تازه به تهران آمده بودم. سال دوم دانشکده مدیریت که آن زمان خارج از محوطه دانشگاه تهران بود؛ در خ پهلوی، چهار راه تخت جمشید. سال ۵۰ بود به گمانم. البته حالا هم خارج از دانشگاه تهران است در گیشا. در همان سال اول با دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی آشنا شدم. استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود و شاید هنوز هم باشد. علقه مشترک ما، عربی دانی او بود. گاه نزد او می رفتم و در باره شعر و ادبیات عرب و مساله فلسطین و دنیای عرب و حتی عرب های خودمان گپ می زدیم.
یک بار به من گفت برویم به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. مناسبتی ادبی بود و مجتبی مینوی در سالن بزرگ کتابخانه سخنرانی داشت. کتابخانه – که اکنون یکی از بزرگترین کتابخانه های ایران است – تازه افتتاح شده بود.
مینوی در صحبت های خود به نیما اشاره کرد و به تمسخر لباس طبری اش پرداخت. او که در باره مناسبتی و دیداری با نیما صحبت می کرد گفت : « نیما لباس محلی طبری پوشیده بود و با آن شکل و شمایل مسخره آمده بود که من به او گفتم این چیست که پوشیده ای، برو و از تن بیرون کن» و کلی در این باره سخن گفت و به تحقیر جامه طبری پدر شعر نو فارسی پرداخت. شفیعی که آن هنگام حدود سی ویک دو سال داشت رو به من کرد و لبخندی زد. اما من این تعرض و تحقیر نیما یوشیج را فراموش نکرده ام. شفیعی هم هنوز شاش اش نگرفته بود تا به روی زبان ما غیر فارس ها بشاشد. این کار پارسال صورت گرفت.
بعدها در باره سخنان تحقیر آمیز مینوی نسبت به نیما که شامل شعرش هم می شد بسیار تامل کردم. یک زمانی طبرستانی ها – مازندرانی های مناطق کوهستانی – که دارای زبان، فرهنگ و جامه خاص خود هستند، گاه شورش هایی علیه حکومت مرکزی پهلوی اول می کردند که جنبه اتنیکی داشت. حتی احسان طبری نیز در جوانی در آنها شرکت کرده بود.
نیما یوشیج به فرهنگ بومی و ملی خود دلبستگی داشت و این را می توان هم در اشعار طبری و هم فارسی اش دید. این خصلت باعث شده بود تا بر خلاف شاعران ملیت چیره، در آثارش از فعل زشت عرب ستیزی، ترک ستیزی و دیگر ستیزی دور باشد. او از این بابت با نویسندگان ترک فارسی نویس همانند غلامحسین ساعدی و صمد بهرنگی مشابهت دارد.
در سال ۲۰۱۲ که محمود دولت آبادی به لندن آمده بود و در جایی سخنرانی داشت، من هم به هوای دوستی گذشته به آنجا رفتم. پس از پایان سخنرانی و خوش و بش و پرسیدن احوال دوستان اهل قلم در تهران، ناگاه از من پرسید: « آن دستار چیه که گاهی به سرت می کنی». چفیه را می گفت که گاه به گاه در مناسبت های مختلف می پوشم. گفتم: « این لباس محلی و ملی ما عرب هاست». ساکت شد و دیگر چیزی نگفت. من هم خداحافظی کردم و رفتم. گرچه دولت آبادی را نسبت به دیگر هم قلمان، کمتر عرب ستیز می دانستم اما حس کردم، این پدیده در جامعه ایران در سال های اخیر رشدی شگفت انگیز داشته اشت.
برگردیم به مجتبی مینوی (۱۲۸۲-۱۳۵۵ش) که بزرگ شده سامرای عراق و پدرش در آنجا طلبه علوم دینی بود، عربی را خوب می دانست اما از تحقیر هویت ملی نیما یوشیج و دیگر آثار و کارهای ادبی اش فهمیدم گرفتار عقده خودبرتر بینی پارسی است. او از موسسان رادیو بی بی سی فارسی در سال های پس از جنگ جهانی دوم در لندن بود. پوشش رادیویی تاجیکستان و افغانستان – به رغم وجود برنامه مستقل به زبان دری – توسط رادیو بی بی سی فارسی میراث مجتبی مینوی است. هم اکنون وقتی می بینم که رادیو- تلویزیون بی بی سی فارسی به حوادث این دو کشور بیش از برخی مناطق پیرامونی ایران اهمیت می دهد یا در اعلان اخبار هواشناسی، کابل و دوشنبه وهرات را بعد از تهران و اصفهان و مشهد و شیراز اعلام می کند و اهواز و زاهدان و سنندج و بوشهر را زیر سبیلی در می کند یاد او می افتم.( عكس نيما يوشيج در زادگاه اش يوش مازندران)

