اگر کارگران افغان نباشند، اقتصاد ایران چه میشود؟
براساس آخرین آمارها، ۹۵ درصد مهاجران ایران را افغان‌ها تشکیل میدهند. شغل عمده آنها کارگری است و کارفرمایان ایرانی‌ها هم بیشتر به دلایل اقتصادی سعی میکنند از آنها استفاده کنند. اگر افغان‌ها از ایران بروند، چه اتفاقی برای اقتصاد کشور رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد؟
براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۹۵، حدود یک میلیون و ۵۸۴ هزار افغان، ۳۴ هزار و ۵۰۰ عراقی و ۱۴ هزار و ۳۲۰ پاکستانی در ایران زندگی میکنند. این یعنی بیش از ۹۵ درصد جمعیت مهاجران ایران تبعه افغانستان هستند. استان‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی تهران، خراسان رضوی و قم بیشترین مهاجران را در خود جای داده‌اند که البته بسته به نوع تابعیت، این جمعیت متفاوت است. آمارها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد بیشترین مهاجران افغان کشور در تهران سکونت دارند و تعدادشان به ۵۱۵ هزار و ۵۰۰ نفر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد. شغل عمده این مهاجران کارگری است و به دلیل شرایط خاص از جمله حقوق کمتر، کار بیشتر و نخواستن بیمه و… بیشتر از کارگران ایرانی در کارهایی نظیر ساختمان‌سازی به کار گرفته میشوند.
علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گوید: «کارگران افغان در دو بخش بیش از سایر بخش‌ها فعال هستند. نخست در کارهای موقت و دوم در کارهای سخت و سنگین مانند کوره‌پزخانه‌ها. ویژگی‌های جمعیتی ما به لحاظ نیروی انسانی دو مورد است: نخست نیروی کار سخت و کار موقت و دوم نیروی کار متخصص. اگر نیروی کار متخصص را کنار بگذاریم، نیروی کار سخت و موقت نداریم. اگر این نیروها حذف شوند، جایگزینی ندارند و ممکن است آن بخش‌ها با رکود مواجه شوند. به‌علاوه کارفرماهای آن بخش‌ها مجبور میشوند نرخ دستمزد را افزایش بدهند و اگر برایشان مقرون‌به‌صرفه نباشد هزینه تولید بالا می‌رود که در هزینه تمام‌شده در بخشهای ساختمانی و بخشهای مختلف نظیر چرم‌سازی تأثیر می‌گذارد.»
سعیدی با بیان اینکه ایرانی‌ها کارهایی را که افغان‌ها میکنند انجام نمی‌دهند، ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد: «فقط نیروهای کار افغان آن کارها را انجام میدهند. کارفرما هم اگر این نیروها نباشند با مشکل مواجه میشود. در واقع نیروی کار افغان خودش را به عنوان یک واقعیت به اقتصاد ما تحمیل کرده‌است. این حرف که «نیروی کار افغان موجب افزایش بیکاری شده و باید بیرون شوند» هم شعار است و با واقعیت فاصله زیادی دارد. این نیرو به اقتصاد ما خدمت میکند و اگر نباشد موجب رکود اقتصادی میشود. بخشهایی که مردم نیاز دارند که هزینه تولید آن پایین باشد، همان بخشهایی هستند که نیروی افغان در آن مشغول به کارند.» این جامعه‌شناس معتقد است «حداقل دستمزد و بیمه با حضور کارگران افغان نصف میشود؛ یعنی معامله‌هایی که با کارگر افغان میکنند اغلب با نصف همان مبلغ انجام میشود و این تأثیر زیادی روی هزینه تولید می‌گذارد. نکته اینجاست که کارگر افغان چون حقوق اجتماعی‌اش در ایران به رسمیت شناخته نمی‌شود، مخالفتی هم با کارفرما نمی‌کند و نیروی کار سربه‌راه و آرامی است.»
به اعتقاد کارشناسان، اگر کارگران افغان در ایران نباشند، چرخ اقتصاد در بخشهایی که نیاز به هزینه کمتر دارد، از حرکت می‌ایستد. البته برخی نیز معتقدند افغان‌ها باید ایران را ترک کنند چون باعث رشد بیکاری در کشور میشوند. عمده اتباع افغان به عنوان کارگران ساختمانی فعالیت میکنند. حقوق ۳۰ تا ۴۰ درصد پایین‌تر آنها نسبت به کارگر ایرانی باعث شده کارفرمایان بیشتر، از آنها استفاده کنند. شواهد نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد اگر این نیروهای کار در ایران نباشند، رکود بر تعدادی از بخشهای مهم حاکم میشود.
