“سازمان بسیج مستضعفان” یا به اختصار بسیج، یکی از شاخه های تحت فرمان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که وظیفه جذب، آموزش، سازماندهی و بکارگیری نیروهای داوطلب مردمی در راستای اهداف انقلاب اسلامی و محافظت از حکومت اسلامی ایران را بر عهده دارد. این سازمان شبه نظامی در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان آیت الله خمینی تشکیل شد و قانون آن در دی ماه 1359 در مجلس ایران تصویب شد. بعد از تصویب قانون در مجلس ایران، تحت نظارت و مدیریت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت.
اصلی ترین عاملی که موجب شد تا سازمان بسیج تشکیل شود، نا آرامی های اوایل انقلاب و تلاش حکومت ایران برای سرکوب شورش های اولیه انقلاب بود. بطوری که حکومت اسلامی طرفداران و حامیان خود را در قالب سازمان بسیج جذب میکند و پس از آموزش و تعلیم نظامی به آنها، از بسیجیان در سرکوب اعتراضات مدنی و شورش های خیابانی استفاده میکند.
در اوایل انقلاب اسلامی ایران، آیت الله خمینی وعده داده بود تعداد اعضای سازمان بسیج به 20 میلیون نفر خواهد رسید. به همین خاطر امروزه تمام دستگاه های حکومتی ایران مسئول هستند تا تعداد اعضای بسیج را افزایش دهند. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) به نقل از سرهنگ علیرضا لایق حقیقی، مسئول سازمان بسیج کارگری نوشته بود، تا پایان برنامه پنجم توسعه یک میلیون نفر عضو بسیج کارگری خواهند شد. (https://goo.gl/0uDDCf) سرتیپ محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج هم در ژوئن 2011 خبر داده بود که امسال ۲ میلیون نفر بسیجی سازماندهی خواهند شد. (https://goo.gl/CG4PGG)
نیروهای سازمان بسیج در قالب شاخه های مختلفی سازماندهی شده اند. از قبیل بسیج دانشجویی، بسیج دانش آموزی، بسیج اصناف، بسیج ادارات، بسیج کارگری، بسیج روستایی، بسیج محلات و غیره. در تمامی ادارات، دانشگاه ها، مدارس، کارخانه ها، روستاها، مساجد یا محلات، پایگاه های بسیج وجود دارد که وظیفه جذب و سازماندهی داوطلبان را به عهده دارند. پایگاه های بسیج محلات، پر تعدادترین پایگاه های بسیج هستند که تقریباً در تمام محله های تهران و شهرستان ها وجود دارند. در اغلب محله ها، پایگاه بسیج در داخل یا نزدیک مسجد محل قرار دارند و به همین علت، اغلب این پایگاه ها، با نام مسجدی که به آن وابستگی دارند شناخته می شوند.
از لحاظ سازمانی بسیج دارای سه رده بندی (بسیج عادی)، (بسیج فعال) و (بسیج ویژه) است. افراد ابتدا با عضویت در سازمان بسیج به عنوان یک بسیجی عادی شناخته میشوند. افراد بسیج عادی بعد از طی دوره های تئوری و آموزش نظامی به درجه بسیج فعال ارتقا پیدا میکنند. بسیجیان فعال موظف هستند در ماموریت های محول شده با سپاه پاسداران همکاری کنند. در مرحله بعد بسیجیان فعال با گذراندن دوره های نظامی و آموزش تئوریک در پادگان های وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به درجه بسیج ویژه در می آیند. بسیجیان ویژه به طور غیر رسمی در استخدام سپاه پاسداران هستند و از جانب سپاه پاسداران، حقوق ماهیانه دریافت میکنند.
