خشونت علیه افغانها در ایران!
برخی تحلیلگران معتقدند که پشت خشونتهای روزهای اخیر در قبال شهروندان افغان حکومت ایران قرار دارد، آنها در عینحال نگرانند که اهانت و هتک حرمت نسبت به مهاجران افغان به یک رفتار اجتماعی در میان گروهی از مردم تبدیل شود.
برخی از نهادهای دولتی به خصوص در استانها هم در تشدید فضای اهانت و آزار اتباع افغان سنگ تمام گذاشته و فروشندگان مواد غذایی، نانوایی ها و تاکسی ها را ملزم کرده اند که به «اتباع خارجی غیرمجاز» خدمات ارائه ندهند و پیش از فروش یا ارایه خدمات از اتباع خارجی کارت اقامت بخواهند!
غلامرضا غلامی، مدیر کل اتباع و مهاجرین خارجی استانداری فارس دلیل اعمال چنین روشی را “حفظ بهداشت” مردم و جلوگیری از «خطر بیماریهای واگیردار» عنوان کرده است. بنا بر دستورالعمل او «هر یک از شهروندان برای اطمینان یافتن از ناقل نبودن اتباع خارجی که در اماکن عمومی از جمله اتوبوس و وسایل نقلیه و صف نانوایی ها حضور مییابند، میتوانند مشخصات هویتی اتباع را مطالبه و رؤیت کنند و اتباع نیز ملزم به همراه داشتن کارت و مجوز اقامت قانونی خود هستند.»
تشویق مردم به برخوردهایی از این دست، خاطره بیگانهستیزی و نژادپرستی در قرن گذشته را زنده میکند. در این میان دولت افغانستان خواهان روشن شدن جنایت رخ داده در یزد شده است و انتقادهایی هم به خشونتهای روزهای اخیر در یزد کرده، اما این انتقادها در بعد سیاسی انعکاس چندانی نیافتهاند. دویچهوله فارسی در این خصوص با عارف فرهمند، خبرنگار و تحلیلگر از بخش دری دویچه وله گفتگو کرده است.
دویچهوله: دولت افغانستان بیشتر موضع دفاعی گرفته، یعنی خواسته که ابتدا روشن شود که آیا متهم به جنایتی که در قبال یک دختر ۱۸ ساله ایرانی رخ داده واقعا افغان است یا نه. در حالی که اگر خشونتهایی بنا به گزارش رسانههای افغانستان بعد از تجاوز یادشده رخ داده صحت داشته باشد، انتظار میرود که دولت افغانستان این گونه اعمال نسبت به شهروندان افغان را صریحا محکوم کند واز دولت ایران به طور مشخص پاسخ بخواهد؟
عارف فرهمند: روابط افغانستان و ایران در مجموع در دهسال گذشته به شکلی بوده که در سطح سیاسی مقامها کوشش کردهاند وانمود کنند که دارای روابط بسیار دوستانه و محکمی هستند. اما قضایا نشان میدهد که روابط حداقل در سطح سیاسی میان افغانستان و ایران چنان هم دوستانه نیست. هیئتهایی که از پارلمان افغانستان و از برخی وزارتخانههای افغانستان به ایران رفتند و برگشتند، حتی نتوانستند به زندانیان افغان در زندانهای ایران دسترسی پیدا کنند. بنابراین دولت افغانستان در یک ناگزیری قرار دارد. در نهایت امر هم اگر دولت افغانستان بخواهد با صراحت تمام عمل کند، ایران بر موضعاش مبنی بر اخراج مهاجرین افغان پافشاری خواهد کرد و اخراج حدود دو و یا بیش از دو میلیون مهاجر افغان در شرایط کنونی به یک بحران کلان انسانی در افغانستان منجر میشود. از اینجاست که واکنش محتاطانهی دولت افغانستان توجیه میشود. البته حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان در یکی از سخنرانیهای خود درباره مناسبات با کشورهای همسایه گفت که حکومت افغانستان در روابطی که در دهسال گذشته با غرب و بهخصوص با ایالات متحده آمریکا داشته، هزینه هم پرداخته است که اشارهاش به همین مسائل با همسایگانش بود.
اتفاقاً به نکتهای اشاره کردید که سئوال بعدی من هم در همان رابطه است. در پارهای از تحلیلها این طور مطرح میشود که حکومت ایران در بهوجود آمدن چنین خشونتهایی نقش دارد، آن هم به همان دلیلی که شما اشاره کردید. در مقابل، حکومت ایران هم معتقد است که خیلی از اخبار و گزارشهایی که داده میشود، به نوعی جوسازی و تبلیغات علیه ایران است.
تلاش دولت ایران این بود که مانع امضای توافقنامهی استراتژیک میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا شود. قضیه تا حد یک بحث آشکار جلو رفت. تا جاییکه سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل به رئیس مجلس سنای پارلمان افغانستان گفت اگر پارلمان افغانستان سند توافقنامهی استراتژیک میان کابل و واشنگتن را تأیید کند، آنها مهاجرین افغان را به اجبار اخراج خواهند کرد. یعنی تهدید کرد. از سوی دیگرهم اگر شما بر اظهارات مقامات ایران در این ارتباط توجه کرده باشید، آنها با صراحت تمام مخالفت خود را با چنین پیمان یا توافقنامهی استراتژیکی ابراز کردهاند و رسانههایی که در افغانستان به کسب حمایت از ایران متهم هستند، عملاً در این زمینه فعالیت کردهاند. ایران با زیر فشار قراردادن افغانستان در واقع میخواهد به صورت غیرمستقیم بر ایالات متحده آمریکا و اعضای ناتو فشار وارد کنند که در افغانستان در یک مأموریت ۱۱ ساله در حال مبارزه با شورشگری و تأمین امنیت هستند.