تبعیض جنسیتی در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات عمومی برای مردان و زنان و نیز دختران و پسران وظایف و قوانین معین و متفاوتی با مجازات هایی نابرابر در قبال جرم مساوی تعیین شده است. بخش اعظم این قوانین تبعیض آمیز و مجازات های نابرابر جنبه جنسیتی دارند. قانون مجازات اسلامی افراد را نه به عنوان انسان های برابر،بلکه به عنوان زن و مرد و پسر و دختر زیر سن معینمورد خطاب قرار می دهد. این قوانین برحسب مسلمان یا نامسلمان بودن افرادنیز تفاوت وتبعیض های قانونی را بر شهروندان اعمال می کند.
شادی صدر در این باره می گوید در نظام قانونی جمهوری اسلامی، که قانون مجازات عمومی بخشی ازآن است، انسان ها بر اساس جنس، مذهب، سن و هویت جنسی، حقوق و وظایف متفاوتی دارند. اما نکته کلیدی در این نظام قانونی آنست که این قانون برخلاف اصل پذیرفته و امروزی عدم تبعیض قرار دارد. اصلی که پایه حقوق بشر است.
شادی صدر: تغییر فرهنگ طولانی تر از تغییر قانون است، اما با تغییر قانون می توان فرهنگ را تغییر داد.
او نکاتی را که در قانون مجازات اسلامی از نظر جنسیتی تبعیض آمیز است چنین برمی شمارد:
- سن مسئولیت دختران در برابر قانون ۸ سال و ۹ ماه شمسی(۹ سال قمری) است. یعنی دختر بچه هشت ساله در قبال جرم به اندازه یک بزرگ سال مسئولیت دارد و مجازات می شود. این سن برای پسران ۱۵ سال است.
- ارزش شهادت زن نصف مرد است. برای اثبات جرم، شهادت دو مرد، یا یک مرد و دوزن لازم است. اما شهادت چهار زن برای اکثر جرم های پذیرفته نمی شود. یعنی شهادت زن حتی از نصف مرد هم کمتر است.
- قصاص و دیه (در قانون مجازات اسلامی ارزش زن از نصف بیضه یک مرد نیز کمتر است)
- رعایت حجاب شرعی
- ارث (زن همیشه نصف مرد ارث می برد. در صورت فوت زن، مرد یک چهارم از دارایی زن را به ارث می برد اما در صورت فوت مرد، تنها یک هشتم از دارایی مرد به زن می رسد. که در صورت وجود فرزندان و زنده بودن پدر و مادر مرد سهم زن بسیار کم تر می شود. اما اگر وارث دیگری جز مرد و زن وجود نداشته باشد و زن بمیرد، همه دارایی او به شوهر می رسد. اما اگر مرد فوت کند زن تنها یک هشتم دارایی را خواهد گرفت و بقیه آن نصیب دولت خواهد شد)
- اجازه کشتن همسر در صورتی که مرد همسر خود را با دیگری در یک بستر مشاهده کند.
- کشتن فرزند به دست پدر یا مادر
- سنگسار. این مجازات با آن که به ظاهر جنسیتی به نظر نمی رسد و درمورد زن و مردی است که خارج از ازدواج رابطه جنسی برقرار کنند، اما در اجرای آن میان زن و مرد تبعیض وجود دارد. چنان که مرد را تا کمر در گودال فرو می کنند اما زن را تا زیر گردن. که در این صورت امکان فرار برای مرد بسیار بیشتر از زن است.
در حالی که نظام جمهوری اسلامی با سازمان دهی توده های سنتی متعصب از طریق بسیج و برنامه ریزی آیت الله هایی چون مصباح یزدی بر محرومیت زنان دامن می زند، به گفته شادی صدر شهروندان آگاه نیز باید به وظیفه شهروندی خود که روایت داستان های واقعی از زندگی زنان و اعتراض به قوانین ناعادلانه است، عمل کنند.
شادی صدر وکیل دادگستری و مدیر سازمان عدالت برای ایران