نویسنده:
یوسف عزیزی بنی طرف

نقدی بر ذهنیت ایرانی: خودحقیربینی در برابر اروپائیان و آمریکائیان و خودبزرگ بینی در برابر همسایگان
برخی تحلیلگران «خود حقیربینی در برابر اروپائیان و آمریکائیان و خودبزرگ بینی در برابر افغان ها، عرب ها و ترک ها» را از شاخص های ذهن و روان شناسی جمعی مسلط، و نه همگانی، در میان ایرانیان و از مولفه های پایدار فرهنگ غالب، و نه خرده فرهنگ ها، در ایران می دانند و برخورد تبعیض آمیز لایه هائی از مردم را با مهاجران افغانی بر همین زمینه توضیح می دهند.
هیچ تحقیق میدانی برای اثبات یا ابطال این برداشت وجود ندارد اما معتقدان بدان نه فقط به نمونه های گوناگون و مکرر گفتار و کردار برآمده از این ذهنیت و روان شناسی در نهادهای حکومتی و در میان لایه های گوناگون مردم استناد می کنند که از سکوت بسیاری از روشنفکران ایرانی در برابر این گونه برخوردها، از حضور توهم خودبرتربینی ایرانیان در بسیاری از آثار ادبی و هنری گذشته و معاصر، از رواج لطیفه های تحقیرآمیز علیه اقلیت ها و مهاجران، از ممنوعیت نانوشته ورود مهاجران افغانی و عراقی به شبکه مناسبات خانوادگی و دوستی و از تصویر رایج افغانی و عرب و ترک در شعور جمعی اکثریت نیز چون دلایلی برای تایید برداشت خود نام می برند.
احساس حقارت در برابر قدرتمند و خودبزرگ بینی در برابر ضعیفان از نمودارهای آسیب شناختی روان شناسانه انسان در جوامعی است که استبداد در ساخت و بافت سیاسی و اجتماعی و در فرهنگ و تاریخ آن ها نهادینه شده است.
اروپائیان و آمریکائیان در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی از ایران پیشرفته ترند و قدرت های اروپائی و آمریکا، از عصر ناصری به دوران قاجار تا انقلاب اسلامی، از تعیین کنندگان سرنوشت سیاسی ایران بودند. خودکوچک بینی ایرانیان در برابر جوامعی که آنان را برتر می دانند به مولفه ای مهم در روان شناسی جمعی بخش هائی از مردم بدل شده است.
بسیاری از ایرانیان از دوران مشروطه به بعد بر توهم تعلق به «نژاد آریائی» خود را نه با همسایگان خود که با اروپائیان همسنگ می پندارند. همذات پنداری با قدرت، مکانیزمی است که برای جبران ضعف ابداع می شود، تمایل ضعیف به یکی پنداشتن خود با قوی و جبران ضعف واقعی با تصورات و توهمات ذهنی، می تواند زمینه های فرهنگی و روانی همذات پنداری ایرانیان را با اروپائیان توضیح دهد.
اما تبیین خودبزرگ بینی در برابر همسایگان در فرهنگ غالب بر ایران به آسانی توضیح خودکوچک بینی آنان در برابر اروپائیان و امریکائیان نیست چرا که در این پدیده تصورات مبهم بر جای شاخص های روشن نشسته اند.
ایرانیان در تاریخ دراز خود در اغلب جنگ ها از همسایگان عرب، ترک و افغان خود شکست خورده و تحقیر شده اند. تحقیر و شکست در واقعیت می تواند به توهم برتری نسبت به فاتحان در ذهنیت و روان جمعی منجر شود.
تبلیغ و ترویج توهم برتری ایرانیان نسبت به ترک ها و عرب ها از مضامین اصلی شاهنامه فردوسی است. شاهنامه به روزگاری خلق شد که اعراب امپراطوری ساسانی را درهم پاشیده و خلفای عرب بر بخشی و سلسله های ترک تبار بر بخش دیگر ایران حکومت می کردند.
ایرانیان با شکست در جنگ با روسیه تزاری و با تسلط قدرت های استعماری بر کشور خود به دوران قاجار در یکی از افت ها و فرودهای تاریخی خود می زیستند. هم بدین دوران بود که برخی متفکران ایرانی «عصر طلائی» ایران باستان را به زمان حال احضار کردند. نفرت نژادپرستانه از عرب ها و ترک ها، که در توهم برخی نویسندگان به عصر طلائی ایرانیان پایان دادند، از مضامین اصلی برخی آثار صادق هدایت است که خلاق ترین و مدرن ترین نویسنده ایرانی به دوران خود بود.
پهلوی اول در روند بازسازی ملت و کشور به «عصر طلائی» و ایران باستان، افسانه برتری نژاد آریا و توهم آریائی بودن ایرانیان متوسل شد و پهلوی دوم نیز کمابیش همین تبلیغات را ادامه داد.
جمهوری اسلامی کوشید تا مفهوم ملت ایران را با «امت واحده اسلامی» جایگزین کند اما در برابر مقاومت ملی گرائی ایرانی شکست خورد. نفوذ و جاذبه ملی گرائی در میان ایرانیان در حدی است که برخی دولتمردان جمهوری اسلامی پس از سی سال تبلیغ «امت واحده اسلامی» برای کسب رای بیش تر به شعارهای ملی گرایانه متوسل شده و می کوشند تا با جاانداختن «ایران شیعه» ملی گرائی را با مذهب آشتی دهند.

نویسنده: فرج سرکوهی

شماری از شرکت‌کنندگان افغان کنسرت شادمهر عقیلی، آوازخوان ایرانی در واشنگن پایتخت آمریکا شکایت کرده‌اند که شادمهر در جریان کنسرتش گفته “اگر ایرانی نیستید، برید بیرون”.

این اظهارات شادمهر به سرعت در میان کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی پخش شد و شماری از آنها که از علاقمندان شادمهر هستند به انتقاد از او پرداختند.

شادمهر در پیام فیسبوکی به این انتقادها پاسخ داده و نوشته که او تنها خطاب به خانمی که “به من گفت حق ندارم آهنگ ای ایران را اجرا کنم، گفتم که اگر مایل نیستید، سالن را ترک کنید.”

شادمهر نوشته: “من ناراحت از این برخورد که آن را نوعی بی‌احترامی دیدم، تنها به این شخص خاص گفتم اگر مایل نیستید گوش کنید، سالن را ترک کنید. مخاطب من تنها این شخص خاص بود که میان اجرا به من اعتراض کرد. نه مخاطب من همه سالن بودند و نه خاستگاه من نوعی نگاه حذفی نسبت به کسانی است که ایرانی نیستند.”

“ای ایران” نام یکی از مشهورترین سرودهای میهنی و ملی‌گرایانه ساخته روح‌الله خالقی است که به سرود ملی غیررسمی ایرانیان هم معروف است.

شادمهر نوشته: “هدف از اجرای این سرود، همدردی با هموطنانم که در شرایط سخت اقتصادی و اجتماعی کنونی باید زندگی‌شان را بگذرانند است و من در این شرایط از مخاطبم انتظار همدلی و همدردی با ترانه‌ای داشتم که تبدیل به ترانه همدلی با مشکلات ایرانیان شده است.”

با وجود توضیح شادمهر ، کاربران افغان همچنان به انتقادهایشان از شادمهر ادامه داده و حتی شماری با نژاد پرست خواندن شادمهر خواهان عذرخواهی او از افغان‌ها شده‌اند.

