاه ناشناسی وارد می شود. نه سرزمینی را که بر آن فرود آمده می شناسد، نه زبان مردمش را می داند و نه علامت و نشانه ای آشنا می بیند. هواپیما برابر تونل فرود قرار می گیرد و این تنها مسافر از تونل عبور کرده به سالن فرودگاه می رسد. علاوه بر تمام ابهامات موجود، حتی فضای فرودگاه و سالن فرود را ابر و مِه ابهام که چشم باز مسافر را همتای چشم بسته ناتوان می کند، فرا گرفته است. کودک برای راه بردن به راز این سرزمین ناشناخته، تمام انرژی جسمی و روانی خود را بکار می گیرد و بیشتر از هر زمان دیگر در طول عمر «پیش رو»، یکپارچه توجه می شود که شاید وضعیت خود را بتواند ارزیابی کند.
پس از حدود پنج شش ماه بتدریج ابرها و مِه ناشناسی در سالن ورود فروکش می کند و مسافر یک «منِ بیرون از من» را که تنها مستقبل او در این فرودگاه است می بیند. «این منِ بیرون از من » اهمیت فوق العاده ای در زندگی مسافر تازهِ وارد دارد.
این اوست که باید نیازهای مسافر را فراهم کند. نیازهای مادی و جسمی و امنیتی و هم نیازهای رو به افزایش روانی او را. از طرف دیگر، واکنش های این «منِ بیرون از من»، همان اولین آینه ای است که اولین تصویرهای مسافر از «خویشتن» در آن نقش می بندد اگر این آینه یا «منِ بیرون از من»، با لبخند و گل و تابلوی خوش آمد و آغوش باز به استقبال آمده باشد، اولین «سکه ی طلای» پذیرش در قلک خالی «خودپذیری» کودک انداخته می شود. این«منِ بیرون از من» را بگذارید مادر به نمامیم یا کسی که نقش مادر را برای کودک ایفا میکند.
کودک در این سالن ورود به حیات روانی، بتدریج متوجه جدایی خود از مادر می شود. چیزی که در درون هواپیما از آن بی خبر بود، زیرا اولاً یک ماهی در حالت بی خبری «من جهانی» یا «خود شیفتگی» مطلق بسر می برد و بعد از آن هم دوره ای از «همبودی» و همزیگری با مادر را تجربه می کرد. لذا این گشایش چشم سوم یا «تولد دل» یا «جدایی روانی» کودک از مادر در این فرودگاه و سالنی که مسافر «ورود روانی» خود را تجربه می کند اتفاق می افتد.
بهر حال تجربه ی این «دو بودی» با مادر تجربه هولناکی است، زیرا کودک خود را ضعیف و ناتوان از بر آوردن اولین نیازهای خود و مادر را «قادر مطلق» یا آن ایده ال قدرتمند می بیند که حیات و مرگش در دست اوست.
مادر، این «قادر مطلق»، در چشم تازه به دنیا گشوده ی کودک در رفتار و حرکاتش طی هزاران بده بستان روزمره با کودک، یا این پیام را به کودک می دهد که او آنقدر عزیز و مهم و دوست داشتنی است که در رأس برنامه ها و الویت های مادر قرار دارد و مادر با حساسیت کامل، حضور دائمی، قدرت تمام و آرامش و بردباری در خدمت و کمر بسته ی اوست و یا بر عکس به دلائلی، مانند گرفتاری و اشتغال بی اندازه – عدم حساسیت کافی – نداشتن کیفیت پرستاری و پرورش – بیماری جسمی- بیماری روانی و افسردگی – اعتیاد- خشونت و اختلاف زناشویی- مشکلات اقتصادی فشار و شدت حوادث بیرونی و اجتماعی مثل جنگ و ترور و وحشت، یا در نهایت عدم آمادگی مادر برای تولد و مراقبت از یک کودک، پیامی که به مسافر تازه وارد می دهد این است که احتمال رهایی به حال خویشتن و وانهادن در سختی و نیازمندی و وحشت، در این فرودگاه و سرزمینی که وارد آن شده ای هست. اینکه کودک و مسافر تازه وارد ما کدام یک از این دو پیام را دریافت می کند، اثری قدرتمند و پایا در هیأت روانی او در بقیه عمر خواهد داشت. اگر چه نویسنده این سطور جزء آن دسته از روانشناسان مثبت اندیش است که هرگز قدرت انتخاب آزاد و واکنش به جهان و آنچه در آن هست را از انسان نمی گیرد، ولی از اثر بسیار مهم این پیام اولیه هم غافل نیست.
«کوهات»Kohut در سال های (1984-1977-1971) به این عامل مهم این گونه اشاره می کند:
افرادی که در بزرگی از انواع اختلالات شخصیتی بخصوص از نوع «خود شیفتگی» رنج می برند کسانی هستند که در این مرحله از زندگی روانی خود دچار «وقفه» و «ایست روانی» شده اند. مرحله ای که کودک انتظار و نیاز حیاتی دارد که دو بخش موجود‌«درونی اش»، یعنی آن بخشی که کودک آنرا دوست ندارد، زیرا که آبشخور ترس و اضطراب و ناتوانی و احتیاج است، با نیمه دیگر او که شجاع است و شور حیات دارد و تازه نفس است و با شادمانی، لحظه های زندگی را تجربه می کند و مادر را بسمت خود می کشاند و صداهای جدید در خود کشف می کند و خلاصه اولین رقص خود را در دنیا و با مادر آغاز می کند، نوعی پیوند و یکپارچگی را تجربه کند، (Cohesive Self).
این پیوند و یکپارچگی فقط وقتی اتفاق می افتد که کودک تصویری مطلوب، مقبول، دوست داشتنی و ارزشمند، از خود را در آینه اعمال و صورت و نگاه مادر مشاهد کند و هسته ی حرمت ذات او در مزرعه ی عشق و اعتماد و امنیت کاشته گردد. وقتی کودک این پیام را دریافت نمی کند، هیأت روانی او به سمت چند پارچگی خویشتن کشیده می شود. (Fragmentations of the self)
مهمترین تجربه ی Self یا «خویشتن» کودک، تجربه ی او به «موجود خوب» و «موجود بد» و یا «مقبول» یا «غیرمقبول» است. «کوهات» عدم هم حسّی یا قدرت درک احساسات کودک بوسیله ی والدین را خاستگاه اولیه این مشکل بزرگ روانی می داند. و من آنرا میراث شومی می خوانم که ما نخواسته و ندانسته به فرزندان خود منتقل می کنیم. چیزی که مبنای بسیاری از مصیبت های تاریخی است. (عدم حساسیت به احساسات و نیازهای دیگران). کودک در میان تمام نیازهای روانی که نام بردیم از جمله نیاز به امنیت و عشق و اعتماد و… یک نیاز مهم دیگری را هم فریاد می کند وآن فریاد ناشنیده ی کودک انسان برای نمایش و خود نمایی، به امید دریافت توجه و تحسین است که البته این نیاز در مراحل مختلف رشد و تحول روانی کودک به اشکال مختلف ظاهر می شود.
مادر و پدری که این نیاز را جدی می گیرند و با کودک خود وارد یک بازی جدی و بده بستان «دو قلو مآبانه» می شوند و گاه قدرت های خود را با مهارت به کودکی که مشتاق نمایش و بزرگ نمایی است قرض می دهند که کودک آنرا از آن خود تصور می کند، نیاز دیگر کودک که احتیاج دارد مادر و پدری ایده آل و قادر مطلق داشته باشد را برآورده می نمایند.
وقتی این «ایده آل» و این «قادر مطلق» و این «خدای » زمینی کودک او را پسندید و پذیرفت و تحسین کرد، بتدرج قلّک خالی ارزشمند کودک با سکه های طلا پُر می شود و دیگر در دروه های بعدی زندگی هر کسی که زباله و بی بهایی را بخواهد به خورد این قلُک بدهد، در آن فرو نخواهد رفت و خود بخود سر ریز می شود و از بین میرود، بدون اینکه درونی هیأت روانی کودک گردد.
اما اگر به این نیاز مهم کودک پاسخی داده نشد و کودک به یکپارچگی نرسید، اولاً برای بقیه عمر گرفتار احساسات انتقالی این دوره، یعنی دوره ی نیازمندی به آینه گونگی مثبت – ایده آل ساز ی و بت طلبی و یافتن جفت دوقلوی خود است. و در ثانی، خواسته و نخواسته از درون هم گاهی «خود خوب و ایده‌آل» و «گاهی بد و دوست نداشتنی» می شود و هم طی یک واکنش روانی بیرونی سازی و با بکار گیری از مکانیسم دفاعی تعکیس یا فرافکنی این احساسات خوب و بد را به دیگران انتقال می کند.
در طول زندگی، تا بهنگام مرگ، ما پیوسته به موجودی بیرون از خود که ما را ارزشمند و دوست داشتنی بداند نیازمندیم. کسی که این نیاز را در کودکی از مادر و پدر دریافت کرده باشد، به شکل بالغ تر و دو سویه تر بدنبال این موجود می گردد و کسی که از دریافت آن در کودکی محروم باشد، حتی در بزرگی به دنبال این موجود می گردد که یکطرفه و بی قید و شرط و بدون توجه به آنچه در مقابل دریافت می کند، در اختیار و خدمت این بزرگسال «کودک روان» قرار گیرد. چون انسان ها از روابط خود، برخورداری دو جانبه را طلب می کنند، «بزرگسال کودک روان» ما، پیوسته با یأس مواجه می شود زیرا او احتیاج دارد کسی را بیابد تا او را ایده آل سازی کند. قادر مطلقی که قدرت حفظ و حراست او را داشته باشد. پس از چند تجربه ی یأس آور فرد یا خود را از دیگران منزوی می کند، یا به خشونت با محیط بر می خیزد و نوعی برتری طلبی که فعل وارونه ی حقارت درونی اوست را نشان می دهد و یا در پشت ایده آل های ذهنی، مانند ناسیونالیسم که مادر ایده آل های ذهنی، را در قِلّت گرائی، مذهب که مادر ایده آلی را خالق هستی و یا نژاد و قومیت، بدنبال امنیت درونی می گردد.
مادرش وطن او را می ستاید، بخصوص وقتی که او فرزند خلف باشد و در راهش جان فشانی کند. دین اش، به او پناه می دهد و به او هویت یکپارچه و قدرتمند می بخشد، بخصوص اگر دستوراتش را گردن بنهد و نژادش برتری او را و ارزشمندی اش را به ثبت می رساند. نیمه ی بَد من، از آنِ کسی می شود که «غیر من» است. نفرت درونی به بیرون فرافکنی مبدل می گردد و تضاد به صورتی موقت حل می شود. آنچه و آن کس که همانند من است خوب و «غیرمن» بد می گردد.
و به این ترتیب روانشناسی نژاد پرستی و نفرت به دلیل تفاوت های جنسی، دینی، ملّی، قومی و حتی گروهی شکل می گیرد. فرد، آن «بَدی» را که در درون خانه ی دل توان روبرویی با آن را نداشت، بیرونی می کند و با تمام قوا به مبارزه و تخریب آن می پردازد. ظاهراً هیتلر و مردم آلمان، قوم یهود را به علّت ادعایشان به «قوم برگزیده ی خداوند بودن»، بَد و لایق نابودی می دانستند، در حالی که هیتلر خود درباره ی آریایی ها می گوید: «ما بر عکس یهودیان که چهره ای تاریک، یا قامتی کوتاه و موی بسیار بر تن و بوی بدِ بدن و چشمانی بی حالت و بی نور و پشتی خمیده دارند، مردمی هستیم با قامتی افراشته، قدی بلند، سینه ای فراخ، پوستی روشن، چشمانی درخشان و نافذ، سختکوش و خلاق و برای همین ما نژاد «برتریم». نژاد آریا، بر ترین نژاد هاست». خواندن همین چند سطر نشان می دهد که چگونه حقارت درونی را بیرونی می کنیم و به روانشناسی نفرت و نژاد پرستی میدان می دهیم. آنچه درون خود ماست، در دیگران می بینیم و با آن به ستیز بر می خیزیم.
باید به این نکته اشاره کنم که ما وطن پرستی از نوع سالم، دین داری از نوع سالم و ملّی گرایی از نوع سالم نیز داریم. بهترین نشانه ی سلامت این احساسات، میزان دیگر پذیری است و حق متقابل برای «غیرخودی» قائل شدن و به دیگر اندیش، با صمیمیت و نه ریا، حق حیات دادن. درون گرایی های قومی یک انعطاف ناپذیری و تعصب تدافعی است و در برابرش پولورالیسم و نسبی گرائی سلامت که فقط از ویژگی های انسان خوب رشد کرده است، قرار دارد. از این روست که می توان گفت تعصب، انحصارگری، جزم اندیشی دیگر ستیزی، به هر نام و به هر شکل، و گسترش و اشاعه ی افکار قومی و نژادی از ویژگی های روانِ تجاوز دیده است و هرقدر که نیرو صرف آن کنی ثمری شیرین نمی بخشد، بلکه خشونت و نفرت درونی را اضافه می کند.

