گفت‌‌وگوی اختصاصی سازمان مبارزه با نژادپرستی و افترا (آرادا) با خانم سیمین صبری، به مناسبتروز جهانی زن
۸ مارس روزی است که زنان جهان بدون توجه به گرایشات مختلف فکری، عقیدتی، نژادی و … به یادآوری موفقیت ها و دستاوردهای شان می پردازند. در حقیقت، این روز مجالی است برای نگاه کردن به فعالیت های پیشین در راستای حرکت های پیش رو برای باز کردن راه در جهت شکوفایی استعدادها و فرصت هایی که در انتظار نسل آینده زنان است. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۶ مجمع جهانی اقتصاد در خصوص شکاف جنسیتی، ایران یکی از ضعیف ترین رتبه‌ها را در میان ۱۴۴ کشور مورد بررسی در جهان دارد، یعنی تنها ۵ کشور در وضعیتی بدتر قرار دارند. آنچه در پی می‌آید گفتگویی است که سازمان مبارزه با نژادپرستی و افترا (آرادا) با خانم سیمین صبری پیرامون تبعیض جنسی در ایران، انجام داده‌است.
خانم سیمین صبری فعال ملی ترک آذربایجانی و فعال حقوق زن، حقوق بشر است. وی فارغ التحصیل رشته روانپزشکی دانشکده پزشکی اسلو (نروژ) بوده و اکنون به عنوان متخصص در رشته روانپزشکی در نروژ مشغول کار می باشد.
سیمین صبری: نمادها، پله های ملایم و قابل استفاده در برابر یک نظام دیکتاتوری خشن می باشند.
خانم صبری، بانوان ایرانی مشکلات و تبعیضات فراوانی را به واسطه قوانین مختلف، عرف و شرع در زمینه ارث، حق حضانت اولاد، شهادت در دادگاه، حق طلاق، حق خروج از کشور، دیه، حجاب اجباری و … متحمل می شوند، اما محور اصلی اعتراضات بانوان مقوله حجاب اجباری است، این موضوع را چگونه ارزیابی می فرمائید؟
– بله همانطور که اشاره فرمودید بانوان در ایران دچار تبعیض ها و محرومیتهای فراوانی هستند و به نظر من اینکه مبارزه با حجاب اجباری در کانون مبارزات زنان قرار دارد به این خاطر آن است که مبارزه با این بیعدالتی راحتتر و امکان پذیرتر است. حجاب اجباری تعرض به حقوق فردی و گروهی زنان است و اعتراض به آن به اشکال گوناگون در اماکن عمومی و خصوصی قابل اجراست.
بانوان ایرانی، پیشتاز در مبارزه علیه تبعیض و حجاب اجباری بودند و همانگونه که مستحضر هستید نوع جدیدی از اعتراض تحت عنوان دختران خیابان انقلاب شکل گرفته است، نظر شما در این خصوص چیست؟
– قبل از هر چیز می خواهم اشاره ای داشته باشم به نمادها، گاهی اوقات نمادها نقش بزرگی را در بسیج توده ای ایفا می کنند مثل آنچه در جریان سرکوب دانشجویان بنگلادش که خواهان آموزش به زبان مادری بودند اتفاق افتاد و به جائی رسید که بیست و یکم فوریه بعنوان روز جهانی زبان مادری ثبت تقویم یونسکو شد. بعضی حرکتها و تصاویر به حالت سمبل و نماد در می آیند، مبارزه با حجاب اجباری یک اعتراض مسالمت آمیز است و هیچ چیزی بهتر از کاری که خانم ویدا موحد در خیابان انقلاب تهران انجام داد نیست. خانم موحد روسری خود را از سر برداشت و آن را به یک چوب آویزان کرد و بر روی یک سکو ایستاد و با اینکار در واقع توپ را به زمین حریف فرستاد و منتظر عکس العمل طرف مقابل شد و در نهایت برخورد با این خانم و بازداشتش سر و صدای زیادی در داخل و خارج ایران به راه انداخت و خانم نسرین ستوده هم پیگیر پرونده ایشان شدند.