گزارش از بی بی سی

تا همین هفتاد هشتاد سال پیش، اصطلاح ِ «فاشیست» نه تنها بار منفی نداشت و فحش نبود، بلکه لقبی غرورانگیز و خودساخته هم بود که یکی از «خر- مرد»ان قرن بیستم (به نام موسولینی)، بر خود و پیروان و حزبش نهاده‌بود.

اما در زمانه‌ی ما «فاشیست» دیگر یک فحش است و حتا خود فاشیست‌ها هم حاضر نیستند به آن نام خطابشان کنی! «فاشیسم» هم مثل اغلب اصطلاحات سیاسی و فلسفی که در گذر زمان از محتوای تاریخی ِ خود تهی می‌شوند، دیگر لزوماً به هیچ کدام از اصول اولیه‌ی خود ارجاع داده‌ نمی‌شود.

مثل تعبیر «سوفسطایی» و «سفسطه» که نام ِ خودساخته‌ی گروهی از بزرگترین فیلسوفان یونان باستان بود، اما اکنون «سفسطه‌گویی» و «سفسطه‌کردن» فحشی چندان متداول و تحقیرآمیز است که حتی «پروتاگوراس» بزرگ هم از آن برائت می‌جوید!

۲
«فاشیست» می تواند یک آدم کاملا معمولی و نرمال باشد: یک کارمند خوب. یک مغازه‌دار خوش‌اخلاق و منصف. یک نویسنده‌ی آبرومند. یک کارگر منضبط. یک دستفروش مظلوم. یک خواهر یا برادر مسئولیت‌پذیر و مهربان. یک نقاش محجوب اتریشی! و…
آنچه «آدم کاملا معمولی و نرمال» ِ بالا را «فاشیست» می‌کند، واکنش او به «خطر» یا «احساس ِ خطر» از جانب دیگران است! 

۳
تنها یک نمونه‌ی موقعیّت فاشیستی:
هر وقت از «سهم‌خواهی» ِ فرد یا افرادی که قبلا آن «سهم» را نداشته‌اند و در صورت ِ به‌دست‌آوردن آن «سهم»، از «سهم» ِ فعلی شما (که بیشتر از «سهم» ِ فعلی اوست) کم شود احساس خطر کنید و به مخالفت و مبارزه با او بپردازید، شما یک «فاشیست» هستید!
یک فاشیست ِ معمولی هم، انحصارطلب، تمامیت‌خواه ، زورگو و قدرت‌پرست است، اما تا زمانی که احساس خطر نکرده، هم خودش و هم دیگران از فاشیست‌بودن او بی‌خبر هستند. هر فرد اجتماع که موقعیت متزلزلی دارد یا در شرایط خاصی موقعیتش متزلزل شده و ممکن است تنزل موقعیت پیدا کند، می‌تواند به یک فاشیست‌ تمام عیار بدل شود!

۴
اصولا هر جا دیدید که در یک موقعیت ِ «برابر» و «مشخص»، نسبت به همسر یا فرزند یا برادر یا خواهر یا دوست یا همسایه یا همکار یا همشهری یا هموطن‌تان «حقوق» و «امتیازات» بیشتری دارید یا بر او مسلّط و حاکم هستید امّا ضمن این‌که از این تبعیض یا سلطه‌گری وجدانتان آزرده نیست بلکه در صورت «حق‌طلبی» ِ او احساس ناراحتی و مخالفت هم می‌کنید، بدانید که یک «فاشیست مخفی» هستید و با اولین حق‌طلبی او ممکن است به یک «تبهکار» تبدیل شوید!

رها بحرینی؛ حقوقدان در یادداشتی برای صفحه ناظران با اشاره به بحث های اخیر در فضای مجازی درباره قومیت/ ملیت ها در ایران به بحث اقلیت ها در ایران و تحلیل نوع نگاه جامعه به آن پرداخته است.

در روز شنبه ۲۰ مرداد سال 1397 سازمان عفو بین‌الملل گزارشی در مورد سرکوب مدافعان حقوق اقلیت ترک آذربایجانی ایران منتشر کرد و با اشاره به دستگیری حدود ۱۲۰ نفر و موارد متعدد شکنجه در یک ماه گذشته، خواهان آن شد که مقامات ایرانی تمام مدافعان حقوق اقلیت ترک آذربایجانی را آزاد و سرکوب تجمعات فرهنگی آنها را متوقف کنند. به دنبال انتشار این گزارش، تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی به استفاده از واژه “اقلیت” در گزارش عفو بین‌الملل اعتراض کردند. انتقادات مطرح شده را می‌توان به دو گروه تقسیم بندی کرد.

یک گروه با نگاه حمایتی از ترک‌های آذربایجان نوشتند که به یک جمعیت عظیم چند میلیونی نباید واژه “اقلیت” را اطلاق کرد، با این پیش فرض ضمنی که این واژه بار تحقیرآمیز دارد و به گفته‌ یک کاربر توییتر شایسته “یک ملت چند میلیونی” نیست. گروه دیگر، که به نظر بیشتر فارس زبان بودند، نوشتند که لزومی به قید اقلیت / اکثریت نیست، این دسته بندی‌ها از بنیان خطاست و بدین ترتیب انکار مسئله‌ای تبعیض اتنیکی علیه ترک‌های آذربایجانی را به ذهن متبادر ساختند.

مجموعه‌ این واکنش‌ها دو جنبه از بن‌بست‌های فکری در رابطه با مسئله اقلیت‌ها در ایران را برجسته ‌می‌کند:

۱) در میان فارس زبانان جامعه‌ ایرانی هنوز این میل قوی وجود دارد که ضرورت شناسایی و بررسی وضعیت گروه‎های اتنیکی در ایران به عنوان اقلیت‌های تحت تبعیض انکار شود. استدلال رایج چنین افرادی این است که ما همه انسان یا ما همه ایرانی هستیم و دسته بندی‌های اکثریت / اقلیت خطاست و مسئله اصلی نداشتن حکومت دموکراتیک در ایران است.

۲) اقلیت بودن آنقدر در جامعه ایران با حس حقارت همراه شده است که حتی گاهی خود اقلیت‌ها هم ترجیح می‌دهند از استفاده از این عبارت پرهیز کنند.