محلی که بسیجیان در آنجا آموزش تئوریک می بینند، پایگاه بسیج نام دارد. فرماندهان بلندپایه سپاه پاسداران در این پایگاه ها حضور پیدا میکنند و کلاس های آموزش تئوریک برای بسیجیان برگزار می کنند. عضویت در بسیج برای افراد ایرانی مزایای زیادی دارد. بسیجیان به ازای هر ساعتی که در پایگاه های بسیج حضور دارند، امتیاز دریافت می کنند. پایگاه های بسیج به عنوان پلی برای ورود به دانشگاه و تخفیف گرفتن در شهریه دانشگاه شناخته می شود. در اوایل بهمن ۱۳۸۷، عبدالرسول پورعباس رئیس وقت سازمان سنجش، که متولی برگزاری آزمون ورود به دانشگاه در ایران است، گفت که سازمان وی تحت فشار است تا ظرفیت بلااستفاده سهمیه رزمندگان را به نیروهای بسیجی اختصاص بدهد. وی گفت: “برای واگذاری باقیمانده ۴۰ درصد سهمیه ایثارگران به بسیجیان فعال، فشار زیادی از ناحیه سازمان بازرسی و قوه قضائیه روی سازمان سنجش وارد می شود، تا جایی که حتی به تهدید انفصال از خدمت مسئول سازمان سنجش نیز منجر شده است.” (https://goo.gl/mSsWGo)
بسیجیان هر چقدر بیشتر در فعالیت های پایگاه های بسیج حضور پیدا کنند، به همان نسبت احتمال بیشتری وجود دارد که بتوانند از رانت های دولتی مانند گرفتن وام، گرفتن پروژه صنعتی-عمرانی از حکومت و استخدام در یک سازمان دولتی برخوردار شوند. در سال ۱۳۸۸ مبلغ ۵۰ میلیارد تومان به عنوان کمک به بسیجیان بیکار از سوی دولت در نظر گرفته شد و معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور احمدی نژاد در همان سال مبلغ ۴۵ میلیارد و ۲۳۸ میلیون تومان افزایش بودجه برای سازمان بسیج در نظر گرفت. (https://goo.gl/3BevCx)
سازمان بسیح دارای بودجه های عظیم و هنگفتی است که از طرف حکومت ایران تامین میگردد. هر ساله مبلغی در حدود ۴۰۰ میلیارد تومان بودجه به سازمان بسیج اختصاص داده میشود و ۱۷۰ میلیارد تومان کمک بلاعوض از طرف نهادهای حکومتی برای تقویت و عضوگیری در اختیار سازمان بسیج قرار میگیرد. (https://goo.gl/3BevCx) فرماندهان سپاه پاسداران با برگزاری کلاس عقیدتی و تئوریک در پایگاه های بسیج، ایدئولوژی رسمی حکومت اسلامی را تدریس میکنند و به اصطلاح جوانان بسیجی را (شستشوی مغزی) میدهند. فرماندهان سپاهی در این کلاس ها به جوانان یاد میدهند که چگونه باید در مواقع اضطراری جان خودشان را به خاطر رهبر دینی و حکومت اسلامی از دست بدهند. فرماندهان سپاهی به جوانان یاد میدهند که چیزی غیر از سرباز رهبر دینی ایران نیستند و این فکر را در مغز جوانان می گنجانند که هر کسی که حکومت اسلامی ایران را قبول ندارد، به عنوان دشمن شناخته میشود. بی بی سی در گزارشی از یک جوان ایرانی با نام امیر فرشاد ابراهیمی می نویسد که قبلا یکی از این بسیجی های ایران بود. او پس از فرار از کشور دوره های آموزشی بسیج را “شستشوی مغزی” می خواند.