نهضت فرنودی

منبع: وب سایت شخصی نگارنده

عرب‌ستیزی، یک نمونه‌ از نژادپرستی است که گاهی در میان برخی از ایرانیان دیده می‌شود. نمونه نگران‌کننده دیگر، در این میان، افغان‌ستیزی است.

آن‌چه امروزه عرب‌ستیزی -به عنوان نمونه‌ای از نژادپرستی- خوانده می‌شود، در دوران معاصر پدیده‌ای قابل مشاهده صرفا در میان برخی -و تاکید می‌کنم، برخی- از ایرانیان (از سکولار گرفته تا مذهبی) نیست، بلکه آن را می‌توان در کشورهای دیگر نیز سراغ گرفت. مثلا عرب‌ستیزی را پس از اشغال فلسطین، در میان برخی از اسراییلی‌ها و نیز به ویژه پس از یازده سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی در قالب اسلام‌هراسی در میان برخی از غربی‌ها و حتی در میان بعضی از عرب‌های غیر مسلمان یا سکولارِ منتقد فرهنگ اسلامی (به ویژه در میان برخی از مصریان) می‌توان مشاهده کرد. گرچه بررسی جنبه‌های تاریخی-هویتی و نیز سیاسی-بین‌المللی نژادپرستی برای فهم پدیده نژادپرستی اهمیت بسزایی دارد، من در این نوشته قصد ندارم به این جنبه‌ها بپردازم. قصد من در این نوشته صرفا تلاش برای به دست دادن پاسخی کاملا مقدماتی و گذرا به این پرسش مهم است که: نژادپرستی، به طور کل، چه اشکالی دارد؟

فرض‌های اصلی نقد نژادپرستی

بحث من در نقد نژادپرستی سه فرض اصلی دارد:

۱- نژادپرستی، از هر نوعی، اخلاقا ناروا است. ۲- نژادپرستی، در شکل و قالب‌های مختلف، وجود دارد (مثلا، چنان‌چه اشاره شد، عرب‌ستیزی، یک نمونه‌ از نژادپرستی است که گاهی در میان برخی از ایرانیان دیده می‌شود. نمونه نگران‌کننده دیگر، در این میان، افغان‌ستیزی است). ۳- از نفوذ نژادپرستی می‌توان و می‌بایست کاست و استدلال‌ علیه نژادپرستی یکی از راه‌ها برای کاستن این نفوذ است. گرچه ادعای دوم و سوم، مورد مناقشه بسیار قرار گرفته است (و مثلا کسانی از پایان یا افول شدید نژادپرستی در جهان مدرن سخن گفته‌اند و یا استدلال‌ورزی در مقابله با نژادپرستی را اساسا بی اثر دانسته‌اند) من در این نوشته کوتاه نمی‌توانم به سود این دو ادعا استدلال کنم و در نتیجه بحث خود را تنها بر ادعای نخست، یعنی ناروا بودن اخلاقی نژادپرستی، متمرکز خواهم کرد.

____________________________________________

عرب‌ستیزی، یک نمونه‌ از نژادپرستی است که گاهی در میان برخی از ایرانیان دیده می‌شود. نمونه نگران‌کننده دیگر، در این میان، افغان‌ستیزی است.

____________________________________________

نژادپرستی چیست؟

به نظر می‌رسد که ویژگی مشترک انواع مختلف نژادپرستی از این قرار باشد: ۱- در نژادپرستی برای یک نژاد یا قوم، صفت یا صفاتی «ضروری و انحصاری» تصویر می‌شود؛ ۲- این ویژگی‌های «ضروری و انحصاری» نیز طوری تصویر می‌شود که به «برتری ذاتی» یک نژاد بر نژاد دیگر (برتری زیست‌شناختی) و «فرودستی» یک نژاد در مقابل نژادهای دیگر (فرودستی زیست‌شناختی) می‌انجامد؛ ۳- و از همه مهم‌تر آن‌که این «برتری» یا «فرودستی ذاتی» نژادی، در نهایت به داوری منفی اخلاقی و تبعیض نژادی می‌انجامد. مثلا تصویر کردن عرب به عنوان «سوسمارخور» یا «صحراگرد»، و سپس این تصویر را مبنای قضاوت اخلاقی منفی در باب عرب به طور کل قرار دادن، و سرآخر نغمه «از این سرزمین بروید!» سر دادن، نمونه آشکاری از نژادپرستی عرب‌ستیز است.

نژادپرستی چه اشکالی دارد؟

سه اشکال عمده نژادپرستی، از میان اشکالات بسیاری که به آن وارد است، به طور خلاصه از این قرار است: ۱- اصولا نژاد، به معنای زیست‌شناختی کلمه، وجود ندارد. ۲- برتری نژادی، به معنای زیست‌شناختی کلمه، وجود ندارد. ۳- حتی اگر، به فرض، نژاد (به تلقی زیست‌شناختی) وجود داشته باشد، و حتی اگر به فرض، بتوان نشان داد که نژادی بر همه یا برخی نژادها «برتری همیشگی» یا «موقتی» دارد، چنین امری نمی‌تواند مبنایی برای تبعیض باشد. بگذارید این سه اشکال را، به اختصار تمام، توضیح دهم.

_______________________________________

سه اشکال عمده نژادپرستی، از میان اشکالات بسیاری که به آن وارد است، به طور خلاصه از این قرار است: ۱- اصولا نژاد، به معنای زیست‌شناختی کلمه، وجود ندارد. ۲- برتری نژادی، به معنای زیست‌شناختی کلمه، وجود ندارد. ۳- حتی اگر، به فرض، نژاد (به تلقی زیست‌شناختی) وجود داشته باشد، و حتی اگر به فرض، بتوان نشان داد که نژادی بر همه یا برخی نژادها «برتری همیشگی» یا «موقتی» دارد، چنین امری نمی‌تواند مبنایی برای تبعیض باشد.

_________________________________________

اشکال اول: توهم نژاد

امروزه فیلسوفان و دانشمندان اتفاق نظر دارند که چیزی به عنوان نژاد، به معنای رایج کلمه، وجود ندارد. تلقی رایج از نژاد که به آن «طبیعی‌باوری نژادی» (Racial naturalism) می‌گویند، تلقی‌ زیست‌شناختی از نژاد است. بر اساس این تلقی، که سابقه‌ای کهن دارد، نژادها دارای هسته‌ای طبیعی (و شاید ژنتیک) است که: ۱- ارث‌پذیر است، ۲- همه اعضای یک نژاد، و نیز صرفا اعضای همان نژاد، دارای آن هسته است و ۳- این هسته طبیعی، گرایش‌های رفتاری، شخصیتی و فرهنگی اعضای آن نژاد را تبیین می‌کند. چنان‌چه اشاره کردم، نژاد به این معنا امروزه در میان فیلسوفان و دانشمندان طرفدار جدی ندارد. گرچه فیلسوفان و دانشمندان در مخالفت با تلقی طبیعی‌باورانه از نژاد همداستان‌ اند، در باب این‌ که چه تلقی جایگزینی از نژاد قابل دفاع است، اتفاق نظر ندارند. این اختلاف نظر تا حدی است که برخی از فیلسوفان پیشنهاد کرده‌اند مفهوم نژاد را از اساس باید کنار نهاد. برای مطالعه بیشتر در باب نژادپژوهی فلسفی، بنگرید به مدخل «نژاد» (race) در «دایره المعارف فلسفی استنفورد» (Stanford Encyclopaedia of Philosophy).

اشکال دوم: توهم برتری نژادی

تلقی طبیعی‌باورانه از نژاد را که نفی کردیم، راه درازی تا نفی ایده «برتری نژادی» نداریم. تلاش‌های شبه علمی برای نشان دادن ویژگی «ذاتی» یا «ضروری» زیست‌شناختی در یک قوم و نژاد همیشه با شکست مواجه شده است. نمونه‌ای از این تلاش‌ها، تحقیقات شبه علمی برای دفاع از این ادعا بوده است که رنگین پوستان در مقایسه با سفید پوستان اساسا از هوش کمتری برخوردارند. چند نمونه از این نوع تحقیقات شبه علمی در اثبات برتری نژادی، در مدخل «نژادپرستی» (racism) در «دایره المعارف اخلاق کاربردی» (Encyclopaedia of Applied Ethics)، ویراست دوم، انتشارات السِویر (Elsevier)، سال ۲۰۱۲ میلادی، مورد بررسی انتقادی قرار گرفته است. اگر نژاد به معنای زیست‌شناختی کلمه وجود نداشته باشد، آن‌گاه برتری نژادی نیز قابل دفاع نیست زیرا یا مفهومی به نام نژاد را باید از اساس کنار نهاد و یا معنایی غیر زیست‌شناختی (مثلا نژاد به عنوان مفهومی برساخته‌ اجتماع) برای آن قائل شد. تلقی‌های غیر زیست‌شناختی از نژاد اما جایی برای برتری «ذاتی» و «ضروری» یک نژاد بر نژاد دیگر باقی نمی‌گذارد.