این وضعیت دقیقا برعکس رویکرد غالب در جوامعی است که دارای نظام‌های حقوقی لیبرال هستند و در آنها شناسایی گروه‌های تحت تبعیض به عنوان اقلیت امری مهم و ضروری تلقی شده و متضمن حمایت‌های ویژه می‌شود. در این نظام‌ها، گروه‎های تحت تبعیض از اینکه به عنوان اقلیت دسته بندی می‌شوند عموما اکراه ندارند و اتفاقا خواهان حفاظت‌های حقوقی هستند که به دنبال این دسته‌بندی جاری می‌شود.

اقلیت کیست و چه حقوقی دارد؟

در علوم انسانی جدید، واژه‌ “اقلیت‌” تنها مختص گروه‌هایی که از نظر آماری تعدادشان کمتر باشد نیست. “اقلیت” به گروه‌هایی نیز اشاره دارد که به خاطر ویژگی‌های زبانی، فرهنگی، نژادی، قومیتی، جنسیتی، جنسی و غیره، از نظر جایگاه اجتماعی، دسترسی به تحصیل و اشتغال و به طور کلی بهره‌مندی از حقوق انسانی در جایگاهی فرودست نسبت به یک گروه مسلط در جامعه قرار می‌گیرند.

از این منظر، ترک‎های آذربایجانی صرف نظر از تمام بحث‌ها و مناقشه‌های آماری در مورد جمعیت ترک زبانان و ترک تباران در ایران، همانند دیگر گروه‌های اتنیکی یا ملی در ایران از جمله کرد‌ها، عرب‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها، در تعریف اقلیت می‌گنجند و با تبعیض نژادی رو به رو هستند. مطابق ماده یک کنوانسیون بین‌المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی که ایران هم از اعضای آن است، “تبعیض‌ نژادی‌” اطلاق‌ می‌شود به‌ “هرگونه تمایز، ممنوعیت‌، محدودیت‌ و یا رجحانی‌ که‌ بر نژاد، رنگ، نسب، ملیت‌ یا قومیت‌ مبتنی‌ بوده‌ و هدف‌ یا اثر آن‌ از بین‌ بردن‌ و یا در معرض‌ تهدید و مخاطره‌ قراردادن‌ شناسایی‌، تمتع‌ و یا استیفاء در شرایط‌ مساوی‌ از حقوق‌ بشر و آزادی‌های‌ اساسی‌ … باشد.”

لذا بر خلاف تصور رایج در جامعه ایران، حتی اگر اقلیت های کرد، ترک یا بلوچ الزاما با نژاد متفاوتی دسته بندی نشوند، در صورت آن که تبعیضات علیه آنها در چارچوب تعریف فوق بگنجند، باز هم طبق اسناد بین‌المللی قربانیان “تبعیض نژادی” محسوب می‌شوند.

از جمله مصادیق این تبعیض علیه ترک‎های آذربایجانی که در گزارش به آن اشاره شده است، عبارتند از:

استفاده از زبان فارسی به عنوان تنها زبان تدریس در همه سطوح ابتدایی و متوسطه آموزش و پرورش

ایجاد محدودیت برای انتشار مطلب به زبان ترکی آذربایجانی

بی‌توجهی به مسائل اقتصادی مناطق اقلیت‌نشین

گفتارهای تبعیض‌آمیز و توهین آمیز، بخصوص در برنامه های تلویزیونی و رادیویی دولتی

حفظ زبان فارسی به عنوان تنها زبان رسمی برای ارائه خدمات اداری و دسترسی به سیستم قضایی

سرکوب گردهمایی‌های ترک‌های آذربایجانی برای تجلیل از تاریخ، فرهنگ و زبان خود

صدور احکام حبس برای فعالیت‌های مسالمت‌آمیزی نظیر برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری

متهم کردن مداوم مدافعان حقوق اقلیت‌ها به تنش‌زایی، ایجاد “تفرقه در میان ملت” و تضعیف تمامیت ارضی ایران

در چنین بستر اجتماعی و سیاسی، تاکید بر اقلیت بودن گروه‌های اتنیکی یا ملی فرودست در ایران از نظر حقوقی اهمیت دارد چون در حقوق بین‌الملل، اقلیت‌ها دارای حقوق مشخصی هستند.

برای مثال، ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که ایران عضو آن است، تصریح کرده است که اقلیتهای اتنیکی، مذهبی و زبانی باید از حق برخورداری از فرهنگ خود، اظهار و اجرای مذهب خود و استفاده از زبان خود برخوردار باشند. اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، دینی و زبانی مصوب مجمع عمومی سازمان ملل دولت‌ها را فرا خوانده است که اقدام‌های مثبت و ویژه‌ای را برای ایجاد موقعیت‌های مطلوب برای اقلیت‌ها به منظور یادگیری و ترویج زبان مادری‎شان اتخاذ کنند.

حذف صورت مسئله

اگر به دو بن بست فکری که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد بازگردیم، باید گفت پرهیز از اقلیت نامیدن گروه‌هایی که به خاطر ملیت، قومیت و زبان‌شان در جایگاه فرودست قرار داده شده‌اند، عملا توجه را از استانداردها و موازین بین المللی مربوط به حقوق اقلیت‌ها که برای ایران تعهدآور هستند دور می‌کند.

به علاوه، این اقدام مسئله تبعیض و تحقیر علیه گروه‎های اتنیکی تحت تبعیض را حل نمی‌کند بلکه اتفاقا حذف صورت مسئله است و تقویت کننده همان تفکر و فرهنگ تبعیض‌آمیزی که اقلیت بودن را تحقیر می‌کند و فرودست بودن آنها را طبیعی، عادی و اجتناب ناپذیر جلوه می‌دهد.