نقش سازمان بسیج در آسیمیلاسیون گروه های قومی در ایران
ایران کشوری است چند ملیتی که افراد با گویش ها و زبان های گوناگونی در آن زندگی می کنند. قومیت های مختلف با زبان های گوناگونی مانند ترکی، عربی، بلوچی، ترکمنی و غیره در ایران زندگی می کنند. به دلیل نفوذ افکار شوونیستی و فاشیستی در ذهن سیاستمداران ایران و اعمال این سیاست های قرون وسطایی در جامعه ایران، حکومت ایران از هر فرصتی برای آسیمیله کردن گروه های قومی غیرفارس استفاده میکند. حکومت ایران تمام تلاش خود را میکند تا تمام افراد غیرفارس زبان ایرانی به زبان فارسی صحبت کنند. از دیگرسو چون سازمان بسیج سازمانی است که گستردگی توزیعش در کل کشور ایران بسیار زیاد است و پایگاه های بسیج در تمام محلات، ادارات، دانشگاه ها، بیمارستان ها، مساجد و مدارس کشور وجود دارد، حکومت ایران از این سازمان برای آسیمیله کردن جوانان غیرفارس و تبلیغ ایدئولوژی رسمی خود استفاده میکند. روزنامه گاردین در 8 ژوئیه 2009 به نقل از یک منبع بلندپایه سیاسی در ایران گزارش می دهد که کنترل نیروی شبه نظامی بسیج به مجتبی خامنه ای، پسر آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران، سپرده شده است. (https://goo.gl/4IBdZ8)
اگر بخواهیم روش های آسیمیله کردن مردمان غیرفارس ایران توسط بسیج را بنویسیم، می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- برگزاری کلاس های تئوریک در پایگاه های بسیج: هر پایگاه بسیج مابین 1000 الی 10000 نفر عضو دارد. فرماندهان سپاه به صورت هفتگی و منظم در پایگاه های بسیج حضور پیدا میکنند و برای اعضای پایگاه سخنرانی می کنند. همه سخنرانی ها به زبان فارسی برگزار می گردد. هدف از برگزاری این کلاس های تئوریک، منحرف کردن ذهن اعضای بسیج و القای ایدئولوژی رسمی حکومت ایران به عنوان تفکر غالب در نسل جوان است. جوان بسیجی که در معرض دستگاه تبلیغاتی حکومت شوونیستی قرار می گیرد، هویت قومی و زبان مادری خود را فراموش می کند و علاقه ای به آموختن زبان مادری خود ندارد.
- پخش کتاب، جزوه های آموزشی و محصولات فرهنگی بین جوانان: از آنجائیکه پایگاه های بسیج از طرف نهادهای مختلف دولتی حمایت می شوند و بودجه های کلانی دریافت می کنند، اقدام به پخش کتاب و دیگر محصولات فرهنگی بین جوانان عضو بسیج می کنند. محتویات این کتاب ها و جزوات، تبلیغ ایدئولوژی رسمی حکومت اسلامی ایران و منحرف کردن افکار جوانان از هویت قومی خودشان است. به عنوان مثال در اوایل تابستان 1391 شمسی، کتابی با نام (یوروویژن 2012، پیروزی اسلامچیلار افول دیکتاتور) توسط مرکز تحقیقاتی آذرآمایش تبریز چاپ و منتشر شد. (https://goo.gl/ZA4fsE) این کتاب به صورت گسترده در تمام پایگاه های بسیج شهرهای ترک زبان ایران توزیع شد. موضوع کتاب تحقیر جمهوری آذربایجان و توهین به مسئولان دولتی جمهوری آذربایجان به دلیل برگزاری مراسم یوروویژن سال 2012 است. در جای جای کتاب به کشور جمهوری آذربایجان توهین شده و از فعالان اسلامگرای جمهوری آذربایجان خواسته شده تا بر علیه حکومت الهام علییف قیام کنند. ترک زبانان ایران و ترک زبانان کشور جمهوری آذربایجان قرابت زبانی و فرهنگی زیادی دارند. بسیجیان ترک ایرانی که این کتاب را می خوانند، از هویت قومی خود دور می شوند و روزبروز بیشتر به افکار اسلامیستی گرایش پیدا می کنند.
- برگزاری اردوهای عقیدتی و ایدئولوژیک: مسئولان سپاه پاسداران با برگزاری اردوهای ایدئولوژیک در مناطقی که که از دوران جنگ ایران و عراق باقی مانده است، جوانان بسیجی را شستشوی مغزی می دهند. این جوانان با حضور در این اردوها، به ایدئولوژی اسلامی حکومت ایران نزدیکتر می شوند و از اصالت قومی خود روز بروز دورتر می شوند.