اشکال سوم: ناروایی تبعیض نژادی

بیایید، صرفا برای پیشبرد بحث، فرض کنیم که نژاد به معنای زیست‌شناختی کلمه وجود دارد و تحقیقات علمی نیز فرضا برتری یک نژاد را در زمینه یا زمینه‌هایی بر همه یا برخی از نژاد‌های دیگر نشان می‌دهد. در چنین حالتی آیا این بدان معنا است که نژاد می‌تواند مبنایی برای تبعیض، در زمینه‌های مختلف، باشد؟ پاسخ منفی است. به نظر می‌رسد که وابستگی نژادی، به خودی خود، نمی‌تواند عاملی برای تبعیض معقول باشد (به فرض که چیزی به عنوان تبعیض معقول وجود داشته باشد). برای فهم بهتر این مساله به این مثال توجه کنید: شما شاهد غرق شدن فردی هستید که هنوز امیدی به نجات دادن او وجود دارد و شما شناگر حرفه‌ای هستید و در نتیجه نجات دادن آن فرد خطر بالایی برای شما به همراه ندارد و فرد دیگری نیز برای کمک به آن فرد وجود ندارد. فرض کنید در چنین حالتی شما اخلاقا موظف به نجات فرد در حال غرق باشید. آیا در چنین حالتی، این‌که فرد در حال غرق از چه نژادی است (مثلا رنگین پوست است یا سفیدپوست، فارس است یا عرب) در تعیین وظیفه شما نقشی ایفا می‌کند؟ آیا اگر آن فرد مثلا رنگین پوست بود وظیفه کمتر یا بیشتری برای نجات جان او داشتید؟ پاسخ منفی است. تعلق یا عدم تعلق نژادی فرد در حال غرق شدن هیچ اثر مثبت یا منفی بر وظیفه اخلاقی ما در قبال او ایفا نمی‌کند.

این موضوع نه تنها در باب وضعیت نجات فرد در حال غرق شدن بلکه در باب هر وضعیت عادی یا غیر عادی دیگری نیز صادق است. این بدان معنا است که: انسان‌ها صرف‌نظر از رنگ پوست و وابستگی نژادی و قومی نسبت به یکدیگر دارای حقوق و وظایفی هستند و وابستگی یا عدم وابستگی به یک نژاد (حتی نژادی، به فرض، «برتر» یا «فروتر») تغییری در این وظیفه ایجاد نمی‌کند.

نتیجه‌گیری

من در این نوشته کوتاه کوشیدم دورنمای نقد فلسفی نژادپرستی را ترسیم کنم. به شیوه‌ای گذرا استدلال کردم که نژاد به معنای زیست‌شناختی کلمه وجود ندارد، «برتری نژادی» مبنای علمی و فلسفی ندارد، و نژاد نمی‌تواند توجیه‌گر تبعیض باشد. مشهور است که ابوالحسن خرقانی، عارف بزرگ ایرانی، بر سر در خانقاه خویش نوشته بود: «هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید؛ چه آن‌کس که به درگاه باری‌تعالی به جان ارزد، البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد». سخن متین شیخ خرقان را امروزه نه تنها در باب ایمان، که در باب نژاد، جنسیت، گرایش جنسی، دیدگاه سیاسی و امور دیگری از این دست نیز می‌بایست به کار برد.

یاسر میردامادی

پژوهشگر در این مقاله با برشمردن ویژگی های مشترک انواع مختلف نژادپرستی آن را نقد کرده و اشکالاتش را برشمرده که در بخش فارسی سایت بی بی سی منتشر شده است.

چگونه با تبعیض نژادی مقابله کنیم؟

نمی توان اخبار را تماشا کرد و خبری از یک شورش یا یک جرم و یا حتی خشونت پلیس در ارتباط با تبعیض نژادی نشنید. اما اصلا تبعیض نژادی چیست و چگونه باید با آن مقابله کنیم؟ شناخت تبعیض نژادی و آثار و نتایجش اولین قدم در مبارزه با آن در شرایط مختلف است: موقعیت‌ هایی ازجمله وقتی شخصا در معرض آن قرار می گیرید و یا زمانی که شاهدش هستید؛ یا حتی هنگامی‌ که موضوع بحث برنامه های رسانه‌ای مختلف می شود.
متاسفانه بسیاری از دانشجویان ایرانی که تجربه زندگی در خارج از کشور را دارند، در معرض این نوع رفتارها قرار می‌گیرند. به همین دلیل این مقاله را ترجمه کردیم تا برای شمایی که در خارج از کشور زندگی می‌کنید یا قصد تحصیل و مهاجرت به کشورهای اروپایی، آمریکایی و غیره را دارید، نقشی آگاهی دهنده ایفا کند. امیدواریم هیچ گاه با چنین تجربیاتی روبرو نشوید، و اگر شدید این مقاله به طور عملی به‌تان کمک کند.

 روش ۱  نحوه مقابله با رفتار های تبعیض آمیز علیه شخص شما

۱-بی جهت از کوره در نروید.

برخی رفتار های جزئی و بی اهمیت اغلب ناخواسته به صورت تبعیض آمیز جلوه می کند(ریزپرخاشگری یا microaggressions) که ممکن هست حتی خود شخص هم متوجه آن نباشد. اگر این نوع رفتارها باعث آزار شما می شود، از این به بعد نباید به آن اهمیت دهید.

. مطالعات نشان می دهد که اغلب رنگین پوستان روزانه مورد این اهانت های تبعیض آمیز جزئی قرار می گیرند و این در حالی است که اغلب کسانی که مرتکب این رفتار ها می شوند خود از تبعیض آمیز بودن آن آگاه نیستند و یا حتی آن را انکار می کنند. این باعث می شود رنگین پوستانی که چنین احساسی دارند بیشتر به خیال پردازی متهم شوند و مورد بی توجهی قرار بگیرند.

۲-صحنه را ترک کنید.

اگر احساس کردید در معرض رفتار های تبعیض آمیز جزئی و یا از قبیل آن قرار گرفته اید، به راحتی می توانید خود را از بحث کنار بکشید چرا که هیچ اجباری نیست شما باچنین افرادی هم صحبت شوید.

. اصلاح شخص خاطی به هیچ عنوان وظیفه شما نیست. بحث های این چنینی اغلب خسته کننده، فرسایشی و ناراحت کننده است و شما به راحتی می توانید صحنه را ترک کنید. اما در نهایت انتخاب با شماست. می توانید بمانید و با شخص خاطی وارد بحث شوید.

۳-رفتار یا گفته ی طرف را تبعیض آمیز بدانید.

به جای متهم کردن خود شخص به تبعیض نژادی که باعث می شود شخص موضع تدافعی به خود بگیرد، بهتر است به رفتار یا صحبت تبعیض آمیزی که از وی سرزده اشاره کنید.

. برای مثال به جای گفتن ” تو به من توهین کردی” بگویید “این رفتار با خاورمیانه‌ای ها کاملا نژادپرستانه است”. با این عمل شما نوک پیکان را به سوی جمله و یا رفتار شخص نشانه می‌روید، نه خود او. 

۴-با اطرافیان خود رک باشید.

شما به هیچ وجه مجبور نیستید به خاطر جلوگیری از ایجاد اصطکاک میان خود و دیگران رفتار های تبعیض آمیزشان را بپذیرید. تبعیض تبعیض است و شما حق دارید به آن معترض باشید.

. اگر کسی با شما به طور تبعیض آمیز رفتار کرد، رک و واضح مشکل رفتار او را برایش تشریح کنید. اما حواس تان جمع باشد که اغلب افراد در چنین موقعیت هایی حالت تدافعی به خود می گیرند، پس نحوه طرح مسئله و برخورد شما با طرف مقابل بسیار تعیین کننده است.

۵-با رفتار یا صحبت های تبعیض آمیز در جمع مقابله کنید. 

هنگامی که شخصی در یک جمع رفتار یا حرف تبعیض آمیزی می زند، نحوه مقابله شما با طرف بسته به عواملی ممکن است موثر باشد و یا حتی تاثیر عکس داشته باشد. هدف خود را از عکس العمل خود مشخص کنید: آیا فقط می خواهید همه بدانند که شما هرگز چنین رفتار هایی را تحمل نمی کنید و یا می خواهید رابطه دوستانه خود را با کسی که ممکن است بدون غرض رفتار تبعیض آمیزی در قبال شما مرتکب شده را از آسیب های جدی بعدی حفظ کنید؟

. اگر تنها قصد دارید بگویید هرگز چنین رفتارهایی را تحمل نمی کنید، اشاره به رفتار یا گفته شخص خاطی در گروه بسیار موثر است اما احتمال حالت دفاعی به خود گرفتن شخص را هم بسیار زیاد می کند.

. اما اگر احتمال می دهید رفتار شخص عمدی نبوده بهتر است موقتا سکوت کنید و بعدا به صورت شخصی موضوع را با طرف در میان بگذارید تا از ایجاد خصومت ناخواسته میان خود و دوستانتان جلوگیری کنید. پیام سکوت در قبال این رفتارها این است که اولا شخص ناآگاهانه چنین رفتاری کرده و خود از رفتارش پشیمان خواهد شد. و دوم اینکه شما با چنین رفتار هایی بزرگ منشانه رفتار می کنید و خود را وارد هر بحث و درگیری بی ارزشی نمی کنید.

۶-انواع عکس العمل ها را برای برخورد با برخوردهای تبعیض آمیز تمرین کنید.

راه های مختلفی برای پاسخگویی به یک حرکت تبعیض آمیز وجود دارد و این که شما کدام را برای مقابله انتخاب می کنید بستگی به شخصیت و نوع رابطه شما با شخص مقابل دارد.

· یک راه این است که بگویید:” خیلی ناراحت می شوم وقتی مردم چنین حرفی می زنند و یا چنین رفتاری مرتکب می شوند، چون… ” این حرف اشاره مستقیم به شخص ندارد وبه همین جهت کمتر ممکن است منجر به حالت تدافعی گرفتن طرف مقابل شود. البته چون غیر مستقیم است ممکن است در طولانی مدت خیلی جوابگو نباشد.

· یک راه دیگر گفتن “شما نباید چنین رفتاری بکنید یا چنین حرفی بزنید. این نسبت به فلان نژاد خاص توهین آمیز است چون…” است. از این طریق شما مستقیما طرف را متوجه رفتار یا صحبت تبعیض آمیزش می کنید. این روش الزام‌ آوری بیشتری دارد. 

۷-یاد بگیرید چگونه با رفتار های تبعیض آمیز مافوق خود برخورد کنید.

اگر استاد یا رئیس شما به خاطر نژادتان رفتار متفاوتی با شما دارد، در این شرایط بهتر است در نحوه مقابله خود با آن‌ها بیشتر دقت کنید زیرا آن ها در موضع قدرت اند و مستقیما در نمره یا درآمد شما موثر اند.

· این را در نظر داشته باشید که ممکن است رفتار معلم یا رئیس شما غیر عمدی بوده و هیچ غرضی پشت آن نباشد. همیشه صحبت کردن برای رفع چنین سوتفاهم هایی بسیار موثر است.

· وقتی می خواهید با استاد یا رئیس خود در این باره صحبت کنید سعی کنید در ساعات اداری و سر کلاس نباشد و به صورت خصوصی موضوع را در میان بگذارید. خیلی واضح، رک و غیر احساسی نگرانی خود را مطرح کنید. به بطور مثال بگویید” گاهی احساس می کنم به خاطر رنگ پوستم بین من و دیگران تفاوت قائل می شوید. امیدوار بودم بتوانیم راجع به این مسئله صحبت کنیم تا چنین سوتفاهم هایی در آینده رخ ندهد.”