رفع تبعیض علیه اقلیت‌ها از مسیر انکار واقعیت به دست نمی‌آید. دسته بندی‌های اکثریت و اقلیت را مناسبات نابرابر قدرت ایجاد کرده‌اند و این مناسبات بر زندگی، امنیت و رفاه انسان‌های متعلق به گروه‌های اقلیت تاثیرات مخرب واقعی و ملموس گذاشته‌اند. این مناسبات و تاثیرات مخرب آن را باید مرئی کرد تا بتوان آنها را به چالش کشید. تظاهر به نبود این دسته بندی‌ها با شعارهایی نظیر ما همه ایرانی هستیم واقعیت تبعیض را به خودی خود دگرگون نمی‌کند. اصرار به اقلیت نبودن یا بزرگ‌تر جلوه دادن جمعیت آماری گروه مورد ستم هم افتادن به دام منطقی است که اقلیت بودن را مساوی حقیر بودن می‌گیرد.

راه حل عبور از تبعیض، درک صحیح از مفهوم اقلیت و توجه به استانداردهای بین‌المللی در زمینه حقوق اقلیت‌هاست. از این منظر دسته‌بندی ترک‌های آذربایجان ایران و سایر گروه‌های اتنیکی یا ملی تحت تبعیض به عنوان اقلیت، هم ضروری و هم مطلوب است؛ و البته امید این است که روزی اقلیت‌های تحت تبعیض تنها اقلیت‌های آماری شوند و از نظر بهره‌مندی از حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی، از جایگاهی کاملا برابر برخوردار باشند.

نویسنده: رها بحرینیحقوقدان

شش مرد هندو به اضافه یک روحانی به جرم دست داشتن در تجاوز جنسی و قتل یک دختر ۸ ساله مسلمان مجرم شناخته شدند. این مسئله تنشهای نژادی بین مسلمانان کوچی و هندوهای محل را افزایش داده است.

یک دادگاه در هند روز دوشنبه (۱۰ جون) شش مرد هندو را به اتهام دست داشتن در تجاوز جنسی و قتل آصفه، دختر ۸ ساله مسلمان، در ایالت جمو و کشمیر مجرم اعلام کرد.

سارنوال برای سه مرد و یک فرد روحانی به اتهام تجاوز و قتل این کودک درخواست اعدام و برای سه نفر دیگر به شامل دو پلیس به اتهام از بین بردن مدارک خواستار مجازات خفیفتر شده بود، اما دادگاه سه نفر از آنان را به حبس ابد و سه نفر دیگر از جمله دو پلیس را به پنج سال زندان محکوم کرد.

فرد هفتم به علت فقدان شواهد تبرئه شده و هشتمی که زیر سن قانونی بود، باید به طور جداگانه محاکمه شود.

مبین فاروقی، سارنوال(مامور) ، به خبرنگاران گفت که این محاکمه «پیروزی حقیقت است.» او افزود: «این دختر و خانواده اش امروز عدالت را به دست آوردند. ما از قضاوت راضی هستیم.»

وکیل مدافع متهمان گفته که در برابر حکم دادگاه استیناف خواهی می کند.

تجاوز جنسی سیاسی

آصفه متعلق به جامعه گوجر باکاروال، گروهی از مسلمانان کوچی در منطقه بود. بر اساس اتهام نامه سارنوال، این دختر کوچک در ماه ژانویه سال ۲۰۱۸ زمانی که در حال چراندن اسبها در جنگل بود، بیهوش و ربوده شد. او به روستایی در ناحیه کتهوا در یک معبد زندانی شده و به مدت پنج روز مورد تجاوز قرار گرفت.  سپس ربایندگان او را با سنگ به قتل رساندند و جسدش در یک جنگل نزدیک پیدا شد.

ولیس میگوید قتل این دختر بخشی از برنامه اخراج “باکاروالها” از منطقه ای بود که در آندر سال های اخیر بر سر زمین میان مسلمانان کوچی و هندوهای محلی منازعه به وجود آمده است.

شوک و خشم

این رویداد باعث اعتراضهای خشونت آمیز در ماه اپریل ۲۰۱۸ در جمو، منطقه تحت تسلط هندوها در جمو و کشمیر شد. در شهرهای سرینگر، دهلی جدید، ممبئی، بنگلو و سایر مناطق این کشور مردم به خیابان  آمدند و برای دختر قربانی خواستار عدالت شدند.

در همین حال، وکلا و سیاستمداران جمو که عمدتاً عضو حزب  بهاراتیا جانتا (بی جی پی) اند که هم اکنون بر سر قدرت است، برای حمایت از افراد متهم تجمع کردند.

اعتراض کنندگان خواهان رفع این اتهام برای متهمان از سوی پلیس شده و نسبت به روند قضایی هند اعتراض کردند.

هند سالها است از خشونت علیه زنان و کودکان رنج می برد. بر اساس آمار منابع دولتی از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میزان موارد تجاوز جنسی  ۶۰ درصد (۴۰ هزار مورد) افزایش یافته است. شمار زیادی از این گونه اتفاقات که در مناطق دوردست اتفاق میافتند، ثبت نشده باقی می مانند.

