کودکان کار در شرایطی سخت، پرریسک و خشن
در حالی که از کودکان کار و مخصوصا از کار در خیابان توسط کودکان، به عنوان یک مشکل جهانی نام برده می‌شود، در ایران پژوهش‌ها و یافته‌ها نشان می‌دهد که کسب درآمد برای کمک به معاش خانواده، عامل اصلی ایجاد پدیده‌ای به نام «کودکان کار» است؛ اما عدم دسترسی این دسته از کودکان به آموزش و شرایط نابسامان خانواده، مانند خشونت و اعتیاد و نگرش‌های فرهنگی ـ که همگی نتیجه بی‌مبالاتی مسئولان حکومتی در هر کشوری هستند ـ نیز به درجات مختلف، در کشانده شدن گروه‌های مختلف قومی کودکان به کار نقش دارند. این دسته از کودکان، در معرض آسیب‌های متعدد جسمی، جنسی و روانی، به ویژه خشونت در خانواده و بیرون از خانواده قرار دارند.
در حوزة سیاست‌گذاری‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی، کودکان خیابانی که بخش بزرگی از کودکان کار را تشکیل می‌دهند، عموماً «به حاشیه‌رانده شده» یا «در انزوای اجتماعی» درنظر گرفته می‌شوند.
در ایران نیز مسئلة کودکان کار مخصوصا آن دسته که به کودکان خیابانی معروف هستند، از دهة هفتاد در شهرهای بزرگ کشور رواج یافته و مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.
بر این اساس نقش اصلی را در خیابانی‌شدن کودکان ، مشکلات اقتصادی خانواده، بازی می‌کند. در این میان کار کودکان در خیابان، در پایتخت و بسیاری از شهرهای بزرگ، مشکلی جدی است. کودکان خیابانی، به دلیل شرایط کار و زندگی در خیابان، در معرض پیامدهای نامطلوب سلامت جسمی، روانی، جنسی و خطرهای اجتماعی قرار دارند.
با این مقدمه، مطلع شدیم که رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران اخیرا به این واقعیت اینچنین اعتراف کرده است که شهر تهران برای کودکان، به‌ویژه کودکان کار «خشن و پرخطر» است.
وی تلویحا تلاش دولت تحت عنوان «توسعه و ساماندهی کودکان کار» بدون اینکه در مقیاس استان باشد را به پنهان کردن زخم، تشبیه می‌کند. کاری که نه تنها مشکلی از سطح شهر برطرف نخواهد کرد، بلکه آن آسیب را به سمت شهرستان‌های تهران خواهدراند.
او طرح «جمع‌آوری کودکان کار» را در سایه عدم «تدوین برنامه‌های موثر»، ناکارآمد دانسته و آن را در عداد «انکار کاستی‌ها، مشکلات و مسئله‌ها» که در کشور رایج است، توصیف می‌کند. وی پیشنهاد می‌کند که «با جامعه، خودمان، تاریخ و داشته و نداشته‌هایمان صریح روبرو شویم و تاب و توان دیدن کاستی را افزایش بدهیم.»
لاپوشانی معضلات کشور بجای دیدن واقعیت
در ادامه وی بجای لاپوشانی معضلاتی همچون «کودکان‌کار»، مسئولان کشور را به «شهامت خودبودن» دعوت می‌کند. او می‌گوید که « شهامت این نیست که از خود یک قدرقدرت زیبا ترسیم کنیم»، بلکه باید «بخش‌هایی که دچار فقر، مسئله، ناکارآمدی، کودکان کار و خشونت خانگی‌اند را واقعی ببینیم.»
او ضمن ارائه به اصطلاح راهکار ایجاد «ایستگاه‌های حمایت و پشتیبانی از کـودکان کار»، به «برخوردهای خشن و جنگ و گریز با کـودکان کار» و «برخورد فیزیکی با بچه‌ها» از سوی ماموران در ایران اذعان می‌کند.
منتقدان «طرح دستگیری کـودکان کار» با هدف «پاکسازی چهره شهر از کـودکان کار» ، آن را «نمایشی و مقطعی دانسته که علاوه بر آسیب روانی به کودکان، هیچ اثر مثبتی بر زندگی آنها» نخواهد داشت. با وجود این و در نبود یک راه حل ریشه‌ای برای این معضل، «بسیاری از کودکان زباله‌گرد، همچنان برای پیمانکاران شهرداری کار می‌کنند»؛ در شرایطی که این کودکان با کمترین مزد از حداقل شرایط سالم کاری بی‌بهره‌اند.
منبع: ایران کارگر