· اگر احساس می کنید رفتار انجام شده عمدی و از روی غرض بوده و احتمال می دهید صحبت با شخص مورد نظر بر آینده کاری یا تحصیلی تان تاثیری منفی خواهد گذاشت، بهتر است موضوع را با مافوق او در میان بگذارید. در مدرسه این می تواند مشاور یا مدیر مدرسه باشد. در محیط کار می تواند مسئول منابع انسانی یا مدیرارشد شما باشد. مدارک دقیق برای اثبات گفته خود را به همراه داشته باشید و در یک ملاقات خصوصی موضوع را در میان گذاشته و بر اهمیت اصلاح آن رفتار یا گفتار تاکید کنید. 

۸-حقوق خود را بشناسید.

اگر در یک محیط کاری یا هر محیط رسمی دیگری مورد تبعیض نژادی قرار گرفتید، بدانید که از حقوق قانونی برخوردار هستید. قوانین و مقررات بسیاری برای مقابله با تبعیض نژادی وجود دارد(مثلا در آمریکا: قانون حقوق مدنی مصوبه ۱۹۶۴).

· اگر در محیط های رسمی چنین رفتار هایی علیه شما صورت گرفت و احساس کردید در نتیجه آن از حقوقی همچون امنیت، مسکن، شغل یا سایر آزادی ها محروم شده اید، با یک وکیل یا کارشناس حقوق مدنی تماس بگیرید. بسیاری از کشورها برنامه های مشخصی برای مقابله با تبعیض نژادی دارند.

· اگر می خواهید یک پرونده قانونی علیه شخص خاطی تشکیل دهید اما از پس هزینه های آن بر نمی آیید، بهتر است بدانید بسیاری از سازمان های حقوق بشری برای کمک در چنین مواردی وجود دارند. در آمریکا مرکز حقوقی جنوب برای افراد کم بضاعت(Southern Poverty Law Center) یا اتحادیه مقابله با نفرت پراکنی(Anti-Defamation League).

۹-سعی کنید میان  افراد با دیدگاه تبعیض آمیز و رفتار تبعیض آمیز تفاوت قائل شوید.

افراد نژادپرست اغلب مغرض هستند و از روی تعصب چنین رفتار هایی می کنند که به احتمال زیاد حتی با گفتگو هم نمی توان تغییری در رفتارشان ایجاد کرد. اما رفتار های تبعیض آمیز اغلب نا آگاهانه و یا بعضا برگرفته از هنجارهای اجتماعی- فرهنگی خاصی است که شخص در آن بزرگ شده است.

· اگر کسی عمدا رفتار توهین آمیزی با شما داشته، بحث و گفتوگو برای آگاه کردن او از رفتار نادرستش کاری عبث و بیهوده است. آن ها بیشتر شما را حساس به مسئله نژاد جلوه می دهند و خود را بی تقصیر خواهند دانست. افرادی که در نتیجه صحبت با شما رفتار خود را تغییر دهند اندک اند. حتی گاهی این مقابله با آنها ممکن است امنیت شخصی شما را هم به خطر بیندازد.

· اما اگر فرد، ذاتا بی غرض است و گاهی رفتار های تبعیض آمیز از وی سر می زند، این اغلب از روی ناآگاهی است و با صحبت و گفتگو می توان او را از تاثیرات منفی رفتارش آگاه کرد تا آن را اصلاح کند.

· این تصمیم با شماست که بخواهید وقت خود را صرف افرادی که تبعیض قائل می شوند و یا رفتار ها یا سیاست های تبعیض آمیز آنها کنید. چون اقلیت هستید دلیل نمی‌شود وظیفه‌تان آموزش دادن به دیگران باشد.

۱۰-مواظب خودتان باشید.

مسئله‌ی تبعیض بسیار بغرنج و از لحاظ احساسی فرساینده است. سعی کنید اطرفیان خود را از افراد مورد اعتماد انتخاب کنید و روی قدرت روانی خود کار کنید.

· استرس ناشی از مقابله با تبعیض نژادی بسیار مخرب است و مستقیما بر روی کارآیی روانی شما و عملکردتان در دانشگاه، و حتی افزایش احتمال ابتلا به بیماری های خطرناک موثر است.

· سعی کنید در گروه های دانشجویی یا سازمان های سیاسی و یا سایر گروه های این چنینی که برای افرادی که از مسائل مشابه رنج می برند ایجاد شده، عضو شوید و با افرد مختلف ارتباط برقرار کنید. با اعضای خانواده خود در این باره صحبت کنید و از آن ها راهنمایی بخواهید. مطالعات نشان داده ارتباط با افرادی که می توانید با آنها تجربیات منفی مشترک را در میان بگذارید، بسیار برای مقابله با فشارهای عصبی ناشی از آن موثر است.

 

 روش۲  نحوه مقابله با رفتار های تبعیض آمیز علیه دیگران

۱-هر وقت مسئله توهین آمیزی شنیدید ساکت ننشینید. 

اغلب مردم یا به خاطر احساس ناراحتی و یا اینکه نمی دانند باید چه بگویند، در مقابل جوک ها و سخنان تبعیض آمیز سکوت می کنند. اما آماده کردن یک پاسخ از قبل به بالا بردن اعتماد به نفس شما برای دفاع از حقوق خود و دیگران در چنین شرایطی بسیار کمک می کند. چند راه بسته به نوع رابطه شما با شخص خاطی و نوع شخصیت شما برای مقابله با چنین شرایطی وجود دارد:

· یک راه گفتن “این صحیح نیست” می باشد. در نظر بگیرید وسط کلاس درس هستید و یا از اتوبوس پیاده می شوید و فرصت یک جواب مفصل وجود نداشته باشد. این جمله بهترین راه برای بیان اعتراض شما به گفته یا رفتار تبعیض آمیز است.

· جمله “این واقعا تبعیض آمیز است، چه طور می توانی چنین حرفی بزنی؟” در هنگام شروع یک گفتگو باعث می شود طرف مقابل به فکر واداشته شود که آیا واقعا باید چنین حرفی می زده یا نه.

· اگر یک جوک بود این جمله را امتحان کنید: “چرا فکر می کنی این خنده دار است؟”. این را با لحنی کاملا جدی بگویید، به طوری که شخص بفهمد این جوک به هیچ عنوان از دید شما خنده‌دار نیست. وادار کردن شخص به توضیح علت خنده دار بودن یک مطلب باعث می شود شخص به تمام جوانب، ازجمله آن هایی که ممکن است رنگ و بوی تبعیض داشته باشد، فکر کند. اگر بعد از این باز هم قانع نشدند بگویید” این حرف کاملا تبعیض آمیز است”.

۲-مقابله با تبعیض را از خانواده خود شروع کنید.

گاهی بدترین توهین کننده ها به سایر نژاد ها در خانواده خود شما هستند. مثلا پدربزگ یا حتی مادرتان. ممکن است تنها حرف های تبعیض آمیز بزنند یا ممکن است شما را از دوستی با یک سیاه پوست(یا رنگین پوست یا…) منع کنند و اجازه ندهند او را به خانه دعوت کنید. در اینجا موضوع بسیار حساس می شود زیرا ممکن است فرد خاطی برای شما خیلی عزیز باشد و مجبور باشید حرفش را گوش کنید(مثلا حرف پدر یا مادرتان را). 

· خونسردی خود را ازدست  ندهید اما نظرتان را به همه بگویید. بنیان خانواده بر اساس عشق و اعتماد است و شما این حق را دارید که هر گاه احساس کردید رفتار تبعیض آمیزی از کسی سر زده آن را گوشزد کنید. صدای خود را بالا نبرید، مسئله را شخصی نکنید، اما نظر خود را هم بگویید: شاید بگویید “این حرف تو را اصلا دوست نداشتم” یا ” این خیلی مرا ناراحت می کند که چنین حرفی زدی” یا از آنها بخواهید توضیح دهند که چرا حرف های تبعیض آمیز می زنند. این ممکن است آغاز یک گفتگو باشد و شما از این شانس برخوردار می شوید که ایراد رفتار شخص را برایش توضیح دهید.

· حواستان باشد که گاهی ممکن است مثلا عموی شما برای اینکه سربه سر شما بگذارد بیشتر جوک های تبعیض آمیز بگوید.

· اگر والدینتان برای دوستی با برخی افراد محدودیت قائل شده اند، می توانید تا زمانی که در خانه آنها زندگی می کنید از قوانین آنها پیروی کنید و یا می توانید بدون این که متوجه شوند از آنها سرپیچی کنید. البته این را هم در نظر داشته باشید که این ممکن است عواقبی برای شما در پی داشته باشد.

· گاهی گفتن شما هیچ اثری بر روی آن عضو از خانواده شما ندارد. شما می توانید تا حد ممکن از او دوری کنید و همچنان روی نظر خود پافشاری کنید، اما متاسفانه در اکثر موارد باز هم افاقه ای نخواهد کرد. سعی کنید از رفتار آنها عبرت بگیرید و تا حد ممکن چنین رفتار ها و گفته هایی از شما سر نزند. 

۳-همیشه کمک حال باشید.

اگر مخالف رفتار های تبعیض آمیز هستید سعی کنید هر گاه در جایی شاهد چنین رفتار هایی بودید از موقعیت خود برای مقابله با این پدیده شوم استفاده کنید.

· سعی کنید در موقعیت های ساختگی نحوه مقابله با چنین رفتار هایی را تمرین کنید. معمولا به اشخاصی که اقلیت نیستند توصیه می شود تا جایی که ممکن است از چنین موضوعاتی دوری کنند چرا که مسئله بغرنجی است و اساسا به آنها مربوط نمی شود. چنین دیدگاه هایی باعث می شود مقابله با تبعیض بسیار دشوار شود، چرا که ممکن است شخص هیچ تجربه ای از صحبت کردن درباره موضوع نژاد و تبعیض نژادی نداشته باشد. سعی کنید به همراه دوستانی که با شما در مبارزه با تبعیض نژادی هم عقیده اند راه های مقابله با آن را تمرین کنید و خود را برای موقعیت های مختلف آماده کنید.

 روش ۳  نحوه مقابله با تبعیض نژادی در جامعه

۱-با افرادی غیر از نژاد و فرهنگ خودتان معاشرت کنید.

در برخی نقاط جهان آشنایی با سایر نژاد ها ممکن است خیلی سخت باشد. این طبیعی است که ما بیشتر به افرادی که به ما شباهت دارند متمایل می شویم، اما به این معنی است که اگر به همین منوال پیش برویم در نهایت همه باید با نژاد خود معاشرت داشته باشند. سعی کنید راه آشنایی و معاشرت با سایر فرهنگ ها را پیدا کنید و این گونه خود و خانواده و فرزندان تان را برای زندگی مسالمت آمیز در کنار سایر فرهنگ ها آماده کنید.

· در جشنواره های فرهنگی، فستیوال ها و برنامه های دید و بازدید فرهنگی در جامعه خود شرکت کنید. از کتابخانه های محلی و مراکز اجتماعی هم برای بالا بردن اطلاعات خود استفاده کنید.

· در یک باشگاه جدید ثبت نام کنید یا از یک عبادتگاه یا کلیسا و یا بیمارستان دیدن کنید. یا عضو یک تیم شوید تا با افراد مختلف آشنا شوید.

۲-در مورد نژاد  صحبت کنید. 

