سال ٢٠١٩ که واپسین ساعات آن را سپری میکنیم، سالی بود که فریاد «بهخانه برگرد» خطاب به مهاجران در سطح جهان رساتر شد. این فریادی بود که شامل مسلمانان آواره شده سوریهای، مسلمانان روهینگیایی رانده شده از میانمار و هزاران هزار افغان میشد که در جایجای خاورمیانه ساکن شدهاند تا از افراطگریهای طالبان مصون بمانند. با این حال کارشناسان به پناهندگان که ممکن است گول تبلیغات جاری را بخورند و به کشور خود رجعت کنند، هشدار دادهاند که تفاوتی بزرگ در سیستمهای زندگی آنان نسبت به زمان گریزشان به وجود نیامده و «در» هنوز روی همان پاشنه میچرخد.
دولت ترکیه که 3.7 میلیون آواره سوریهای در خاک این کشور سکنی گزیدهاند، بارها از آنان خواستهاست ترکیه را ترک گویند و به نقاط امنی که در شمال شرق این کشور تعیین و اعلام شده، کوچ کنند ولی سوریها با توجه به استمرار ناامنی در بخشهایی عمده از این کشور از این کار احتراز کردهاند. در ماه جولای مقامهای میانمار به یکی از بزرگترین مجامع اسکان مهاجران در بنگلادش که آن را «بازار کاکس» نامیدهاند، سرزدند و بهمسلمانان روهینگیایی که برای رهایی از خشونت سربازان میانماری به این مجمع پناه آوردهاند، اطمینان دادند که در صورت بازگشت به کشور زادگاهشان متضرر نخواهند شد ولی بسیاری از روهینگیاییها مایل به رجعت نیستند زیرا در کشور ثانوی خویش خانه و کاشانهای ایمنتر را به راه انداختهاند و نمیارزد که آن را به رایگان رها کنند.آن دسته از مهاجران افغان که گذرشان به اروپا افتاده است. در قبال درخواستهای بیشمار برای رجعت به کشور خود متذکر شدهاند که شاید فقط مرگ در آنجا در کمینشان باشد و اگر در نظر بگیریم که آمارگیری سازمان ملل نشان میدهد در١٠ ماه اول سال ٢٠١٩بیش از ٨٢٠٠ شهروند غیر مسلح در افغانستان طی درگیریهای غیر ضروری و فقط به سبب برخی تندرویها جان باختند، دفاعیه مهاجران افغان از خود منطقی نشان میدهد. در همین حال در لیبی، شرایط اینکشور چند پاره شده برای پذیرش و اسکان مهاجران هر روز بدتر و ضعیفتر از گذشته میشود و گزارشهای زیادی درباره تعدی و شکنجه و حتی قتل مهاجران در کمپهای این کشور منتشر شده است. شماری از مهاجران، پشیمان شده و قصد خروج از لیبی را داشتهاند اما توسط گاردهای مرزی این کشور به شکل بدی تأدیب و سرکوب شدهاند.
در سال رو به اتمام میلادی، نزدیک به ١٣٠٠ مهاجر و آواره از کشورهای مختلف در حال تلاش برای عبور متفاوت جان باختند تا برای پنجمین سال متوالی حداقل هزار فقره مرگ برای این قبیل مهاجران پاک باخته روی آبهای ناایمن مدیترانه شکل بگیرد ولی از هر مکانی خطرناکتر- لیبی است که چه در زمان ورود به آن و چه هنگام پشیمانی و بازگشت، شلیکهای مرگ آسا گاردهای مرزی امانی به شما نخواهد داد. در شمال اروپا که ابتدا به شکلی بیمهار و محاسبه نشده درهای خود را به روی مهاجران آسیایی گشود، خطر اخراج این افراد شدت گرفته زیرا دولتها مقابل این اعتراض منطقی اتباع این کشورها قرار گرفتهاند که چرا «بهشت آرامما» را به آوارههای نامطمئن سپردهاید. در همین روند شمار مرگ و میرها در بین پناهجویان آسیایی مستقر شده در اروپا در سال ٢٠١٩ پنج در صد رشد داشته و هیچ توضیح دقیقی هم در این خصوص ارائه نشده است.
در نگاهی به امریکای جنوبی باید متذکر شد امسال صدها نفر هنگام فرار از ونزوئلا جان خود را از دستدادند و قدری دورتر در دریای کاراییب و هنگام تردد پناهجویان ٦٦٠ مرد و زن و کودک اسیر حوادث و غرق شدن، حتی در امریکا که مراقبتهای مرزی شدیدتر است و هر سال هزاران پناهجو لب مرز از ورود به این کشور منع میشوند. چند فقره مرگ دلخراش در سال ٢٠١٩گزارش شده است. مجموعه این رویدادها ناظران و البته پناهجویان را متقاعد کرده که در درجه اول از سفر به قصد پناهندگی پرهیز کنند زیرا کشور ثانویه لزوماً مکان امنتری نسبت به مبدأ حرکت آنها نیست و ثانیاً اگر در جایی مستقر شدند، فریاد «مهاجر، برگرد» را جدی نگیرند. زیرا ناقوس مرگ هنوز در کشور آنها پرطنین است.
آنیلا صفدر و بیل فریلیک
مترجم: وصال روحانی
منبع: AL Jazeera.com