- استفاده از رسانه های اینترنتی و شبکه های اجتماعی: سازمان بسیج میخواهد در تمام عرصه های جدید تکنولوژی حضور فعالی داشته باشد. به این منظور فرماندهان سپاه پاسداران برای بسیجیان صدها کلاس آموزش کامپیوتر و اینترنت را در سراسر کشور تشکیل داده و به آنها کمک می کند تا با ایجاد هزاران وبلاگ به فعالیت فرهنگی بپردازند و دیدگاه های حکومت را تبلیغ کنند. هفته نامه صبح صادق، ارگان دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نوامبر 2008، اینترنت را ابزار انقلاب مخملی در ایران خوانده و از ورود اعضای بسیج به حوزه وبلاگ نویسی خبر داده است. این هفته نامه خبر داده که ۱۰ هزار وبلاگ برای ۱۰ هزار پایگاه بسیج در ایران راه اندازی شده و هدف آن تولید “محتواهای ارزشی” در فضای اینترنت است. (https://goo.gl/SbYrT5) حال سوال اینجاست جوانی که همه روزه از صبح تا شب در معرض تبلیغات دستگاه حکومتی قرار دارد، چگونه می تواند به شناخت هویت قومی خود بپردازد؟
- تغییر محتوای کتاب های درسی به نفع ایدئولوژی غالب حکومت: قومیت های ایرانی از آموزش به زبان مادری خود محروم هستند. در هیچ یک از مدارس ایران خبری از آموزش به زبان قومیت ها نیست و فقط زبان فارسی در مدارس ایران تدریس می شود. کودکان ایرانی که زبان مادریشان فارسی نیست، از آموزش به زبان مادری خود محروم هستند و این کودکان معصوم، در معرض شدیدترین حملات حکومت برای آسیمیله کردن آنها قرار دارند. از طرف دیگر سازمان بسیج میخواهد محتوای کتاب های درسی را تغییر دهد تا ایدئولوژی رسمی حکومت اسلامی را تبلیغ کند. این کار نیز به نوعی مصداق شستشوی مغزی کودکان ایرانی محسوب می شود. محمد رضا نقدی، رئیس سازمان بسیج در اکتبر سال 2010 گفته بود مطالبه اصلی این سازمان از مسئولان آموزش و پرورش، گسترش فرهنگ شهادت در کتاب های درسی دانش آموزان است. محمدرضا نقدی همچنین گفته بود که سازمان بسیج قصد دارد “دخالت های مستقیم تری” را در تهیه و تالیف کتب درسی از جمله آموزش دفاعی اعمال کند. (https://goo.gl/5KfdIR)
- سانسور اینترنت برای جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات: سازمان بسیج با همکاری فرماندهان سپاه پاسداران در حوزه سایبری قصد دارند تا با محدود کردن اینترنت و جلوگیری از دسترسی مردم به جریان آزاد اطلاعات، خبرها و گزارش های مورد پسند خود را به اذهان مردم فرو کنند. محمدرضا نقدی در نوامبر سال 2014 گفته بود در هفته آینده اولین شبکه ملی اطلاعرسانی بومی مستقل از اینترنت از سوی بسیج راه اندازی می شود. او گفته بود که “با امکانات محدود بسیجیان موفق به راهاندازی این شبکه شدهاند.” (https://goo.gl/gA1gfi)
نتیجه گیری
سازمان بسیج سازمانی است که به صورت گسترده از طرف حکومت جمهوری اسلامی ایران حمایت میشود و در تمام ادارات، مدارس دانشگاه ها و مساجد ایران یک پایگاه بسیج راه اندازی کرده است. پایگاه های بسیج به صورت گسترده در سراسر ایران پخش شده اند و اعضای بسیجی آن در فعالیت های همسو با سپاه پاسداران با سپاه همکاری می کنند. حکومت ایران هم که یک حکومت شوونیستی و فاشیستی است، از این فرصت بخوبی استفاده می کند تا قومیت های غیرفارس را آسیمیله کند و ایدئولوژی مورد دلخواه خود را در اذهان مردم فرو کند.