منبع:دویچه وله دری

فاشیسم چیست؟

فاشیسم یک ایدیولوژی ‪ اقتدار گرایانه‬ سیاسی است که برای به دست آوردن اهداف خود به بسیج توده ها میپردازد. و توده ها زمانی زیرلوای فاشیسم گرد می آیند که آنرا یگانه ناجی خود بدانند. به ویژه در زمانی که جنگ، بی امنیتی و فقر دامنگیر انهاشود، فاشیسم میتواند ازین وضع سود برده و از درماندگی ان عده مردمی که شعور شان درگرو یک شکم نان و یا یک روز امنیت درکوچه های شان است، سود برده و آنها را زیرلوای فاشیسم گرد بیاورد. چنانچه در سال 1922 نخستین دولت فاشیستی درایتالیا درشرایط نکبتبارامنیتی و فقرناشی از جنگ جهانی اول، به میان آمد و موسولینی توانست برسرنوشت مردم حاکم گردد.
فاشیسم منافع دولت یا حزب مربوط را بالاتر از منافع اجتماع وأفراد جامعه قرار میدهد. به سخن دیگر در جهانبینی فاشیستی فرد و جامعه فدای منافع دولت یا حزب می گردد كه رهبرى انرا به عهده دارد.
گرایش کلیدی درین جهانبینی عدم تحمل دیگران است، یعنی عدم تحمل مذاهب دیگر، زبان های دیگر، دیدگاه های سیاسی دیگر، نظام های اقتصادی دیگر، آیین های فرهنگی دیگر وغیره. یعنی وحدت ملی در یک نظام فاشیستی با تامین و تحمیل یگانه اخلاق، فرهنگ و مذهبی که حزب فاشیست یا دولت فاشیست به آن وابسته و دلبسته است امکان پذیر است و بس. فاشیسم وحدت ملی را در حذف و حل نمودن تمامی فرهنگ ها، مذاهب، نژاد ها و هویت های قومی دیگر و “غیرخودی” می بیند. اینجاست که برتری جویی و خود برتربینی برذهن و روان پیروان فاشیزم حاکم میگردد. آنها خود را “وارث” کشور، برترین نژاد ، بهترین قوم، برحق ترین حزب، و حتی برگزیدهء خدا میخوانند…
واما در تعریف کلی فاشیسم اندیشه، جنبش و یا نظام سیاسی است که ملت، و بسیارگاهی نژاد، را بالاتر ازفرد قرار داده خواهان یک حکومت مرکزی خودکامه زیر رهبری یک دکتاتور با تحمیل یک نظام اقتصادی و اجتماعی شدیداً کنترول شده وسرکوب هرگونه مخالفت با سرنیزه میباشد.
قانون در این گونه از حکومت ها کمترین ارزش و اعتباری ندارد و همواره قابل تغییر، تعویض، نقض و یا حتی قابلِ خرید است و حکمرانان هر آنچه می خواهند به اسمِ قانون انجام داده و هیچ نظارتی بر چگونگی کردارِ رهبرانِ یک دولت فاشیستی وجود ندارد.

بعد از گذشت نزدیک به 13 سال ، هنوز کسی بابت انتشار کاریکاتور سوسک در روزنامه ایران توضیحی به ملت آذربایجان نداده و عذرخواهی نکرده است!

گرچه امروزه توهین هایی را که ملت آذربایجان ایران به واسطه حضور تیم تیراختور در لیگ برتر فوتبال به نیابت از تفکر و فرهنگ و بینش مردم استان های میزبان در استادیوم ها شاهد است ، و رفتار فارس ها ، عرب ها و … از طریق دادن شعارها ، نصب پلاکارد ، نمایش بنرها و … در استادیوم ها ، روی کاریکاتور سوسک کشیده شده در روزنامه ایران ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۵ را سفید کرده ، اما یک موردی که شاخص و سند در این باره شده ، روزنامه های ایران”1385″ و طرح نو”1395″ مرتکب شدند. خرداد ماه ، ماه اعتراض ملت تورک آذربایجان به تفکرات شوونیستی و نژادپرستانه باقی مانده از سیاست های ” ملت سازی ” حاصل از تفکر ” یک ملت ، یک زبان و یک فرهنگ ” رژیم رضاخانی است.

یک سوال از افکار عمومی ، در سالگرد اعتراض به انتشار کاریکاتور توهین آمیز به ملت تورک آذربایجان توسط روزنامه ایران

چرا آنها ، آن كاريكاتور را كشيدند؟!

خردادماه ، ماهي است كه خيلي از اتفاقات اين مملكت در آن زاييده و شكل گرفته است و گمان بر اين است كه در آينده اين ماه بستر حوادث تاريخي در كشور ايران شده و باشد. خرداد مملو از انواع خاطرات شاد و غمگين براي آنهايي است كه در اين سرزمين بزرگ شده و مي شوند. در كنار خيلي از حوادث ، يك حادثه براي ملت آذربايجان كه چندين سال است از آن زجر مي كشند و نوعي خنجر از پشت خوردن از پايتخت نشين ها و تفکرات شوونیستی و نژادپرستانه مي دانند ، گران مي نمايد. روزهاي خرداد ماه روز هاي پر التهابي است كه به سختي بشود آن را فراموش و به راحتي از كنار آن گذشت. مروري بر آنچه كه در اين ماه بر آذربايجان گذشت:

کاریکاتور روزنامهٔ ایران در هفتهٔ نامه «ایران جمعه» ویژه نامه روزهای جمعه روزنامهٔ ایران (به صاحب امتیازی خبرگزاری جمهوری اسلامی) ۲۲ اردیبهشت ۱۳۸۵ در صفحهٔ کودک و نوجوان به صورت کمیک استریپی با عنوان «چه کنیم که سوسک‌ها سوسکمان نکنند» منتشر شد.

در این کمیک استریپ به زبان طنز در بارهٔ چگونگی مقابله با سوسک‌ها در قالب دو شخصیت سوسک و یک پسر نوجوان پرداخته شده بود. در تمامی کاریکاتورها سوسک به زبان فارسی سخن می‌گوید؛ اما در یکی از بخش‌ها در پاسخ به پسر نوجوان از کلمه تورکی «نمنه» (چی يا چه می‌گويی؟) استفاده می‌کند.

در متنی که در کنار کاریکاتور و تحت عنوان «گفتمان» آمده نوشته شده: «… مشکل اینجاست که سوسک زبان آدم حالیش نمی‌شه. دستور زبان سوسکی هم آن قدر سخته که هشتاد درصد خود سوسکهام بلد نیستن و ترجیح می‌دن به زبانهای دیگه حرف بزنن. وقتی سوسکا زبون خودشونو نمی‌فهمن شما چه جوری می‌خواین بفهمین؟! …» ^[۱]

این کاریکاتور سبب تظاهرات‌های گسترده در تهران توسط آذربايجاني هاي ساكن در آن شهر و مناطق تورک‌ ایران، دستگیری سردبیر ایران جمعه مهرداد قاسمفر و مانا نیستانی و توقیف روزنامهٔ ایران گردید.