موضوع نژاد تبدیل به یک خط قرمز شده و به همه از دوران کودکی یاد داده اند که صحبت کردن در مورد نژاد بی ادبی است و تا حد امکان باید از چنین بحث هایی دوری کرد. اما تا زمانی که تبعیض نژادی وجود دارد نیاز به گفتگو، درک متقابل و همدردی هم وجود دارد. تحقیقات نشان داده بحث درباره ی نژاد، درک و آستانه تحمل را بالاتر می برد. بنابراین از هر فرصتی برای گفت وگو استفاده کنید.

· اگر پدر یا مادر هستید، با فرزندانتان در باره ی نژاد صحبت کنید. اگر فرزندتان گفت که رنگ دوستش با او فرق دارد نباید او را از صحبت منع کنید، این در کودکان طبیعی است که چیز های غیر متعارف را متوجه شوند.

· به آنها یاد دهید که تفاوت خوب است!به طور مثال بگویید”البته که متفاوت است، این جالب نیست؟ رنگ پوست دوستت با رنگ پوست تو متفاوت است و ما این همه با هم فرق داریم!”

· وقتی فرزندانتان بزرگتر شدند، با آن ها در مورد مسئله تبعیض نژادی صحبت کنید. اگر شما اقلیت هستید سعی کنید آن ها را برای موقعیت های احتمالی در آینده آماده کنید تا رفتار مناسبی از خود نشان دهند. اگر از اقلیت هم نیستید باز هم ضروری است تا در مورد پدیده تبعیض نژادی و تاریخ آن در کشور خود وعلل آن با آن ها صحبت کنید.

۳-کمک کنید.

اگر توانایی دارید کمک های داوطلبانه نقدی وغیر نقدی خود را به دست سازمان ها و مراکزی که برای مقابله با تبعیض نژادی فعالیت می کنند، برسانید. برخی از این سازمان ها در آمریکا عبارت اند از:

مرکز حقوقی جنوب برای افراد کم بضاعت(Southern Poverty Law Center)

 اتحادیه مقابله با نفرت پراکنی(Anti-Defamation League)

کمپین حقوق بشر(The Human Rights Campaign)

 روش۴  شناخت تبعیض نژادی

۱-تفاوت میان تبعیض نژادی، نژادپرستی و تعصب را بدانید.

اغلب این واژه ها در مکالمات روز مره یا در رسانه ها به جای یکدیگر به کار می روند، در حالی که تفاوت هایی میان آنها وجود دارد که بهتر است آنها را بدانیم. دانستن تفاوت این لغت ها حتی کمک می کند تا وقتی کسی یکی از آنها را اشتباها به جای دیگری به کار برد شما متوجه منظور او باشید.

· تبعیض نژادی(Racism) به رفتار های نادرستی اطلاق می شود که به خاطر نژاد، رنگ پوست یا اقلیت قومی خاص یک گروه علیه آنها اعمال می شود. در کل وقتی یک اکثریت به قیمت زیر پا گذاشتن اقلیت قوانین، سیاست ها و یا هنجار های فرهنگی خاصی را وضع کند، به آن تبعیض نژادی می گویند.

· نژاد پرستی(Bigotry) اما بیشتر به کینه و نفرت برمی گردد. تبعیض از روی نفرت به این معناست که شما از یک گروه به خاطر تفاوت در نه تنها نژاد بلکه حتی عقاید مذهبی، جنسیت، تمایلات جنسی، نژاد و یا محدودیت جسمی و… نفرت دارید و خود را از آنها برتر می دانید. به طور مثال هولوکاست ویا تمام جنایت های از روی کینه در آمریکا همه به خاطر عقاید نژاد پرستانه و خود برتربینی است.

· تعصب(Prejudice) که به لحاظ لغوی به معنای پیش داوری(to pre-judge) است، به این معناست که شما به خاطر اینکه فردی از یک گروه خاص است ویژگی هایی را به او نسبت می دهید. این لغت کمی بار منفی دارد اما همیشه تعصب بد نیست. به طور مثال این که فرض کنیم ریاضی تمام آسیایی ها خوب است و یا اینکه سیاه پوستان همه خواننده یا ورزشکار خوبی هستند هم از روی تعصب است. این ها قالب های کلیشه ای بر اساس نژاد است. تعصب هم مثل نژاد پرستی می تواند به خاطر مذهب، جنسیت، محدودیت جسمی حرکتی و … باشد.

۲-رابطه میان تبعیض نژادی، نژادپرستی و تعصب و اثر هر یک بر دیگری را بدانید.

گاهی تبعیض نژادی کاملا بدیهی و به لحاظ عرفی در جامعه پذیرفته شده است. به طور مثال وقتی به تاریخ برده داری ایالات متحده آمریکا نگاه می کنیم، متوجه می شویم (حداقل در آن دوره) برده داری کاملا قانونی و عرف جامه بوده است. امروزه بر روی تبعیض آمیز بودن یا نبودن برخی قوانین اختلاف نظر وجود دارد. به طور مثال قانون تبعیض مثبت(Affirmative Action policies) که شرکت ها را موظف می کند سهمیه خاصی به تمام گروه ها اختصاص دهند. عده ای معتقدند این باعث جلو گیری از تبعیض می شود و عده ای دیگر می گویند این قانون خود به پدیده ی تبعیض دامن می زند.

· اغلب این برداشت از تبعیض نژادی غالب است که یک اکثریت رفتار نامناسبی با یک اقلیت به خاطر نژاد او دارد. و این موضوع که گاهی ممکن است عکس این قضیه اتفاق بیافتد کمی متناقض می نماید.

· البته این عمل بیشتر به نژادپرستی یا تعصب نزدیک تر است. ممکن است بدون اینکه خبر داشته باشید از تبعیض نژادی حمایت کنید زیرا تبعیض نژادی فراگیرتر از نژادپرستی یا تعصب است.

۳-تاریخچه تبعیض نژادی در آمریکا و سایر نقاط جهان را مطالعه کنید.

یک نکته غم انگیز اما آگاهی بخش در مورد تاریخ تقریبا تمام کشورهای جهان، این است که همه آنها با پدیده تبعیض نژادی در گیر بوده اند. این به این علت است که تبعیض مسئله ای است میان افرادی که قدرت دارند(اکثریت) و کسانی که قدرت ندارند(اقلیت) و نژاد همیشه بهانه خوبی برای توجیه این برتری و پست تری بوده است.

· در آمریکای شمالی، تاریخ نژاد پرستی از درگیری های قبایل بومی آمریکا با اروپاییان تازه وارد شروع می شود. در حقیقت این جا هم یک گروه قدرت بیشتری نسبت به دیگری داشت ( این قدرت هم به صورت سلاح های پیشرفته تر جلوه می کرد و هم توان مقابله بابیماری هایی که می توانست کل جمعیت یک قبیله را از پای درآورد). 

· در اروپا، در دوران ویکتوریایی بود که تبعیض نژادی با افکار غرب گره خورد. خصوصا که یافته های علمی آن زمان هم این مسئله را تایید می کردند. این دانشمندان تحت تاثیر نظریات داروین(Darwinian evolutionary theory) بر این عقیده بودند که نژاد آنگلو(Anglo) سفید از سایر نژاد ها تکامل یافته تر است.

۴-نحوه ارتباط تبعیض نژادی با دستگاه های قدرت را مطالعه کنید.

هرچند نظام های بزرگ تبعیض آمیز همچون برده داری از میان برداشته شده اند، اما هنوز هم رد پای سیاست های تبعیض آمیز جزئی و کلی در همه کشور های دنیا به جا مانده است.

۵-آثار تبعیض نژادی را بشناسید.

چون تبعیض نژادی غالبا نظام مند است، آثار آن را می توان در رادیو، تلوزیون، دولت و حتی مدرسه نیز مشاهده کرد.

· به کلیشه های نژادی در کتاب ها، تلوزیون و فیلم ها توجه داشته باشید. شهرت برخی بازی های رایانه ای هم از این امر مستثنا نیست. با مسئولین تولید این محصولات که افکار تبعیض آمیز خود را با محصولاتشان اشاعه می دهند تماس بگیرید و اعتراض خود را بیان کنید. هرگز از چنین محصولاتی حمایت نکنید.

۶-آگاه باشید که همه تبعیض های نژادی آشکار نیستند. در زندگی روزمره امروز ریزپرخاشگری ها (microaggressions) روز به روز بیشتر از قبل می شوند، رفتار هایی که حتی شاید بسیاری متوجه آن هم نباشند اما در طول زمان، رنگین پوستان این رفتار ها را ببیشتر از قبل حس می کنند و این مسئله باعث ناراحتی آنها می شود.

ریزپرخاشگری ممکن است خیلی ناچیز باشد. مثلا فاصله گرفتن از یک عرب در مترو، یا پرسیدن اینکه یک آسیایی آمریکایی اصالتا اهل کجاست.

این رفتار ها اغلب غیر عمدی و از روی ناآگاهی است. این امر حتی اثبات قضیه را برای کسانی که این اتفاق برای آنها افتاده سخت تر میکند و کمتر کسی حاضر به شروع بحثی است که ممکن است متهم اول آن خودش باشد.

منبع:کسیران

تاریخ ایران، باعث رشد “عقده حقارت”، “غرور کاذب”، و “توهم” در ایرانیان شده است!

متاسفانه در ایران عموماً جامعه مدنی و جامعه سیاسی یکی گرفته میشوند و این باعث سوء تفاهمات و اشتباهات سیاسی عمده شده است. اگرچه عواطف، رفتارها و اخلاقیات سنتی جامعه سیاسی ایران مانع تحقق یک فرهنگ سیاسی سالم هستند، درعین حال ما شاهد تحولاتی نیزهستیم که تا حدودی امیدوارکننده اند. بعلاوه، این عوامل بازدارنده خود ناشی از مشکلات دیگری هستند. اولاً، تاریخ ستمدیده ای پشت سر این جامعه سیاسی است؛ ثانیاً، روابط و ضوابط جامعه سیاسی ما مخدوش است؛ و ثالثاً، مبنای جامعه سیاسی ایران بر گفتارها، پندارها و کردارهای نیک بنا نشده است.

در ایران امروز دو فرهنگ سیاسی در مقابل هم قرار گرفته اند. تمایل اول که غالب است میخواهد فرهنگ سیاسی ناسالم گذشته را با تغییراتی سطحی حفظ کند و با انتقاد و نوآوری بنیادی مبارزه میکند؛ و تمایل دوم، که در حال جوانه زدن است، میخواهد خود را از تمامی قید و بند های فرهنگ سیاسی گذشته برهاند و یک فرهنگ سیاسی نو بوجود بیاورد. طرفداران این فکر از هر نوع نقد سازنده ای استقبال میکنند.

اجازه بدهید از عمده ترین ویژگی های فرهنگ سیاسی ایران نمونه هائی بیاورم. میگویند داریوش بزرگ گاها دعا میکرده است که خداوند کشورش را از گزند “خشک سالی، دشمن، و دروغ” حفظ کند. داریوش مثل پدرش کورش کبیر با هوش بود و بدرستی دریافته بود که اینها آفت های اصلی امپراطوری هخامنشی هستند. خشک سالی و کم آبی مدیریت متمرکز برای ایجاد منابع آب را الزامی و در نهایت ایران را اسیر”استبداد شرقی” کرد؛ این استبداد به نوبه خود باعث شکست های ایران در جنگ با دشمنان خارجی شد و از ایرانی ها مردمانی “مظلوم” ساخت که نمیتوانند با دنیا همزیستی کنند؛ و بالاخره، برای زنده ماندن با وجود استبداد داخلی ودشمن خارجی، ایرانی ها هر چه بیشتر مجبور به دروغ گوئی شدند. حتی دینشان هم دروغ گوئی “مصلحت آمیز” را برای ادامه حیات آنها مشروع دانست.