حرکت اعتراضی خانم موحد تبدیل به نمادی از مبارزه با حجاب اجباری شد و در عرض مدت کوتاهی تمامی رسانه ها پر شدند از تصاویر مربوط به ایشان و این نماد به سرعت در سطح جامعه تکثیر و تکرار شد و حتی اعتراض مسئولین حکومت به حرکت ایشان منتج به باز شدن فضای گفتمان در داخل و خارج کشور گردید. به نظر من اینگونه نمادها، پله های ملایم و قابل استفاده در برابر یک نظام دیکتاتوری خشن می باشند.
بخشی از تبعیض جنسیتی در ایران، ناشی از شرع و عرف بوده و مورد پذیرش بخش بزرگی از جامعه است، وضعیت حمایت آقایان و بخش های مختلف جامعه از حرکت و جنبش زنان علیه تبعیض، را چگونه ارزیابی می کنید؟
– صحبت از فمنیسم و برابری حقوق زن و مرد در ایران شاید زود باشد، ما هنوز در الفبای موضوع هستیم ولی این به معنای آن نیست که باید ساکت بمانیم و اعتراض نکنیم. زنان در ایران با موانع بسیار زیادی روبرو هستند و روی کار آمدن حکومت دینی و اسلامی شدن قوانین بر حجم مشکلات افزوده است.
در زمینه حمایت آقایان از جنبش اعتراضی زنان در ایران بطور کلی میتوان گفت از یکسو باورهای مذهبی و از سوی دیگر منافع مادی و اجتماعی ناشی از تبعیض جنسیتی که نصیب آقایان شده، باعث گردیده تا شاهد آن باشیم که حتی افرادی که سالها برای دموکراسی و حقوق مساوی فعالیت نموده اند زمانی که شخصا برایشان بحث منافع مادی و اجتماعی پیش می آید دست کمی از روحانیون و مذهبیون ندارند و از همین جا میتوان موضع و رفتار اکثریت آقایان را قضاوت نمود.
آقایان با توجیه احترام به قانون از قوانین ارث و سایر قوانین تبعیض آمیز جنسی حمایت نموده و از منافع این قوانین استفاده می نمایند بعنوان مثال نیلوفر اردلان، از ملی‌پوشان باسابقه فوتبال ایران، در نخستین حضور تیم ایران در جام ملت‌های آسیا به دلیل عدم موافقت همسر ایشان با خروج وی از کشور، از فهرست تیم ملی حذف شدند یا خانم زهرا نعمتی که پرچمدار بازی‌های المپیک ۲۰۱۶ ریو و قهرمان پارالمپیک در رشته تیر و کمان بود، به درخواست همسرش ممنوع الخروج شد.
بطور کلی می توان گفت: در حمایت آقایان از جنبش اعتراضی زنان، پیشرفت چندانی را مشاهده نمی کنیم.
راهکار های پیشنهادی شما برای موفقیت جنبش اعتراضی زنان در مبارزه علیه تبعیض جنسیتی و حجاب چیست؟
– ترکیب مبارزه برای دموکراسی با مبارزه برای حقوق زنان و آگاهی بخشی در زمینه نابرابری جنسی راهکاری امکان پذیر است، به نظر من هر حرکتی که در جهت احقاق حقوق زبانی و فرهنگی اتنیکهای ایرانی وجود دارد باید از حقوق زنان نیز سخن بگوید و مشکلات زنان جامعه خود را به زبان جامعه خود و با توجه به شرائط آن جامعه برای مردان و زنان بیان کند. شکل بیان موضوع در هر جامعه متفاوت است باید تلاش شود تا بحث ستم جنسی به ساده ترین شکل ممکن مطرح گردد.
در پایان یادآوری می کنم با توجه به چهل سال حکومت دینی، سدهای بسیاری باید شکسته شوند تا وارد بحث برابری زن و مرد بشویم.