 اعتراضات ملت آذربايجان

پس از انتشار کاریکاتور روزنامهٔ ایران، دامنهٔ اعتراضات علاوه بر شهرهای مختلف آذربایجان به تهران و سایر شهرهای داخلی ایران نیز کشیده شد. شماری از دانشجویان آذربايجاني در تهران از ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقهٔ نیمه‌شب سه‌شنبه ۲ خرداد ۱۳۸۵ تا ساعت ۵ صبح روز بعد در برابر درب اصلی کوی دانشگاه تهران تجمع کرده بودند که این تجمع در ساعت ۲۳ نیمه‌شب سه‌شنبه به اوج خود رسیده بود. دانشجویان آذربایجانی با راهپیمایی در مقابل دانشکده‌های مختلف دانشگاه تهران، این اقدام روزنامهٔ ایران را محکوم کرده بودند. ^[۲]

در حالی‌که متن روزنامهٔ ایران را بیش‌تر معترضان ندیده بودند، اما اخبار یا کپی كاريكاتور روزنامهٔ ایران که از تشبیه تورک‌های ایران به سوسک سخن می‌گفت، به نحو گسترده‌ای منتشر شده بود.^[۳] به گفته مدیر مسئول روزنامهٔ ایران، کپی كاريكاتور  روزنامه در شمارگان ۳۰۰٬۰۰۰ نسخه (حدود ده برابر تیراژ هفته‌نامهٔ ایران) روز جمعه در کشور و مخصوصاً در مناطق تورک‌زبان منتشر شد بود.^[۴]

در تبریز تظاهرات از ساعت ۴ بعد از ظهر از سمت دانشگاه تبریز و میدان نماز آغاز گردیده و به سمت استانداری آذربایجان شرقی ادامه پیدا کرد. تلاش نیروهای انتظامی برای جلوگیری از پیوستن دو گروه تظاهرکننده به درگیری میان دو طرف انجامید. ^[۵] [۶]

اعتراضات در اورمیه با دخالت نیروهای امنیتی و حمله به معترضان به خشونت کشیده شد و حرکت اعتراضی به سمت كنسولگري ترکیه و آتش‌زدن ساختمان روزنامهٔ ایران و صدا و سیمای ارومیه شد.

 توقیف روزنامه ایران و دستگیری روزنامه‌نگاران

در پی تظاهرات گسترده در تبریز و در دیگر شهرهای تورک ايران، هیات نظارت بر مطبوعات تشکیل جلسه اضطراری داد و روزنامه ایران را توقیف موقت و پرونده آن را را به دادسرا فرستاد. روزنامه ایران ۳۱ اردیبهشت عذرخواهی و اعلام کرده بود که مانا نیستانی را اخراج کرده‌است. ^[۸] پس از انتشار خبر توقیف بیانیه‌ای با عنوان «ما اهل ایرانیم» توسط کارکنان این روزنامه منتشر شد که در آن آمده بود:«ما اهل ایرانیم. اهل «ایران». در میان ما هم از جنس تورک است، هم از جنس کرد. هم از طایفه لر است، هم از تبار عرب. هم از سلسله بلوچ است، هم از سلاله عجم. و برای ما مباهات است که در خانواده «ایران» قاطبه مدیران، مجریان و خبرنگاران، خود افتخار انتساب به هموطنان آذری را دارند. دردناک‌تر از این چه می‌تواند بود که در چنین شرایطی به جفا و توهین به مام و ملیت خویش متهم شویم. ما خبرنگاران «ایران» از هر جا که هستیم، پیش و بیش از هر چیز یک ایرانی مسلمان هستیم.» ^[۹] سخنگوی قوه قضائیه نیز از صدور قرار بازداشت برای کارتونیست و سردبیر  ایران جمعه خبر داد. ^[۱۰]

فیروزی دادستان تبریز نیز اعلام کرد که علیه روزنامه ایران اعلام جرم کرده‌است. ^[۱۱]

توضیحات مانا نیستانی

وی پیرامون کاریکاتور مذکور گفت:”استفاده از واژه‌های «سنه‌نه» و «نه‌منه» که در دیالوگ سوسک آورده شده، اصطلاحاتی هستند که روزانه در زبان فارسی به کار گرفته می‌شوند و این نکته نشان از نفوذ زبان تورکی در زبان فارسی دارد. نکته دوم اینکه در همان صفحه یا صفحه ۲۰ روزنامه، کارتون‌های دیگری کشیده شده که قورباغه و سوسک با لهجه غلیظ تهرانی حرف می‌زنند، در حالی‌که حمل بر سوسک بودن تهرانی‌ها نشده است” ^[۱۲]

محاکمه و تبرئه روزنامه ایران

توقیف روزنامه ایران ۵ ماه ادامه یافت و سپس با تغییر کادر و مدیریت آن انتشار خود را از سر گرفت. غلامحسین اسلامی‌فر مدیر مسئول روزنامه نیز از اتهام ایجاد اختلاف بین اقشار جامعه و اهانت به مردم تورک‌زبان تبرئه شد. وی در دادگاه گفت: «شخصیت داستان و طنز در کاریکاتورهای دیگر مطلب مزبور به زبانهای رایج دیگری در کشور از جمله فارسی نیز سخن گفته و بدین ترتیب کاریکاتوریست قصد توهین به توک زبانان نداشته‌است.» ^[۱۳]

بازتاب در کشورهای دیگر

در کشور آذربایجان معترضان در مقابل سفارت ایران تجمع کرده و پرچم ایران را به آتش کشیدند. همچنین روزنامه‌های جمهوری آذربایجان ازتیترهایی همچون «رژیم ایران برادران ما را سرکوب کرد» ،«آذربایجان جنوبی به پا خاسته است» استفاده کردند. همچنین به گفته بی بی سی « روزنامه آینه نوشت:«رویارویی ملی در مجلس ایران» در صحن مجلس شورای اسلامی ایران، اکبر اعلمی نماینده تبریز شعر «تهران و تهرانی» از محمدحسین شهریار، شاعر نامدار معاصر آذربایجانی را خوانده که ترجیع بند آن با «الا تهرانیا … » آغاز می‌شود: ( منظور اين شعر پايتخت نشين هاي فارس زبان و مهاجراني است كه در تهران دچار استحاله فرهنگي شده و هويت و زبان خود را از ياد برده اند )

الا اي داور دانا تو ميداني که ايراني

چه منتها کشيد از دست اين تهران و تهراني

چه طرفي بست از ين جمعيت ايران جزپريشاني

چه داند رهبري سر گشته صحراي ناداني

چرا مردي کند دعوي کسي کو کمتر است اززن

الا تهرا نيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو اي بيمار ناداني چه هذيان و هدرگفتي