نتیجتاً، دروغگوئی، مظلوم نمائی، قهرمان پروری، وضدیت با قدرت جزئی از فرهنگ سیاسی کشورکورش و داریوش شد! بدلیل استبداد، دشمن و دروغ، خصلت های دیگری هم درون فرهنگ سیاسی ملت ایران جا باز کردند که تزویر، ریا، خدعه، بدبینی، بی اعتمادی، و تفکر توطئه ازآن جمله اند. در چنین فرهنگی “خود – محق بینی”، بی اعتمادی حتی به “خودی”، اتهام زدن به غیر، و برخورد دفاعی و واکنشی کردن طبیعی میشود. در همین حال، شرایط مظلومیت، ایرانیان را طالب عدالت کرد و برای بدست آوردن این “حق”، آنها به “مبارزه” رو آوردند و”برانداز” بی هدف شدند! این ویژگی همچنین تحمل برای “همزیستی” با دیگران را در آنها کم کرد و درعوض تفکر “دشمنی” و “دشمن تراشی” در آنها زیاد شد. اما چون ایرانیان جنگجویان خوبی نبودند، در جنگ بیشتر باختند تا بردند و این باخت ها آنها را شاعر و عارف هم کرد!

این باخت های تاریخی و مظلومیت ناشی از آن، باعث رشد “عقده حقارت”، “غرور کاذب”، و “توهم” در ایرانیان شده است. ایرانی خودش را بزرگ میپندارد و به تاریخ خود افتخار میکند، ولی درعین حال هم از اینکه به غرب (حتی به شرق) باخته و از آن عقب مانده احساس حقارت میکند، و برای جبران این احساس، دست آورد های کاذب سرهم میکند و بعد هم توهم برش میدارد که “چیزمهمی” شده است! بی دلیل نیست که ما کوچکترین دست آورد ایران و ایرانی را بوق و کرنا میکنیم و این در حالی است که ما کمترین نقش را در بوجود آوردن علوم، اختراعات و تمدن جدید داشته ایم. بیش از 600 سال است که ما دستآورد قابل ملاحظه ای را به دنیا عرضه نکرده ایم! تاریخ ما فردوسی را بوجود آورد که کمی به ما در رابطه با عقده حقارت کمک کند ولی درعوض ما نژاد پرست و قهرمان پرور شدیم و گرفتار غرور کاذب و توهم.

ویژگی دیگر این فرهنگ سیاسی، فقر “علم و حلم” در آن است و نبود “خرد جمعی.” نتیجتاً، این فرهنگ همه چیز را “سیاه یا سفید” میبیند ونمیتواند رابطه علت و معلول را درک کند و قادر به فکر کردن و خواندن “بین خطوط” نیست ودینامیسم لازم برای بازی درحیطه استراتژیک خاکستری را ندارد. این فرهنگ تغییر را نمپسندد وهرچه را هم که تجربه میکند بجای کل حقیقت میگیرد و سعی نمیکند به عمق پدیده ها رفته و آنها را از طریق مفاهیم هم درک کند. در واقع این فرهنگ عاشق گذشته است ومیکوشد آنچه کهنه مینماید را به بهانه حراست از “سنت” حفظ کند. این ناتوانی در تبدیل گذشته به تاریخ و فراگیری مفهومی از تجربه، فرهنگ غیرعلمی ایران را ایستا کرده و آنرا در مقابل هر فکر نو و هر گزینه جدیدی مقاوم میکند. پس خلاقیت و ابداع با این فرهنگ بیگانه اند، و چون کم حوصله و فاقد حلم هم هست، آینده نگری و برنامه ریزی برای پیشرفت را نیز برنمی تابد وگزینه های آن برای تغییرعمدتاً “گذشته های طلائی” میشوند.

بعلاوه، این فرهنگ در ذات خود دگماتیک، آرمان گرا و ایدئولوژیک است و توان آن برای واقعیت نگری و عملگرائی بسیار محدود است. این فرهنگ احساساتی همچنین بسیار “خود خواه” است و اغراق میکند و ثبات ایدئولوژیک ندارد و هر از چند گاهی به رنگی در میاید و برخوردهای تند وغافل گیرنده میکند که نتیجه آنها تراکم بیش از حد اتفاقات “سورپریز” (پیش بینی نشده) است . این ویژگی ها ناشی از این واقعیت است که ایران بدلیل جنگها و باختها اساسا یک کشور کوتاه مدت و بقول آقای دکتر همایون کاتوزیان “کلنگی”است. کمتر دوره ای در تاریخ ایران ثبات سیاسی برای یک مدت طولانی داشته است. متاسفانه در نتیجه این بی ثباتی سیاسی و “خود بینی” و “خود پرستی” ناشی از آن بعنوان یک تاکتیک “صیانت از خود”، ایرانی تبدیل به انسانی شده است که قادر نیست منافع یک رابطه دراز مدت مبتنی براعتماد متقابل را بپذیرد چونکه برایش “هیچ چیز دائمی نیست” مگر “دشمن” که فراوان است.

در همین حال، فرهنگ سیاسی ناسالم ایران بغایت “حداکثرخواه” است و با حداقل و یا حتی حدمتوسط قانع نیست و راه حلهای میانی را با اتهام به “سازشکاری” میکوبد! “یا همه یا هیچ”، و معمولا هم برای بدست آوردن همه، آن اندک را هم که دارد از د ست میدهد و هیچ گیرش میآید! تثبیت دست آوردهای گذشته و توفیق تدریجی در تفکر این فرهنگ انقلابی، “سرنگون گر” وغوغاسالار جائی ندارد. درعوض تا بخواهی اعلامیه و مرثیه برای آنچه از دست داده است مینویسد و پخش میکند و برای باخت خود هم همیشه یکی را دارد که او را سرزنش کند (دولت و فرد، خارجی یا خودی، فرقی نمیکند). این فرهنگ همچنین با الویت بندی نیازی و زمانی برای رسیدن به اهداف سیاسی بیگانه است و شکیبائی کافی برای رسیدن به نتیجه مطلوب را ندارد. درواقع، این فرهنگ ارجی به روند نمینهد و فقط به نتیجه اهمیت میدهد و نتیجه را هم فوری بلاواسطه میخواهد.

فرهنگ سیاسی ناسالم ایران از یکی ” مظلوم” و از دیگری “ظالم” میسازد و بعد هم به موقع اش ممکن است جای این دو را عوض کند! باخت های گذشته ما فرهنگ مظلومیت و شمر سازی را به اوج برده است همانگونه که “قهرمان پروری” و “رستم سازی” را. حال اگر شما با “ضعیف و مظلوم” به هر دلیلی نباشید با “ظالم و قدرت” هستید و مهم هم نیست که اصلا نقشی درایجاد این قدرت یا ضعف داشته اید و یا واقعاً در کنار آن هستید. در همین حال هم، این فرهنگ که ادعا دارد همیشه برای “احقاق حق” مظلوم” مبارزه کرده است، تا بخواهید دیکتاتور و مستبد ظالم بوجود آورده است و بیشترین مظلوم کشی را میکند! این دوگانگی در شخصیت سیاسی ما در تاریخ باختهای پیاپی ما ریشه دارد که طی آن هم “مای” مظلوم” واقع شده باید قادر به ادامه حیات میبودیم و هم “آنهای” ظلم کننده میبایست قدرت حفاظت از ما را میداشتند. یعنی تاریخ ما و به تبعیت از آن، فرهنگ سیاسی ما، ظالم را بشکل یک “شیطان واجب الوجود” درآورده است!

رهنگ سیاسی ناسالم ایران، فرهنگ “کیش شخصیت” است. این فرهنگ هم “غرور شخصیت” میآفریند و هم “ترور شخصیت” میکند و برای هیچ یک هم لزوماً دلیلی ندارد! این فرهنگ هم از قدرت میترسد و به آن کرنش میکند و هم با آن مبارزه میکند و تخریبش مینماید. یعنی فرهنگ ما فرهنگ فرد گرای ضد فرد است! در همین حال، این فرهنگ ضد جمع هم هست! نه اتحاد میشناسد و نه اتفاق مگر وقتی که هدف تخریب باشد. این همان خصلت انقلابی فرهنگ سیاسی ایران است. برای تخریب جمع میکند و برای سازندگی تفریق. بی دلیل نیست که ایرانیان دوره های انقلابی و تخریب را بیشتر از دوره های ثبات و سازندگی داشته اند. قهرمان پروری هم نوع د یگری از بد آموزیهائی است که این فرهنگ ناسالم ایجاد کرده است و از آن بدتر، این قهرمانان به مرور به “اسطوره” تبدیل میشوند و هرگونه انتقادی از انها حمل بر حمایت از “شمر ملعون” میشود. این در حالی است که قهرمان یک نیرو ممکن است خار چشم نیروی دیگر باشد، و اکثرا هم از این قهرمانان “استفاده ابزاری” میکنند، چرا که برخورد ابزاری ذاتی فرهنگ سیاسی ناسالم ماست.

برگرفته از مصاحبه پروفسور هوشنگ امیراحمدی ایرانی، استاد دانشگاه راتگرز با خبرگزاری “انتخاب”

…بیشتربخوانید

بهایی‌ستیزی چیست؟ نوشته ای را در این زمینه می خوانید.

در فرهنگ مذهبی سیاسی امروز جامعه ایران، بدعت حرام است. بدعت‌گرایی موجب فتوی رهبر جمهوری اسلامی می‌شود که گویا بهایی نجس است. آیا چون بهاییان بدعتگرا هستند؟

در دنیای امروزه بدعت‌گرایی یعنی آزادی‌خواهی، یعنی خواهان تساوی حقوق زن و مرد بودن و خواهان عدالت اجتماعی، یعنی جهاندوستی و میهن پرستی بودن ولی نه به سبک کورکورانه‌اش.

بهایی‌ستیزی از انقلاب اسلامی ایران شروع نشد ولی از آن وقت تشدید یافت و روش‌مند شد. دیانت بهایی نیز ادعای انقلاب فکری می‌کند ولی با هدف سازندگی جهانی نوین. انقلاب اسلامی ایران ولی با هدف برگرداندن «تاریخ طلایی اسلام» به میدان آمد. یک انساندوست امروزی می‌داند که دوران طلایی اسلام اکنون تاریخ است. و می‌داند که جامعه بشری کنونی احتیاج به قوانین و ضوابطی نوین دارد. البته می‌تواند هم دین را به‌کل رد بکند.

هر فرد بهایی‌ستیز در تاریخ نوین ایران مانند ملوکولی‌ست که روحیات جامعه بدعت ستیز را تقویت می‌نمایند. اگرفقط چند عدد ازسنگ‌های شخصیت‌های بهایی‌ستیز را در یک تصویر موزاییکی تنظیم کنیم، ازمحمد شاه وشیخ فضل الله نوری و میرزا آقا خان کرمانی گرفته تا آیت الله خمینی و آیت الله خامنه‌ای، به این نتیجه می‌رسیم که‌‌ همان چند نفر بهایی‌ستیزان دیگری را ایجاد کردند که تأثیر به سزایی در رشد معکوس اجتماع ایران می‌گذارند.

