منظور از «زبان مادری» چیست؟
تعریف های گوناگونی از زبان مادری شده است. در اولین نگاه نفس وجود کلمه «مادر» به طور طبیعی این تصور را به درستی پیش میکشد که این زبان زبانی است که انسان از بدو تولد آن را به کار می برد و قأعدتا چون معمولا اولین انسانی که کودکان بعد از تولد با آنها در ارتباط مستقیم هستند مادران هستند، این زبان به عنوان زبانی که مادران برای ارتباط با کودکان آن را به کار گرفتهاند تعریف می شود.
از طرفی “دپارتمانت هنر” در نروژ در سند خود در مورد تعریف زبان مادری ، بند ۴.۲.۱ مینویسد: “زبان مادری زبانی است که انسان به آن میاندیشد، خواب میبیند و غیره “. زبان مادری زبانی است که انسان آن را بهتر از زبانهای دیگر برای بیان احساسات درونی خود به کار میگیرد و یا زبان مادری زبانی است که فرد با آن هویت میگیرد.
همچنین در همین سند گفته شده: زبان مادری زبانی است که انسان بعد از تولد اول آن را میآموزد و زبانهای دیگر زبان دوم و سوم هستند که هم طرز یادگیری آنها (اگر کودک از اول هم زمان با زبان مادری با آن آشنا نیست) روش یادگیری بسیار متفاوتی از آموختن زبان مادری را دارد.
این که کودکی که هنوز از کوچکترین امکان شناختی خود و محیط خود عاجز است چگونه روند پیچیده آموزش زبان را در آن سنّ طی میکند از شگفتیهایی است که زبان شناسان از جمله نوآم چامسکی را به حیرت وا داشته و از این تئوری “انسان با زبان مادری متولد می شود و عوامل محیطی تنها عامل محرک در به کار انداختن این استعداد بدوی هستند ” را پیش کشیده است.
به درستی گفته می شود که انسان می تواند حتی دو زبان مادری داشته باشد و این در مورد کودکانی است که از والدین با تعلقات اتننیکی ملی مختلف به دنیا میآیند! آنها قادر هستند هر دو زبان پدر و مادر را چون زبان مادری بیاموزند بدون این که مشکلی پیدا کنند. مثال دوست و همکار شهروند سوئیس بنده که هم آلمانی و هم ایتالیایی را که زبانهای به ترتیب مادر و پدر اوست چون زبان مادری بلد است ، گویای این مدعا است! او همیشه از آنها ممنون است که هر یک با آموختن زبان خود، بدون این که یکی زبان خود را بر زبان دیگری برتر داند، به هر دو زبان با او صحبت کرده اند که موجب شدهاند که او این دو زبان را به خوبی از کودکی بیاموزد! او میگوید: یادم است که من هر وقت به پدر نگاه میکردم ایتالیایی می شدم و آلمانی یادم میرفت و هر وقت به مادر در تماس بودم ، آلمانی بودم . انگار قانونی وضع شده بود که من کدام زبان را با که باید به کار ببرم.
سیمین صبری فعال حقوق زن، حقوق بشر و فعال حقوق ملی ترکها