برشتي کله ماهي خور بطوسي کله خرگفتي

قمي را بد شمردي اصفهاني را بترگفتي

جوانمردان آذربايجان را ترک خرگفتي

ترا آتش زدند و خود بر آن آتش زدي دامن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو اهل پايتختي بايد اهل معرفت باشي

به فکر آبرو و افتخار مملکت باشي

چرا بيچاره مشدي وحشي و بي تربيت باشي

به نقص من چه خندي خود سرا پا منقصت باشي

مرا اين بس که ميدانم تميز دوست ازدشمن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو از کنج شير کش خانه و دکان سيرابي

بجز بد مستي و لاتي و الواطي چه دريابي

در اين کولز که ندهندت بجز ليسانس تون تابي

نخواهي بو علي سينا شد و بو نصرفارابي

بگاه ادعا گويي که ديپلم داري ازلندن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو عقل و هوش خود ديدي که در غوغاي شهريور

کشيدند از دو سو همسايگان در خاک ما لشکر

به نق و نال هم هر روز حال بد کني بدتر

کنون ترکيه بين و ناز شست ترکها بنگر

که چون ما ندندبا آن موقعيت از بلاايمن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

گمان کردم که با من همدل و همدين وهمدردي

بمردي با تو پيوستم ندانستم که نامردي

چه گويم بر سرم با نا جوانمردي چه آوردي

اگر مي خواستي عيب زبان هم رفع ميکردي

ولي ما را ندانستي بخود هم کيش و هم ميهن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو عقل و هوش خود ديدي که در غوغاي شهريور

کشيدند از دو سو همسايگان در خاک ما لشکر

به نق و نال هم هر روز حال بد کني بدتر

کنون ترکيه بين و تاز شست ترکها بنگر

که چون ما ندندبا آن موقعيت از بلاايمن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

گمان کردم که با من همدل و همدين وهمدردي

بمردي با تو پيوستم ندانستم که نامردي

چه گويم بر سرم با نا جوانمردي چه آوردي

اگر ميخواستي عيب زبان هم رفع ميکردي

ولي ما را ندانستي بخود هم کيش و هم ميهن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

بشهريور مه پارين که طيارات با تعجيل

فرو ميريخت چون طير ابا بيلم بسرسجيل

چه گويم اي همه ساز تو بيقانون و هردمبيل

تو را يکشب نشد ساز و نوا در راديوتعطيل

ترا تنبور و تنبک بر فلک ميشد مرا شيون

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

بقفقازم برادر خواند با خود مردم قفقاز

چو در ترکيه رفتم وه چه حرمت ديدم واعزاز

بتهران آمدم نشناختي از دشمنانم باز

من آخر سالها سر باز ايران بودم و جانباز

چرا پس روز را شب خواني و افرشته اهريمن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

بدستم تا سلاحي بود راه دشمنان بستم

عدو را تا که ننشاندم بجاي از پا ي نشستم

بکام دشمنان آخر گرفتي تيغ ازدستم

چنان پيوند بگسستي که پيوستن نيارستم

کنون تنها علي مانده است و حوضش چشم ماروشن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

چو استاد دغل سنگ محک بر سکه مازد

ترا تنها پذيرفت و مرا از امتحان وا زد

سپس در چشم تو تهران به جاي مملکت جازد

چو تهران نيز تنها ديد با جمعي به تنهازد

تو اين درس خيانت را روان بودي و من کودن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

چو خواهد دشمني بنياد قومي را براندازد

نخست آن جمع را از هم پريشان و جداسازد

چو تنها کرد هر يک را به تنهايي بدوتازد

چنان اندازدش از پا که ديگر سر نيفرازد

تو بودي آنکه دشمن را ندانستي فريب وفن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

چرا با دوستدارانت عناد و کين و لج باشد

چرا بيچاره آذربايجان عضو فلج باشد

مگر پنداشتي ايران ز تهران تا کرج باشد

هنوز از ماست ايران را اگر روزي فرج باشد

تو گل را خار ميبيني و گلشن را همه گلخن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

تو را تا ترک آذربايجان بود و خراسان بود

کجا بارت بدين سنگيني و کارت بدين سان بود

چه شد کرد و لر ياغي کزو هر مشکل آسان بود

کجا شد ايل قشقايي کزو دشمن هراسان بود

کنون اي پهلوان چوني نه تيري ماند و ني جوشن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

کنون گندم نه از سمنان فراز آيد نه اززنجان

نه ماهي و برنج از رشت و ني چايي زلاهيجان

از اين قحط و غلا مشکل تواني وارهاندن جان

مگر در قصه ها خواني حديث زيره کرمان

دگر انبانه از گندم تهي شد ديزي ازبنشن

الا تهرانيا انصاف ميکن خر تويي يامن

خواندن این شعر باعث چنان درگیری میان نمایندگان ترک و فارس در مجلس شده که باعث گردید پلیس برای پایان دادن به آن وارد صحن مجلس شود، در حالی که خبرنگاران پارلمانی در تهران می‌گویند اکبر اعلمی موفق شد شعر را تا آخر بخواند و تنها مسئله‌ای که با آن مواجه شد، تذکر رئیس مجلس بود.» ^[۱۷]

این در حالی است که رسانه های فارسی زبان و اپوزسیون با بایکوت خبری و سکوت در برابر این حرکت نژادپرستی حمایت خود را از این برنامه اعلام کرد.

لازم به ذکر است در اعتراضات سال 85 در شهر های آذربایجان نزدیک به 50 نفر کشته شده و بیش از 2000 نفر زخمی و 3000 نفر دستگیر شدند. و بعد از گذشت 13 سال هنوز کسی پاسخگوی این برنامه و توهین به تورکها نشده است.

حالا خود با توجه به شرايط حاكم در فضاي فرهنگي و سياسي كشور ايران قضاوت كنيد چرا روز به روز نژادپرستی علیه ملل دیگر در ایران رو به افزایش است  ملل در چشمان مرکز گراا به عنوان شهروند درجه دوم حساب می شود:

چرا آنها ، آن كاريكاتور را كشيدند؟!