یک فرد می‌تواند متدین و مومن باشد ولی بهایی‌ستیز، می‌تواند ملی گرا باشد ولی دین ستیز. یک فرد بر حسب تجربیات محدود خود می‌تواند به انواع و اقسام نتیجه‌های نفرت آفرین در اجتماع برسد ولی نظرش ذهنی و شخصی می‌ماند.

ولی آن شخص بهایی که مورد حمله یک بهایی ستیز قرار می‌گیرد، طرحی مکانیکی از تصویر یک فرد از انسانی دیگر نیست. یک بهایی شاید تا دیروز مسلمان بوده و یا پدر بزرگش یهودی بوده و یا مادرش زرتشتی یا مسیحی. یک بهایی شاید فرزند یک کمونیست باشد و خود به آرزویی دیگر از آینده جامعه ایران رسیده باشد و شاید بهایی‌زاده باشد. ولی فرد بهایی ستیز فرقی نمی‌بیند.

ولی واقعاَ بهایی ستیزی چیست؟

آیا بیشتر از شور منفی احساساتی است که به نام عقیده و ایدئولوژی مطلق متبلور می‌شود؟ بهایی ستیز متعادل هم داریم. او مخالف بهاییان نیست ولی وقتی‌که دختران بهایی را در زمان انقلاب به دار کشیدند، توجیهی داشت. او احساس می‌کرد که ماتیک یک زن بهایی شاید حرام بوده و یا اینکه چرا اصلاً به دینشان تا این حد پافشاری می‌کردند؟ چرا نگفتند ما مسلمانیم که حد اقل از کشور فرار می‌کردند.

بهایی ستیز متعادل نمی‌خواهد و نمی‌تواند فردی بهایی را درک کند که می‌گوید من ریسمان دار را می‌بوسم که بهایی بمانم چون آزادی عقیده را می‌پرستم. یک بهایی ستیز متعادل نمی‌فهمد که برکناری آزادی و شروع دیکتاتوری با دار زدن یک دگراندیش شروع شد ولی اتمام آن شاید مزه نابودی جامعه را بدهد.

واقعاً گویا بعضی افراد از شنیدن اسم بهایی احساس اشمئزاز می‌کنند. عصبانی می‌شوند و احساس نفرت به آن‌ها دست می‌دهد. همانطوریکه یک نژادپرست وقتیکه یک سیاهپوست و یا یک یهودی را می‌بیند احساس نفرت در چشم‌هایش و در رگهای گردنش نمایان می‌شود. همانطوریکه یک مرد پر از عقده و حسرت وقتیکه یک زن را با دامن و بدون روسری می‌بیند فکر می‌کند باید حد اقل فوراً دستور پوشاندن آن زن را با یک روسری بدهد که مبادا احساسات کنترل نشده‌اش به هیجان بیاید.

بهایی ستیزی تبلوراحساسات محض است. یک بهایی ستیز نمی‌خواهد و نمی‌تواند دنیای امروز را بفهمد. او فقط گذشته را می‌بیند و تلاشش این است که آینده را به گذشته برگرداند. به همین دلیل یک بهایی را فورا به عنوان یک دشمن تشخیص می‌دهد.

یک بهایی‌ستیز ممکن است احساستش را آمیزشی از نفرت از غیر خود بداند. او ممکن است خودپرست باشد و نتواند دگراندیشان را بتابد.

یک بهایی ستیز ممکن است تصور کند که همه آدم‌ها باید مثل او زندگی کنند و مثل او فکر کنند و همه احساساتی مانند او داشته باشند. یک بهایی ستیز نمی‌تواند برای یک بهایی حقوق اجتماعی قائل شود چون به حقوق زندگی آزاد جهان امروز معتقد نیست. یک بهایی ستیز می‌خواهد دیگران را بترساند ولی خودش از خدا هم نمی‌ترسد و ترسش فقط از دگراندیشان است که شاید آن‌ها بتوانند روزی توهمات او را به عشق به واقعیات امروزه و به آرزوهایی از دنیای بهتری در آینده تبدیل کنند.

بهایی ستیزان فکر می‌کنند بهاییان «فوق‌العاده زرنگ هستند و تمام قدرتهای جهانی از آن‌ها دفاع می‌کنند». حال که بهاییان خواهان پیشرفت و تغییر و بهبود عالم بشری‌اند.

بهایی ستیزان همیشه از تغییر وحشت دارند و از بدعتگرایی می‌هراسند.

شادی بهایی ستیزان در واقع ذوق از نفرت آفرینی گروهی از آدم‌هاست که خود را نخبه جامعه کنونی ایران می‌دانند. این «نخبگان» اما فقط با زور دیکتاتوری، خود را بر جامعه‌ای که توانایی بالفعل تربیت نخبگان مدرن را دارد، تحمیل می‌کنند.

یک بهایی ستیز از ارزش و ضد ارزش می‌گوید ولی در بعد تاریخی به ایرانیان و جهانیان ثابت نموده که از ارزش‌های انسانی دنیای امروز و فردا می‌گریزد و با آن‌ها می‌جنگند.

جامعه‌ای که بهایی‌ستیزی را تحمل می‌کند از خود هم فرار می‌کند. به کجا؟ به دنیای واهی و فرسوده جامعه‌ای نا‌امید.

بهایی‌ستیزی را باید به‌معنی ترس از انسانیت انگاشت.

وحید وحدت حق

رادیو فردا

ایرانی ها نژادپرست هستند یا خودبزرگ بین؟ مریم پیمان در گفت و گو با محمدامین قانعی راد
گفت و گو با محمدامین قانعی راد حول یک محور شکل گرفت؛ ایرانی ها نژادپرست هستند یا خودبزرگ بین؟ شکل گرفتن بعضی حرف ها و بحث ها در فضای مجازی می تواند دلیلی برای نژادپرست بودن ایرانی ها باشد؟ آیا اساسا از روی فضای مجازی و تعدادی حرف احساسی می شود درباره یک کشور هفتاد و چند میلیون نفری حکم کلی صادر کرد؟
با تعدادی از این سوالات به سراغ آقای قانعی راد رفتیم، اما از آن جا که حرف حرف می آورد، مسیر گفت و گو به این سوالات محدود نماند و پای بحث های دیگر هم به میان آمد.

ژادپرستی را از منظر علوم اجتماعی چگونه تعریف می کنید؟ از نظر شما آیا نژادپرستی می تواند ویژگی یک جمع، گروه و اجتماع باشد یا یک خصیصه فردی است؟
نژادپرستی معادل انگلیسی racism است. یعنی ممکن است نوعی نژادگرایی وجود داشته باشد، منتهی از نظر سیاسی، واژه نژادگرایی را به کار می برند و از نظر جامعه شناسی و مردم شناسی شاید واژه ethnocentrism به معنای قوم مداری واژه مناسب تری برای نشان دادن این وضعیت باشد. به این معنا که هر قوم، قبیله، ملت و گروه اجتماعی نوعی مرکزیت برای خود قائل است. گویا خود را در مرکز جهان می بیند. لذا داوری ها و قضاوت های آن ها درباره گروه ها و اقوام دیگر برمبنای این قرار دارد که خود را در مرکز و بقیه اقوام را در حاشیه قرار می دهند.

براساس این تعریف، رفتار همه ملت ها و گروه ها را می توان نژادپرستی نامید؟
بله، همه را می توان «قومیت محور» نامید. یعنی قوم من به عنوان یک ایرانی در مرکز است و افغانی، عرب و قومیت های دیگر در حاشیه قرار دارند و نسبت به من موقعیت پایین تری را اشغال می کنند. این وضعیت ریشه تاریخی دارد. در جغرافیای ایران قدیم، جهان را به هفت اقلیم تقسیم می کردند و معتقد بودند اقلیم پارس در مرکز هفت اقلیم دیگر قرار دارد. اگر کشورهای مختلف را ببینید، آن ها نیز در نقشه جهان کشور خود را وسط ترسیم می کنند. در نقشه های جهان نگاه کنید، ایران وسط است در حالی که ما در عمل در وسط قرار نداریم. از سوی دیگر، همه کشورها در وسط جهان هستند، زیرا زمین یک کره است. این نگاه، نشان دهنده خودمرکز بینی قومی و نژادی است.

آیا این نگاه طبیعی است؟
بخشی از این تصور طبیعی است که قومیت های مختلف به نحوی به هویت خود بیشتر توجه دارند، اما ممکن است در جایی که قومی بخواهد به شکلی اقوام و قومیت های دیگر را تحقیر کند تبدیل به نژادپرستی شود. یک گام بیشتر از تحقیر، سرکوب دیگر اقوام است و بیش از این نیز تسلط یافتن بر سایر نژادهاست. این نوع نژادپرستی افراطی در نازیسم و گرایش های آن چنانی است که معتقدند نژاد ژرمن باید بر تمام جهان تسلط پیدا کند. لذا نژادپرستی طیفی از رفتارها را تشکیل می دهد و از نوعی خشونت نمادین و کلامی آغاز می شود و به تدریج به نوعی تسلط و تمایل به تسلط بر جهان می انجامد که در مرحله افراطی، قوم مداری فرهنگی با نوعی نژادپرستی سیاسی ادغام می شود؛ زمانی که هم فرهنگ جامعه و هم نظام سیاسی زمینه های قوم پرستانه داشته باشند. از ترکیب این دو، نظام های وحشتناکی شکل می گیرد که در داخل، جنبه توتالیتر و در مقیاس جهانی، جنبه امپریالیستی و تهاجم طلبی دارند و می خواهند همه جهان را تحت سلطه خود قرار دهند. نژادپرستی از یک احساس فرهنگی ملایم که در بیشتر افراد وجود دارد شروع و تا یک نگرش امپریالیستی، ستمگرانه و تسلط طلبانه ادامه می یابد و سطوح مختلفی دارد. اما این طیف برای مفهوم نژادپرستی بسیار گسترده است. نباید فکر کنیم که نژادپرستی، لزوما نازیسم یا نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی بوده و ستم نسبت به سیاهان و سرخ پوستان در مرحله ای از تاریخ آمریکا مصداق آن بوده است. هر چند برخی معتقدند که این گرایش هنوز هم وجود دارد منتها سطوح نژادپرستی و قوم محوری را باید در نظر گرفت.

گاهی مردم آلمان و ژاپن امروز را هم نژادپرست می خوانند. این ها صرفا برچسب های غیرعلمی هستند یا ریشه های تاریخی دارند؟
وقتی انسان ها یک گروه اجتماعی تشکیل می دهند، خود را مرکز زمین می دانند. قوم مداری و هویت های فرهنگی، امری عام است و در همه جوامع و در همه شرایط این احساس وجود دارد. در موقعیت های خاصی تشدید می شود و به شکل بیمارگون در می آید. مثلا نمی توان گفت مردم سوئد، زبان و شرایط فرهنگی خود را دوست ندارند. این احساس در شرایطی تشدید می شود؛ شکست یکی از این شرایط است. مثلا در آلمان، این وضعیت کاملا در حال کنترل است و از گرایش های نژادپرستانه، برتر خواندن نژاد آلمان و نظام هیتلری تبری می جویند، اما به زبانشان علاقه دارند و ظرفیت زبان خود را بسیار زیاد می دانند. به این دلیل نمی توان آن ها را نژادپرست خواند. همه اقوام و گروه ها سطحی از تعلق فرهنگی را دارند. باید در درجه اول، موقعیت های تحریک نژادپرستی فرهنگی را مهار کرد و در مرحله بعد، مراقب بود تا با نژادپرستی های سیاسی پیوند نخورد. حفظ هویت و خودبرتربینی در هر فرهنگی وجود دارد، اما در موقعیت هایی بروز بیشتری پیدا می کند. نژادپرستی در آلمان، براساس تحلیل آیزیا برلین، به خاطر موقعیت «شکست» از فرانسه در قرن هفدهم میلادی است. این شکست، روح آلمانی را دگرگون کرد و نفرت را نسبت به سایر اقوام در بین آلمانی ها گسترش داد.
موقعیت دیگر، شرایطی است که یک فرهنگ و در تعامل با دیگر فرهنگ ها قرار نمی گیرد و شرایط «تک فرهنگی» شکل می گیرد. ارتباط ژاپنی ها با جهان خارج کم بود وب یشتر با آسیای شرقی، چین و کره که بسیار هم از نظر فرهنگی شبیه بودند، تماس داتند. یک دستی ظاهر، زبان و فرهنگ را در آن ها می بینید و این نوعی «تک فرهنیگ» و «فروبستگی فرهنگی» است که باعث تقویت نژادپرستی می شود، چون تجربه ای از فرهنگ های دیگر نداریم و نمی دانیم اقوام و زبان های دیگری هم هستند. به این ترتیب، «شکست فرهنگی» و «جداافتادگی فرهنگی» دو وضعیت مهم در پیدایش نژادپرستی فرهنگی است که عواطف ما را تحریک می کند.

چه میزان قوم مداری طبیعی است؟ از کجا به بعد ناهنجار است و می تواند برای جامعه خطرناک باشد؟
به دریافت ما از «هویت» بر می گردد. امین معلوف کتابی دارد به نام «هویت های مرگبار». در این کتاب می گوید هر انسانی هویتی دارد؛ مثلا من یک مرد، ایرانی، مدرس و محقق هستم. هیچ کس بی هویت نیست، اما این که چه زمانی این هویت به هویت مرگبار تبدیل و خطرناک می شود، جایی است که من، هویت های دیگر را طرد و تصور کنم در جهان باید مرکزیت داشته باشم و جهان من بر دیگر جهان ها سلطه پیدا کند. یعنی، نوعی برتری به هویتم بدهم. اشکالی ندارد احساس کنم یک ایرانی هستم، ولی نباید گمان کنم که هر کسی ایرانی نیست، در موقعیت پایین تری نسبت به من قرار دارد.

چطور می توان از سطوح پایین و به شکل فرهنگ از طریق بدنه جامعه نژادپرستی را کنترل کرد؟ تجربه نشان داده بعید است، دولت ها از سطوح بالا بتوانند این هیجانات را کنترل کنند.
اتفاقا سطوح بالا و مسئولین سیاسی بسیار تاثیرگذارند. زمانی که گرایش فرهنگی قوم مداری با نوعی رفتارسیاسی نژادپرستانه ترکیب شوند، فاجعه آمیز است. فرض کنیم ایران و عربستان در مورد اختلاف پیدا کنند. این جاست که گرایش های ضدعرب مردم فعال می شود. اگر دیپلماسی در سطح بالا باعث تشویق و تحریک این امر بشود، پیامدهای آن بسیار بد خواهدبود و دولتمداران هستند که می توانند نقش زیادی داشته باشند و عقلانیت سیاسی را حفظ کنند. یعنی در موقعیت هایی که عقلانیت فرهنگی متزلزل می شود و گروه ها رفتارهای نژادپرستانه از خود بروز می دهند، دستگاه سیاسی با خرد سیاسی می تواند برخورد و مسئله را کنترل کند.

نهاد و نظام آموزش این بین نقشی ندارد؟
نقش آموزش در تربیت دانش آموزان مهم است. نظام مدرسه نسل فردا را پرورش می دهد و این نظام باید فضایی را فراهم کند که بچه ها از فضای تک نژادی و تک قومیتی خود خارج شوند و با زبان ها، قومیت ها و ادیان دیگر آشنایی پیدا کنند. این یکی از مهم ترین وظایف نظام مدرسه و برنامه های درسی است. بچه ای که دبستان یا دبیرستان را به اتمام می رساند باید درک درستی از تنوع فرهنگی داشته باشد، چون نژادپرستی فرهنگی و قومیت مداری فرهنگی از نوعی تک فرهنگ گرایی، به رسمیت نشناختن و احترام نگذاشتن به فرهنگ های دیگر بر می خیزد. بچه ها باید آموزش ببینند که زبان دبگری جز زبان آن ها هم وجود دارد. لازم است تعاملات تاریخی ما با ملت های مختلف را نشان بدهند و این تنوع را به شیوه های متفاوت در درس های تاریخ، ادبیات، جغرافیا و مطالعات اجتماعی آموزش دهند و به بچه ها این حس را منتقل کنند که این جهان، جهان متنوعی است و در آن، همه حق زندگی دارند و هیچ قومی نسبت به قوم دیگر برتری ندارد، اما در سیستم آموزشی نظام مدرسه ما در بهترین حالت تاکید بسیاری بر فیزیک و ریاضی شده است. این ها در جای خود هم هستند، ولی فقط این ها نیست. به این دلیل است که می بینیم فارغ التحصیلان به خوبی معادلات ریاضی را حل می کنند و فرمول های مثلثاتی را حفظ کرده اند، اما درباره تنوع قومی نمی دانند و درباره این تنوع هیچ تجربه ای ندارند.
در ناخودآگاه فرهنگی ساکنان سرزمین ایران به دلیل شکست هایی که از اعراب و اقوامی که از شرق به ایران حمله کرده اند مثل سلجوقیان و مغول ها، ایماژها و تصورات نهفته ای وجود دارد که پیش داوری ایجاد می کند؛ آن ها مکتوم و پنهانند و به نظر می رسد چنانچه زمینه هایی پیدا کند، فعال خواهدشد. اگر در اعماق فرهنگ ایرانی جست و جو کنید پیش داوری نسبت به اقوام مهاجم شرق وجود دارد و در زمینه مناسب ممکن است فعال شود. باید برای این حوزه فکری بکنیم. چندین بار دیده ایم که در شرایط و موقعیت هایی که پیش آمده، موج های وحشتناک و توهین آمیزی در ضدیت با اعراب در فضای مجازی شکل گرفته است. نقش عقلانیت فرهنگی که در دست نخبگان فرهنگی است و عقلانیت سیاسی که باید توسط دستگاه سیاسی بر جامعه حاکم شود، در این موارد بسیار جدی است. البته گاهی بعضی رفتارهای احساسی، نشان دهنده هیجان های انباشته است که منتظر فوران هستند.

غرب ستیزی بخشی از فرهنگ ماست که در طی دهه های اخیر در فرایندها و مبارزات ضداستعماری به ما منتقل شده و ما چنین احساسی نسبت به غرب هم داریم. این احساس بیانگر فروتر بودن ما نیست، بلکه ناشی از برتر دیدن آن هاست. بنابراین، نوعی کین توزی نسبت به قوم برتر در ما هست. دو حس داریم؛ حسی نسبت به قومی که فروتر می دانیم و نسبت به آن هیجاناتی داریم و تحقیرشان می کنیم. از طرفی هم احساساتی نسبت به قومی داریم که آن ها را برتر می دانیم و ممکن است احساس کین توزی داشته باشیم و صفات خوب آن ها را به شکل صفات بد ببینیم. مثلا رفاه آن ها را نبینیم و ضعف دینداری و اخلاق در آن جامعه را برجسته کنیم. پیش داوری ها گاهی نسبت به اقوامی است که آن ها را برتر می بینیم، ولی نمی خواهیم آن را بپذیریم، زیرا تمایلی به ما می گوید که تو باید برتر باشی. جایی که برتر نیستیم و او برتر است، سعی می کنیم خوار و خفیفشان کنیم. با خشونت کلامی برخورد می کنیم تا حس قوم مداری خود را ارضا کنیم و بگوییم تحقیرش کردیم.

یعنی نژادپرستی را یک امر اجتماعی می دانید؟
بله، نژادپرستی به تمامی یک مقوله اجتماعی است که به یک عادت فکری و عاطفی در بین افراد تبدیل می شود؛ یک گرایش فرهنگی است که تبدیل به نگرش فردی می شود و هر موقع زمینه اجتماعی تقویت شود، این عواطف بروز پیدا می کند و صحنه جامعه را، هر چند در دوره کوتاه، به تصرف خود در می آورد.

اگر این اتفاق در بازه های زمانی کوتاه، مثلا سه، چهار بار در سال، در جامعه دیده شود، مانند آنچه در سال های اخیر در ایران دیدیم، نشانه چیست؟
نشانه آسیب پذیری آن جامعه است. یعنی جامعه ظرفیت زندگی در جهان متکثر را ندارد و از نظر فرهنگی، سیاسی، آموزشی و اجتماعی نیازمند کار است. این جامعه نشان می دهد که آماده است تا به شدت دستخوش عواطف بشود و عقلانیت اجتماعی و سیاسی و فرهنگی را نادیده بگیرد، چون آن چه مانع عقلانیت می شود قوم مداری است. وقتی خود را مرکز می دانید، دیگران را طرد می کنید و دوقطبی هایی بین خود و دیگری می سازید، خود را اهورایی تلقی می کنید و دیگران را اهریمنی، تفکر را تعطیل می کنید. با این دوگانه سازی ها و ثنویت ها اجازه نمی دهید فکر، اندیشه و عقلانیت کار کند. بنابراین در صحنه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی عواطف گوناگون نژادپرستانه، هویت گرایانه و تک فرهنگی فعال می شوند و صحنه اجتماعی را تصرف می کنند. در جامعه ما که چندین بار در سال شاهد این رفتارها هستیم، عواطف اجتماعی هنوز بر عقلانیت اجتماعی مان غلبه دارد و به سادگی عواطف و هیجانات و پیش داوری های پیدا و پنهان به سطح می آید و خود را نشان می دهد.
در جهان معاصر، آنچه سامان جامعه را تعیین می کند، بیش از همه عقلانیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن جامعه است. این به این معنا نیست که عواطف اجتماعی منفی هستند. می توانیم ایران، تعالیم دینی و زبانمان را دوست داشته باشیم، اما اگر آن ها را به پیش داوری های شدید اجتماعی تبدیل کنیم و هویت های معمول زندگی اجتماعی مان، موتورهای محرک مفهوم سازی های قطبی و پیش داوری های قومی شوند، خطرناک است. این مشکلی است که باید کنترل شود. ولی به راحتی قابل کنترل نیست. باید هم از بالای هرم جامعه و هم از پایین، آن را کنترل کرد. قانون گذاران، سیاستگذاران، سیاستمداران، روشنفکران، هنرمندان، معلمان، روزنامه نگاران و گروه های مرجع مختلف اجتماعی و به طور کلی نخبگان فرهنگی و سیاسی رسالت سنگینی دارند. روحانیون ما بخشی از نخبگان فرهنگی هستند. باید به این جامعه کمک کنند تا بتوان از پیش داوری های قومی، قبیله ای، زبانی و مذهبی خارج شود.

…بیشتربخوانید